نحله و اجرت‌المثل

یکی از حقوقی که از ازدواج ناشی می‌شود نحله و اجرت‌المثل است. بعضی از فقها نحله را همان مهریه می‌دانند و مهریه را بخششی از سوی مرد برای زن. نحله در صورتی به زوجه تعلق می‌گیرد که شرایط تعلق اجرت‌المثل ایام زوجیت فراهم نشود. برابر ماده 336 قانون مدنی همچنین بند الف تبصره 6 ماده واحده قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق اگر زن کارهایی را که از نظر شرعی به عهده او نبوده به دستور شوهر انجام دهد و این موضوع برای دادگاه ثابت شود دادگاه اجرت‌المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه می‌کند و حکم به پرداخت آن می‌دهد.

کد خبر: ۴۳۷۸۶۸

البته عده‌ای معتقدند که اجرت‌المثل، زوجه را تبدیل به حق‌الزحمه‌بگیر خانواده می‌کند ضمن این که عده‌ای هم بر این باورند که اجرت‌المثل، زنان را تشویق به گرفتن دستمزد از شوهرانشان می‌کند، ولی فارغ از این بحث‌ها پرداخت اجرت‌المثل به زن حقی است که شرع و قانون بر آن تاکید دارند. البته برای تعلق اجرت‌المثل به زن وجود 3 شرط لازم است؛ یکی این‌که اجرت‌المثل در طول شرط مالی ضمن عقد در مورد کارهای زوجه در امور خانه‌داری است یعنی اگر زوجه در امور مربوط به خانه‌داری شرط ضمن‌عقد داشته باشد نوبت به اجرت‌المثل نمی‌رسد، دوم این‌که زوجه نباید قصد تبرع داشته باشد، چرا که اگر در انجام کارهای خانه‌داری از ابتدا قصد و نیت تبرع (کارکردن رایگان) داشته باشد،‌ نمی‌تواند اجرت‌المثل ایام زوجیت بگیرد که در این صورت مشمول نحله می‌شود و سوم این که درخواست طلاق نباید از سوی زوجه باشد و باید شوهر قصد طلاق داشته باشد. البته اگر تقاضای طلاق که از سوی زوج شده است ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوءاخلاق و رفتار زوجه باشد در این صورت نیز اجرت‌المثل تعلق نمی‌گیرد.

شرایط تعلق‌ نحله: اولین شرط تعلق نحله مثل تعلق اجرت‌المثل مشروط به تقاضای مرد برای طلاق است و نیز تقاضای مرد نباید ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوء اخلاق و رفتار او باشد. نحله در طول اجرت‌المثل است یعنی اگر به هر دلیل امکان تعیین اجرت‌المثل نباشد نوبت به نحله می‌رسد. در اجرت‌المثل وضع مالی مرد، ملاک تعیین مبلغ نیست بلکه با ارجاع امر به کارشناسی، حق‌الزحمه زن در امور خانه‌داری مشخص می‌شود. این در حالی است که در نحله، دادگاه با توجه به وضع مالی زوج و زحمات زوجه مبلغی را به عنوان نحله تعیین می‌کند که به زوجه بپردازد و در نحله نیازی به تعیین کارشناس نیست و قاضی باید راجع به وضعیت مالی زوج تحقیق و با توجه به زحمات زن مبلغ متناسبی بابت نحله تعیین کند.

نحوه اقامه دعوی: زوجه می‌تواند دادخواست نحله و اجرت‌المثل را مستقل از دادخواست صدور گواهی عدم سازش ارائه دهد و نیازی نیست که پس از طلاق این کار را انجام دهد چراکه این کار قبل از طلاق هم امکان‌پذیر است. مطابق استفساریه مجمع تشخیص مصلحت نظام منظور از کلمه «پس از طلاق»، پس از احراز عدم امکان سازش توسط دادگاه است بنابراین اگر زوجه قبل از اجرای صیغه طلاق چنین اقدامی کند اجرای صیغه طلاق و ثبت آن در دفتر، موکول به پرداخت حقوق زن خواهد بود.