هر چیز به جای خویش نیکوست

در مورد فرهنگ عزاداری و آیین‌های مربوط به مراسم شهادت ائمه علیهم‌السلام اگر چه همچنان می‌توان و باید کار کرد و آنها را غنی‌تر کرد و ارتقاء بخشید اما کار زیادی شده است و مجموعه نسبتا کاملی فراهم آمده است؛ هم سبک‌های متنوعی در مداحی برای این کار وجود دارد، هم محتوای مناسب، هم محصولات فرهنگی مکمل مانند پرچم‌های عزا و پوسترها و هم نحوه مجلس‌آرایی.

در اهمیت، نقش، تأثیرگذاری و ضرورت توجه روزافزون به مراسم عزاداری تردیدی وجود ندارد و به فرمایش امام راحل (ره): «ما باید حافظ این سنت‌های اسلامی و دستجات عزاداری باشیم» یا «محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است.»

البته باید مراقبت کرد این مراسم به آفاتی از جمله افراط که خود مصادیق متعددی دارد مبتلا نشود. از جمله افراطیگری‌ها تعمیم سبک و کمیت و کیفیت عزاداری برای سالار شهیدان حسین‌بن‌علی (ع) به دیگر معصومان علیهم‌السلام است، چه برسد به غیر معصومان که متأسفانه گاهی شاهد برپایی مراسمی اینچنین برای آن بزرگواران هم هستیم؛ افراطی که مورد سوءاستفاده دشمنان هم قرار گرفته است.

در کنار این موضوع مهم و اساسی اما باید به موضوع جشن و سرور به مناسبت اعیاد مذهبی و میلاد پیامبر (ص) و ائمه علیهم‌السلام نیز پرداخت؛ چرا که در منابع روایی ما در مورد خصوصیت شیعیان آمده است که:... یفرَحُون لِفَرحِنا و یحزَنوُن لِحُزننا... (غرر الحکم)، پیروان ما شاد می‌شوند از برای شادی ما و اندوهگین می‌شوند به سبب اندوه ما...

پرداختن به موضوع جشن و سرور که یکی از نیازهای روحی و روانی مردم و جامعه است که در کنار عوامل متعدد دیگر نظیر امید به آینده، مقبولیت اجتماعی، امنیت اجتماعی، احساس عدالت و میزان پایبندی به معتقدات دینی به نشاط اجتماعی منجر می‌شود، با وجود ضرورت و اهمیتش، مورد کم‌توجهی و حتی غفلت واقع شده است و متاسفانه وقتی به فرهنگ جشن و سرور می‌رسیم، دستمان خالی است و مجموعه لازم برای تدارک چنین مراسمی فراهم نیست؛ یعنی نه از سبک‌های متنوع مدیحه‌ سرایی استفاده می‌کنیم، نه مجلس‌آرایی مناسب داریم و نه محصولات فرهنگی مکمل.

فقر در این باره آنقدر زیاد است که حتی در مجالس اندکی که به قصد جشن و سرور به‌مناسبت‌های گوناگون مذهبی برپا می‌شود هم نهایتا گریزی زده می‌شود و دوباره به گریه و عزاداری ختم می‌شود! موضوعی که مورد نقد رهبر فرزانه انقلاب هم قرار گرفت.

برای رسیدن به یک وضع متعادل و تصویری زیبا از مناسک و شعائر اسلامی دستگاه‌های فرهنگی، رسانه‌ها و خصوصا رسانه ملی نقش و مسئولیتی خطیر دارند؛ هر چند قدم گذاشتن در این راه بدون هزینه نخواهد بود و احتمالا متحجرین فریاد وااسلاما سر خواهند داد؛ اما باید شجاعانه و در عین حال به‌صورت متقن و عالمانه در این راه قدم برداشت و واهمه‌ای از اعتراض متحجرین به‌خود راه نداد.

و سخن آخر، ‌سخن رهبر اندیشمند و فرزانه انقلاب اسلامی است که: من در این سال‌های طولانی خیلی اوقات به برادران مداح که اینجا می‌خواندند، این اعتراض را می‌کردم که جلسه جشن و مولودی را تبدیل می‌کردند به مجلس عزاداری، مفصل روضه خواندند و اشک گرفتند! هر چیزی به جای خودش،‌ به شما می‌گویند مداح، مداح یعنی چه؟ شاخصه اصلی شما مداحی است، نه روضه‌خوانی.

روضه بخوانید، بنده طرفدار روضه‌خوانی‌ام، خودم هم روضه‌خوانم... بگذارید عواطفی که مردم نسبت به ائمه (علیهم‌السلام) دارند، در خارج این‌جور وانمود نشود که منحصر است در قضیه گریه و سینه‌زنی و عزاداری. نه، عزاداری به جای خود، مدیحه و مولودی‌خوانی و شادی هم به جای خود؛ اینها را نباید با هم مخلوط کرد.

مهدی فضائلی