مشکل شرعی دریافت جریمه دیرکرد در بانک‌ها

قدس:استمرار حرام خواری بانکها

گروه اقتصادی- فرزانه غلامی - ایرانی‌ها با وجود محدودیت منابع بانکی و سختی مراحل دریافت تسهیلات، به وام گرفتن علاقه وافری دارند و از این طریق به خریدهای خرد و کلان دست می‌زنند.

طبعا متعاقب گرفتن تسهیلات، پرداخت اقساط کمی بعد و گاه با فاصله چند ماه پس از دریافت آن شروع می‌شود. از این پس اما آنچه شیرینی گرفتن تسهیلات را به کام بدهکاران شبکه بانکی تلخ می‌کند، پرداخت جریمه دیرکرد افزون بر سودهای نسبتاً چشمگیر است.

در حالی که برخی مراجع، اخذ جریمه دیرکرد از تسهیلات گیرندگان را حرام می‌دانند، اما بانکها همچنان این رویه را دنبال می‌کنند. شبکه بانکی البته برای دریافت این مبالغ استدلالهای زیادی ارایه می‌کند، از جمله اینکه اگر جریمه ای برای دیرکرد دریافت نشود درصد مطالبات معوق روز به روز افزایش خواهد یافت و برای پرداخت تسهیلات جدید به متقاضیان منابعی باقی نخواهد ماند.

در مجموع و با اینکه مراجع، دریافت این مبالغ را غیر شرعی و حتی حرام می‌دانند و در سال های اخیر همواره به خاطر دریافت این جریمه به نظام بانکی هشدار می‌دهند، اما دریافت جریمه دیرکرد از تسهیلات گیرندگان همچنان ادامه دارد. بانکها بر این باورند که برای تجدید قوا و حفظ توان تسهیلات دهی و مقید کردن تسهیلات گیرندگان به پرداخت به موقع اقساط چاره ای جز دریافت جریمه دیرکرد ندارند.

غیرشرعی و حرام
واقعیت این است که دریافت یا عدم دریافت جریمه دیرکرد از تسهیلات گیرندگان از دید مراجع تقلید نوعی اجحاف در حق مردم است، زیرا معتقدند سود تسهیلات به اندازه کافی بالاست و اضافه کردن جریمه دیرکرد به هیچ وجه توجیه پذیر نیست. متاسفانه این گونه اظهار نظرهای صریح تاکنون مانع دریافت جریمه دیرکرد از سوی شبکه بانکی نشده و پای صحبت هر وام گیرنده‌ای از مردم عادی گرفته تا فعالان اقتصادی که بنشینی خیلی زود شنونده گلایه های آنان بابت پرداخت جریمه های دیرکرد خواهی بود.به گفته یک شهروند، یکی از بانک ها به خاطر دیرکرد هر قسط 108 هزار تومانی وام جعاله با سود 24 درصد ماهانه حدود 10 هزار تومان جریمه دیرکرد دریافت می‌کند. شهروند دیگری هم از پرداخت جریمه های به مراتب سنگین تر بابت تاخیر در پرداخت اقساط وام مسکن خود گلایه دارد.

نگاهی به آراء و نظریات برخی مراجع تقلید در این زمینه نشان می‌دهد آیت‌ا... مکارم شیرازی دریافت جریمه دیرکرد را جایز نمی‌داند.

آیت‌ا... نوری همدانی هم بر این باور است که «اگر ضمن عقد قرارداد قرض برای تأخیر در ادای دین مبلغ و زمانی معین مشخص شود، این اشکالی ندارد، ولی اگر برای دیرکرد روزانه، هفتگی و ماهیانه بر اساس یک نرخ معین مبلغ جریمه اضافه شود، ربا و حرام است و گرفتن جریمه دیرکرد ربا و حرام است و حرام خدا با هیچ دستاویزی حلال نمی‌شود».

همچنین آیت‌ا... صافی گلپایگانی بصراحت می‌گوید: «خواستار کاهش یا حذف دیرکرد از شبکه بانکی کشوریم. دیرکردهایی که بانکها دریافت می‌کنند، مشکلاتی را برای مردم پدید آورده است. این دیرکردها باید کاهش یابد و یا حذف شود تا به قشر آسیب‌پذیر جامعه فشار وارد نشود».

بانکها و بحران منابع
اقتصاددانان اما چه می‌گویند؟ شاید اصلی ترین نتیجه ای که می‌توان از نظریات آنان گرفت همسویی و موافقت با شبکه بانکی است.

به گفته صاحب نظران اقتصادی این که مراجع دریافت جریمه دیرکرد را غیر شرعی و حرام می‌دانند از تعیین میزان جریمه دیرکرد به عنوان پیش شرط در زمان دریافت وام ناشی می‌شود و چنانچه میزان جریمه از قبل تعیین نشود به لحاظ فقهی مشکلی ایجاد نخواهد شد. به عبارتی دیگر آنان عقیده دارند میزان جریمه باید متناسب با تورم و جبران کننده میزان کاهش ارزش پول ملی و هزینه های بانکها باشد. دکتر مهدی تقوی در این زمینه به خبرنگار ما می‌گوید: جریمه های دیرکرد باید وجود داشته باشد، چون با تأخیر در بازپرداخت اقساط از سوی وام گیرندگان، بانکها با بحران منابع روبروخواهند شد و نه تنها توان تسهیلات دهی را از دست می‌دهند، بلکه در ابعاد کلان اقتصادی با مشکلات بزرگی نظیر رکود تولید، رشد قیمتها و ورشکستگی بانکها روبه‌رو خواهیم شد.

این کارشناس مسائل پولی و مالی ادامه می‌دهد: اگر بنا باشد جریمه دیرکرد حذف شود، باید شروطی برای اعطای تسهیلات وضع و متناسب با میزان وام، وثیقه مطالبه شود. به عبارتی دیگر به بانکها اجازه داده شود راسا نسبت به پرداخت یا عدم پرداخت تسهیلات تصمیم بگیرند، میزان هزینه و فایده را بررسی کنند، بر نحوه مصرف تسهیلات نظارت داشته باشند و دستوری عمل نکنند. تقوی خاطر نشان می‌سازد: بالاخره افرادی که در پرداخت اقساط به موقع عمل نمی کنند صرف نظر از میزان وام دریافتی و زمینه مصرف آن باید به شبکه بانکی پاسخگو باشند چون این شبکه فقط در صورت جریان داشتن منابع می‌تواند نیازهای متقاضیان جدید را پاسخ دهد. با این حال برخی دیگر از صاحب نظران بر این باورند با توجه به حرام اعلام شدن جریمه تأخیر، بانکها باید به دنبال مکانیزم‌های دیگری در این خصوص باشند.

جام جم

رئیس جمهور:صدا و سیما یک تنه ایستاده است
توافق روسیه و آمریکا به پایان دادن به درگیری‌های سوریه
دومین واگذاری بزرگ اصل 44 رقم خورد
برای مردم خواستگاری هم رفته‌ام

کیهان

نظارت وزارت اطلاعات بر ورود و خروج ارز
موج جدید بحران اقتصادی آمریکا را فرا می گیرد
ابراز نگرانی 44 کشور از نقض حقوق بشر در بحرین
 مردم ترکیه: جان کری برو گم شو!

خراسان

بهار زودتر از فروردین آمد
عرضه ارز در اسفند ۳برابر شده است
کشف 15میلیون ترقه در آستانه چهارشنبه آخر سال
فرمانده ناجا: درگیری بر سر حقابه زاینده رود چند نفر مجروح داشت

جمهوری اسلامی

نیویورک تایمز: تصویب تحریم‌های جدید برای غرب مضر است
رئیس کمیسیون ویژه اصل 44:پول فروش فولاد هرمزگان خرج یارانه‌ها شد
بازداشت 170 معترض در عربستان
ضریح جدید حرم امام حسین(ع) 15اسفند رونمایی می‌شود

رسالت

عقب نشینی دولت اوباما در برابر ایران
خروج ارز از کشور توسط صادر کنندگان
ایجاد بازداشتگاه مخفقی ممنوع
ضرغامی:جنگ رسانه‌ای غرب مانع تولیدات انبوه رسانه ملی نمی‌شود

قدس

استمرار حرام خواری بانک‌ها
بزرگترین عملیات جمع آوری معتادان خیابانی
حادثه قم سازماندهی شده بود
احتمال سوء استفاده‌های اقتصادی در انتخابات سال آینده

سیاست روز

آیا فاز دوم هدفمندی باردیگر به تاخیر می‌افتد؟
ضربه های پریشان به نبض درمانی کشور
اخراج "کری" از ‌آنکارا
احتیاط در اعتماد به غرب

وطن امروز

ما و عمار
آلماتی نقطه آغاز تمکین آمریکا مقابل ایران
بارش‌ و سرما از اواسط هفته ایران را فرامی‌گیرد
نگرانی بی‌بی‌سی‌ از گسترش زبان فارسی در افغانستان

تهران امروز

حمایت 100 عضو غیرمتعهدها از ایران
هشدارهای اقتصادی وزیر اطلاعات
تجلیل قالیباف از مقام شهدا
رایزنی در تهران درباره وضعیت سوریه

آفرینش

توزیع کارت سومین آزمون دکتری از دوشنبه آغاز می‌شود
جذب 10 هزار هیات علمی تا اردیبهشت
رئیس مجلس:نداشتن مطالعه مشکل امروز سیاستمداران است
راه‌اندازی پورتال ارزی برای مبارزه با اخلالگران اقتصادی

ملت ما

سرنوشت تعطیلات سال بعد چه می‌شود
احتمال افزایش 100 هزار تومانی حقوق
بهمنی:نمی‌دانم!
محسن رضایی:ایراد اقتصاد ایران دولتی بودن آن است

قانون

مبارزه با فساد بدون هیاهو
فرمانده نیروی انتظامی:حوادث اصفهان کشته‌ای نداشت
بررسی شکست مشکوک آلومینیوم در گفت‌وگو با آتیلا حجازی؛فوتبال‌مان پاک نیست
 تبعات ممنوعیت چند شغله‌ها

مردم سالاری

وزیر اطلاعات هشدار داد:احتمال سوء‌استفاده‌ از بودجه‌های دولتی در انتخابات 92
صالحی در دیدار با ولید معلم:هیچ کشور خارجی حق تعیین تکلیف برای سوریه ندارد
چانه‌زنی‌های کارگران و کارفرمایان بر سر دستمزد
هنگ‌کنگ، نمونه موفق کارآفرینی شهری

شرق

اتفاقات «قم» سازماندهی شده بود
انتقاد جوزانی از پیشنهاد تغییر نام «خانه سینما»
فرمانده «ناجا»:اگر سوریه «یگان ویژه» داشت نیازی به حضور ارتش نبود
کریدور نفت «بصره» به «عقبه»

آرمان

دستیابی به اسناد سازماندهی واقعه قم
ناگفته‌های احمدی مقدم ازاتفاقات سال 88
چه کسی رئیس مجلس خبرگان می‌شود؟
روشنفکری دینی در گذر زمان

ابتکار

احتمال سوء استفاده‌های اقتصادی در انتخابات آینده
آیت الله هاشمی رفسنجانی:یک لحظه هم به انتخابات خبرگان فکر نکرده‌ام
الهام:دولت زیر شلیک موشک است
تجدید خاطره احمدی نژاد با مجری مناظره‌ها

بهار

صندلی ریاست در انتظار نامزد
« ایران » علیه صداوسیما
سرگیجه قیمت‌ها در بازار خودرو
فرمانده نیروی انتظامی:مردم قدیم نماز باران می‌خواندند، الان از دولت آب می‌خواهند

دنیای اقتصاد

تصمیم بودجه‌ای برای صندوق ارزی
صالحی، وزیر امور خارجه مطرح کرد؛خوش‌بینی به پیشنهاد جدید آمریکایی‌ها    
بازگشایی پرونده تلویزیون خصوصی    
عقب‌نشینی خودروسازان؟