پرونده حقوق بشر قطر پنهان زیر ژست‌های ورزشی

این در حالی است که قطر مقدمات کار دیگری را آماده می‌کند که چهره کاملا متفاوتی را از این کشور به نمایش می‌گذارد و آن برگزاری بزرگ‌ترین حادثه ورزشی جهان، یعنی بازی‌های جام جهانی فوتبال در سال 2024 است. حال می‌توان پرسید کشوری که کمترین استانداردهای حقوق بشری را در خانه‌اش رعایت نمی‌کند تا چه حد حق دارد مسابقه‌ای به این بزرگی را برگزار کند؟

بیست‌وچهارم آگوست 2010 بود که محمد الاعجمی یا آنچنان که گفته می‌شود محمدبن الذئب در آپارتمانی در قاهره حضور پیدا کرد. او دانشجوی سال سوم رشته ادبیات در دانشگاه قاهره بود که همراه هفت نفر دیگر از دوستانش داشت آخرین شعر خود را تحت عنوان «‌درستایش انقلاب تونس» برای آنها می‌خواند.

 الاعجمی سرود: «‌همه ما تونسی هستیم، همه ما علیه یک طبقه حاکم سرکوبگر قیام کرده‌ایم»‌. او در شعر خود به صورت مستقیم و صریح نامی از کشورش قطر نبرده بود بلکه به طور مستقیم خشم خود را متوجه همه حکومت‌ها در منطقه می‌کرد.

وی در آخر پرسید: «این حکومت‌ها که همه چیز را از غرب وارد می‌کنند، چرا حقوق بشر و آزادی را وارد نمی‌کنند؟»‌

این شعرخوانی به وسیله یکی از دانشجویان ضبط و روی صفحات اینترنت گذاشته شد. در نوامبر همان سال وقتی الاعجمی داشت به قطر برمی‌گشت، دستگیر شد. او سپس به جرم ‌تلاش برای سرنگونی نظام حاکم ‌و توهین به امیر قطر به حبس ابد محکوم شد.

نجیب‌النعیمی، وکیل مدافع او می‌گوید جرم‌الاعجمی فقط این بوده که یک شعر سروده است. او درمیان مردم این کار را نکرده ، بلکه شعرش را بین چند نفر از همقطاران و دوستانش دریک آپارتمان سروده و این همه خشم حکومت را برانگیخته است.

النعیمی استدلال می‌کند که در این شعر حتی به صورت مستقیم یا خاص امیر یا شاهزاده‌ای را مورد خطاب قرار نداده است بلکه بیشتر به صورت کلی مطالبی را بیان کرده است.

وی می‌افزاید: «‌اما آنها کسانی را از وزارت فرهنگ آوردند تا این شعر را تفسیر کنند. آیا وزیر مذهب می‌تواند خواب‌هایی را که مردم دیده‌اند، تعبیر کند؟ هیچ کس در قطر حتی در وزارت دادگستری در مورد الاعجمی نمی‌توانست توضیح دهد.

شیخه موزه بنت ناصر المسند یکی از زنان امیر قطر زمانی که داشتند به صورتی رسمی امکان برگزاری مسابقات جام جهانی فوتبال در قطر را بررسی می‌کردند پرسش بجایی را مطرح کرد که بسیار تاثیرگذار بود.

او طی سخنانی در زوریخ از حضار و بویژه سران فیفا پرسید: «‌پس کی؟ شما فکر می‌کنید کی زمان آن می‌رسد که این مسابقات در خاورمیانه برگزار شود؟». پاسخ این پرسش از سوی مقامات فیفا این بود که: هم اکنون قطر می‌تواند میزبان مسابقات جام جهانی باشد.

این امارت‌نشین باید قطب‌های فوتبال جهانی را متقاعد می‌کرد که می‌تواند یک استادیوم بسازد و شبکه‌ای از حمل و نقل را فراهم کند و به‌لحاظ رسانه‌ای نیز قادر است پوشش لازم را برای جام جهانی فراهم کند.

عدم شفافیت

اما آیا پاداش برگزاری یک دوره مسابقات ورزشی بزرگ منوط به تبعیت از ارزش‌های دموکراتیک است؟ درمورد قطر باید گفت این کشور حکومت کوچکی است که می‌خواهد ریسک کند و صدایی داشته باشد. علی الکواری یکی از دانشگاهیان این کشور است که رساله‌ای تحت عنوان «‌اصلاحات برای قطر» نوشته است.

او دراین رساله از بین مسائل مختلف این پرسش را مطرح می‌کند که چرا این کشور نفتخیز سرمایه هایش را به جای پروژه‌های درازمدت فقط در پروژه‌های زودگذر هزینه می‌کند؟ او می‌گوید «هیچ‌گونه شفافیت یا یک حسابرسی عمومی وجود ندارد.

یکی از خواسته‌های ما این است که در بودجه ملی کشور شفافیت وجود داشته باشد، بخصوص در زمینه سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی.»

خلاف گویی

واقعیت این است که چانه‌زدن بر سر حقوق سیاسی یا مدنی مردم تاکنون موضوعی نبوده که برای دادن میزبانی بازی‌ها به پکن (2008) یا مسکو (1980) مطرح شده باشد.

با این حال النعیمی، وکیل مدافع آن شاعر زندانی که خود درگذشته وزیر دادگستری بوده است، می‌گوید در اینجا ارتباطاتی وجود دارد و اینها مهم خواهند بود.

وی می‌افزاید: «‌ما داریم درجهان عرب رفرم‌هایی را به وجود می‌آوریم؛ پس چرا در مورد خودمان این کار را نمی‌کنیم؟ ما هم باید جامعه و سیستم حقوقی و سیاسی‌مان را اصلاح کنیم، پس از آن است که می‌توانیم در برابر هرگونه حادثه‌ای در جهان آماده باشیم».

قطر هم اکنون مشغول آماده کردن خود برای برگزاری جام جهانی فوتبال سال 2024 است. چند سال پیش بان‌‌کی‌ مون، دبیرکل سازمان ملل متحد در جایی هشدار داده بود که بدرفتاری در زمینه حقوق بشر درست برخلاف جهت ایده‌آل‌های المپیک پیش می‌رود. اکنون برای کسانی که به مسابقات المپیک می‌روند این پرسش باقی خواهد ماند که چگونه می‌توان بین این دو توازن برقرار کرد؟

منبع: بی‌بی‌سی
مترجم: علیرضا ثمودی