اصفهان؛ پیشتاز الکترونیک شدن مدارس

بر اساس این طرح جدید وزارت آموزش و پرورش که با اولویت استان‌های اصفهان و بوشهر پایه‌گذاری شده، قرار است بتدریج دانش‌آموزان دبستان و راهنمایی با کتاب‌های درسی کاغذی خداحافظی کنند و جای آن کتاب‌ها را کیف‌های الکترونیک بگیرد.

شواهد نشان می‌دهد که امسال این طرح به صورت جدی در اصفهان به اجرا در آمده است. از دلایل این‌که استان اصفهان به عنوان اولین اجراکننده این طرح پذیرفته شده، تحقیقات 2 سال گذشته در این استان روی این طرح است.

این طرح که شامل دانش‌آموزان دبستان و راهنمایی می‌شود در 5 سال تمامی دانش‌آموزان یاد شده را پوشش خواهد داد. طبق برنامه زمان‌بندی قرار است هر سال 20 درصد دانش‌آموزان و مدارس به نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای مورد نظر تجهیز شوند؛ اما در حال حاضر، در اصفهان تنها نرم‌افزار مورد نظر میان دانش‌آموزان توزیع شده و سخت‌افزارهای مورد نیاز فقط به معلمان تحویل داده شده است.

سازوکار پیش‌بینی شده برای امسال به این ترتیب است که یک نرم‌افزار به صورتDVD و به قیمت 5000 تومان که محصول مشترک اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان و شهرک علمی و تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان است، به دانش‌آموزان داوطلب داده شده است که مجموعه‌ای از کتاب‌های درسی به صورت فعال و همراه با فایل‌هایی از فیلم‌های آموزشی، عکس، آزمایش، آزمون، تمرین و... را شامل می‌شود. همچنین برای ارتباط بهتر میان دانش‌آموز و آموزگار و ارائه درس توسط او از نمایشگرهایی به صورت ویدئو پروژکتور، LCD‌های بزرگ یا تابلوهای هوشمند استفاده می‌شود.

مجتبی رادفر، مدیرعامل شرکت طراح نرم‌افزار درباره ویژگی‌های این محصول به «جام‌جم» می‌گوید: ما حدود 3 سال است که در شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان روی پروژه‌ای به نام «کتاب الکترونیکی» کار می‌کنیم که این پروژه در ارتباط با هوشمندسازی مدارس است.

وی با اشاره به این‌که این طرح در سایر کشور‌ها در حال اجراست، می‌افزاید: این طرح را بیشتر کشورهای دنیا چند سال است که شروع و برنامه‌ریزی کرده‌اند که طی 2 تا 3 سال آینده تمامی کتاب‌ها از مدارس جمع می‌شود و آموزش بر پایه محتوای الکترونیک قرار می‌گیرد.به همین منظور با توجه به تجربه سایر کشورها در حال حاضر همان برنامه‌ها را در آموزش و پرورش اصفهان پایه‌ریزی و اجرا کردیم.رادفر درباره ویژگی‌های فنی این نرم‌افزار می‌گوید: در این نرم‌افزار علاوه بر تمام کتاب‌های درسی دانش‌آموز، مجموعه‌ای از اجزای آموزشی نیز طراحی شده است. به طور مثال در درس فارسی شعری با صدایی خوش خوانده می‌شود یا در کتاب قرآن مجید از اصوات خوش استفاده شده است. یا این‌که در درس علوم، شکل قلب سابق به‌صورت دو بعدی و در صفحه کشیده شده بود، اما اکنون شکل قلب را به صورت سه بعدی و شماتیک می‌بینیم. مثال دیگر این‌که در درس حرفه و فن راهنمایی، موتور ماشین به صورت مجازی جلوی دانش‌آموز قرار داده می‌شود و دانش‌آموز می‌تواند قطعات آن را باز یا بسته کند.

وی نقطه قوت این پروژه را توسعه این نرم‌افزار توسط معلمان می‌داند و می‌افزاید: معلمان می‌توانند خودشان اجزای آموزشی به شکل فیلم، عکس یا هر چیز دیگری را تولید کنند و روی صفحه مورد نظر کتاب درسی دانش‌آموزان قرار دهند که اجزای اضافه شده به طور خودکار روی کتاب همه دانش‌آموزان کلاس قرار می‌گیرد. از طرف دیگر آموزش و پرورش نیز به طور مستقیم می‌تواند اجزای تولید شده توسط معلمان در سراسر کشور را رصد کند و بهترین و پویاترین را انتخاب، تایید و به تمام کتاب‌های درسی در سراسر کشور اضافه کند.رادفر هزینه طرح را بیش از 2 میلیارد تومان برآورد می‌کند و می‌گوید: در حال حاضر به صورت مستقیم 50 تا 60 نیرو و به صورت غیرمستقیم نیز بین 200 تا 300 نفر روی این طرح کار می‌کنند. همچنین در تولید اجزا بسیاری از معلمان به عنوان مشاور با ما همکاری داشته‌اند و اگرچه این طرح فعلا برای مقاطع دبستان و راهنمایی به اجرا گذاشته شده، اما ما نرم افزارهایی را برای دبیرستان و پیش‌دانشگاهی نیز طراحی کرده‌ایم.

برای انجام تمرین‌های دانش‌آموزان در خانه و ارائه آن به آموزگار 2 روش در نظر گرفته شده است؛ روش آنلاین و روش آفلاین.در روش آنلاین دانش‌آموز از طریق اینترنت با آموزگار مرتبط است و در روش آفلاین، از کارت حافظه و CD استفاده می‌شود. در گام بعدی که احتمالا از سال آینده اجرا خواهد شد، قرار بر این است که کیف‌های الکترونیک تکمیل شود و سخت‌افزاری قابل حمل شبیه رایانه همراه، به دانش‌آموزان فروخته شود.

شاید یکی از قابلیت‌های این طرح که می‌شود آن را از مزایای فناوری‌های نوین نیز قلمداد کرد، جا دادن حجم زیادی از کتاب‌های درسی بعلاوه فیلم‌های آموزشی، مطالب کمک درسی، آزمایش و... در یک DVD است. همه به خاطر داریم که در گذشته یک نمایش ساده فیلم آموزشی سر کلاس درس، یا یک آزمایش معمولی چقدر زمانبر و سخت بود.

سعید معتمدی، رئیس گروه بررسی محتوای آموزشی و پرورشی اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان درباره سایر مزایای این طرح به «جام‌جم» می‌گوید: این طرح می‌تواند به ارتقای سطح علمی دانش‌آموزان کمک کند و کیفیت آموزشی توسط آموزگار و سرعت عمل او را نیز بالا ببرد.وی با اشاره به قابلیت‌های گوناگون این طرح می‌افزاید: در طرح جدید وقتی آموزگار درسی را سر کلاس به دانش‌آموزان یاد می‌دهد، این امکان وجود دارد که دانش‌آموز در منزل همان درس را بازبینی کند و آزمایش‌ها، تمرین‌ها و آزمون‌ها را نیز توسط این نرم‌افزار در دسترس داشته باشد. همچنین انعطاف‌پذیری این روش سبب می‌شود سرعت عمل آموزگار بالا رود که به دنبال آن کیفیت آموزشی نیز ارتقا خواهد یافت.

به گفته معتمدی، در حال حاضر این طرح در اصفهان به صورت داوطلبانه به اجرا درآمده و برخلاف انتظار ما بسیار بیشتر از هدفگذاری و به جای 20 درصد حدود 26 درصد دانش‌آموزان داوطلب اجرای این طرح شدند؛ یعنی از نظر آماری حدود 140 هزار دانش آموز و 15 هزار آموزگار در استان اصفهان داوطلب این طرح شده‌اند و این در حالی است که در حال حاضر بالای 95 درصد دانش‌آموزان اصفهانی مجهز به رایانه هستند.

در حال حاضر گام اول این طرح برداشته شده و مدل استفاده دانش‌آموزان و آسیب‌های احتمالی که این طرح به دنبال دارد از نظر تیم‌های پژوهشی که مسوول بررسی کیفیت آن بوده‌اند، به عنوان نکات منفی طرح مطرح شده است. البته طبق گفته رئیس گروه بررسی محتوای آموزشی و پرورشی اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان، نتایج رسمی این پژوهش‌ها اوایل اردیبهشت ماه ارائه می‌شود.

احسان مرادی / جام‌جم