علم در خدمت شهربازی‌ها

هیجان ناشی از عبور ترن هوایی از مسیر‌های پر پیچ و خم، حرکت عمودی بر خلاف نیروی جاذبه و رسیدن به اوج آسمان، همه و همه انگیزه‌ای قوی برای آن دسته از افرادی است که می‌خواهند در جستجوی تجربه هیجان، ساعاتی را در شهر بازی‌ها سپری کنند.

ترن‌های هوایی امروزه به عنوان نماد اصلی شهربازی‌ها شناخته می‌شود و اساسا اگر در یک شهربازی ردپایی از ترن هوایی یافت نشود، انگار شهربازی نیست تا جایی که ساخت ترن‌های هوایی سریع‌تر، بلندتر و هیجان‌انگیزتر به ابزاری برای رقابت تبدیل شده است؛ رقابت برای جلب توجه افرادی که مشتاقانه در انتظار تجربه هیجان در صف‌های طولانی می‌ایستند تا با حرکت ترن هوایی در مسیر آهنی، سطح ترشح آدرنالین بدنشان را افزایش دهند.

هیجان هم مهندسی می‌شود

در حقیقت ترن‌های هوایی یا به طور کلی تجهیزات بازی در شهربازی‌های امروز دیگر تنها ابزاری برای تفریح و سرگرمی نیست بلکه می‌توان آنها را به دانشگاهی تشبیه کرد که اگر کمی دقت داشته باشید، می‌توانید ردپایی از علوم مختلف مانند ریاضیات، فیزیک، شیمی، علم مواد و حتی روان‌شناسی را در آنها بیابید.

وقتی یک ترن هوایی 12 تنی در مدت زمان دو ثانیه تا ارتفاع 45 متری از سطح زمین بالا رفته و سرعت آن به 116 کیلومتر در ساعت می‌رسد، باید مجهز به یک سیستم هیدرولیکی پیشرفته باشد که عملکرد آن به استفاده از شیوه‌های مهندسی مبتنی است.

تحولات ایجاد شده در ساخت و ساز این تجهیزات یکی از بزرگ‌ترین تغییرات در شهربازی‌هاست. پیشرفت‌های به دست آمده در حوزه فناوری‌های رایانه‌ای نقش مهمی در تسریع روند ساخت این تجهیزات داشته است، چراکه مبتنی بر روش‌های پیچیده علم ریاضی است.

بسیاری از کارشناسان بر این باورند کارها و تحقیقات علمی که پیش از احداث و راه‌اندازی شهربازی‌ها یا به عبارت دیگر مطالعاتی که برای طراحی و ساخت تجهیزات شهربازی‌ها انجام می‌شود از تحقیقاتی که برای سفرهای فضایی انجام می‌شود، چیزی کم ندارد.

برای این که بتوان لحظات شادی را در زندگی مردم به ارمغان آورد باید به آنها اطمینان داد که امنیت جانی دارند و زمانی می‌توان امنیت آنها را تضمین کرد که پیش از این که تجهیزات ساخته شود همه جوانب از نظر علمی به طور دقیق مورد بررسی قرار گرفته باشد.

تجربه 8 ثانیه بی‌وزنی در ترن هوایی

ترن هوای کینگداکا در پارک تفریحی نیوجرسی عنوان بلندترین ترن هوایی روی زمین را به خود اختصاص داده است.

این ترن در مدت زمان 3.5 ثانیه از حالت سکون به سرعت 206 کیلومتر در ساعت می‌رسد و در ادامه مسیر نیز به ارتفاع 139.5 متری هدایت می‌شود.

سریع‌ترین ترن هوایی دنیا نیز ترنی به نام «فرمولا راسا» در پارک تفریحی ابوظبی است که سرعت آن به 240 کیلومتر در ساعت می‌رسد.

گرچه این دو ترن هوایی در نوع خود بی‌نظیر است، اما به یقین برای همیشه عنوان بلندترین و سریع‌ترین ترن‌های هوایی دنیا را در اختیار نخواهند داشت.

رقابت برای ساخت ترن‌های هوایی همچنان ادامه دارد. شرکتی در کالیفرنیای جنوبی از طراحی ترن هوایی پیشرفته‌ای خبر داده است که با ترن‌های هوایی امروزی بسیار متفاوت است. افرادی که سوار این ترن می‌شوند، 8 ثانیه بی‌وزنی را تجربه می‌کنند؛ تجربه‌ای که تنها فضانوردان با آن آشنا هستند.

این ترن هوایی برخلاف ترن‌های هوایی امروزی سرپوشیده است. برای ایجاد شرایط بی‌وزنی، موتور القایی ترن باید سرعت ترن را براساس یک برنامه محاسباتی خاصی که برای آن در نظر گرفته شده، افزایش دهد.

وقتی سرعت ترن به 160 کیلومتر در ساعت می‌رسد، ناگهان سرعت حرکت افزایش یافته و مسافران از صندلی‌ها پرتاب می‌شوند. به این ترتیب مسافران می‌توانند حالت بی‌وزنی را تجربه کنند.

به نظر می‌رسد با ورود دستگاه‌ها و تجهیزات جدید در شهربازی‌ها و پارک‌های تفریحی در آینده‌ای نه‌چندان دور، دگرگونی‌ها و تغییرات قابل توجهی را در سراسر دنیا شاهد باشیم.

گرچه رقابت برای طراحی دستگاه‌هایی از این دست و ثبت رکوردی تازه از نظر ویژگی‌های مختلف مانند سرعت و ارتفاع همچنان ادامه دارد اما علاوه بر محاسبات مهندسی، در نظر گرفتن جنبه‌های روان‌شناسی نیز از اهمیت خاصی برخوردار است.

قرار نیست این اولین و آخرین باری باشد که افراد عبور از جاده‌های آهنین را با ترن‌های هوای تجربه می‌کنند.

تجربه این هیجان باید به گونه‌ای باشد که افراد حتی به‌‌رغم تجربه لحظاتی هیجان‌انگیز باز هم به تکرار این تجربه علاقه‌مند باشند.

به نظر می‌رسد سوار ترن هوایی شدن در سال‌های آینده کار هر کسی نباشد، چراکه استفاده از فرمول‌ها و محاسبات پیچیده و بهره‌گیری از الگوها و مدل‌های رایانه‌ای به این معنی است که این تجهیزات هیجان‌انگیزتر از همیشه خواهد بود.

تجهیزات شهربازی‌ها می‌تواند با خطرهای بسیار زیادی همراه باشد، اما تحقیقات گسترده‌ای که در زمینه طراحی این وسایل انجام می‌شود، موجب شده است ترس و هیجان در این تجهیزات با خطر فاصله زیادی داشته باشد. البته نمی‌توان مفهوم خطر را کاملا نادیده گرفت.

علم هم می‌تواند با خطا همراه باشد، اما هدف این است که به پشتوانه تحقیقات علمی این خطرها را به صفر برسانیم.

فرانک فراهانی جم - گروه دانش