آغاز سنجش سلامت کلاس اولی‌ها

هدف از اجرای این طرح البته فقط جداسازی دانش‌آموزان از یکدیگر نیست، بلکه طرح سنجش سلامت به دنبال این است تا وضع جسمی و روانی نوآموز در آستانه ورود به مدرسه را بسنجد و در قالب شناسنامه سلامت به اطلاع والدین و اولیای مدرسه برساند تا شروع تحصیل او در مدارس عادی با کمترین دشواری رو‌به‌رو باشد.

در این طرح که از دیروز آغاز شده است نوآموزان بابت دید رنگ، گفتارسنجی، بینایی‌سنجی، شنوایی‌سنجی، آمادگی تحصیلی، وزن و قد و اختلالات دهان و دندان، رفتاری و ستون فقرات مورد سنجش قرار می‌گیرند و در نزدیک به یک ساعتی که معاینه می‌شوند صلاحیتشان برای تحصیل در مدارس عادی سنجیده می‌شود.

طرح سنجش سلامت نوآموزان از سال 72 تاکنون اجرا می‌شود که ابتدا از سه شهر شروع شد و حالا به گفته رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور، 7100 نیروی متخصص در 850 شهر و 18 هزار روستا، سلامت نوآموزان را بررسی و در صورت تائید برایشان شناسنامه سلامت صادر می‌کنند.

داشتن شناسنامه سلامت برای نوآموزان که در آستانه ورود به کلاس اول قرار دارند ضروری است چون نبود این شناسنامه هم از نظر اداری در ثبت‌نام‌ها مشکل‌ساز است و هم تائید سلامت نوآموزان خیال مدیران مدارس را از بابت آمادگی تحصیلی آنها جمع می‌کند. این در حالی است که والدین نیز با شرکت در این طرح از وضع جسمی و رفتاری کودک خویش مطلع می‌شوند و اگر نوآموزشان نیاز به درمان داشته باشد در این جهت حرکت می‌کنند.

به گفته نامدار عبداللهیان، رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور به طور میانگین هر سال 6 درصد از نوآموزان به واسطه داشتن اختلالات مختلف به مدارس استثنایی معرفی می‌شوند که این رقم نیز اهمیت شرکت در این طرح را ثابت می‌کند.

او به فارس گفته است که سال گذشته 5932 نوآموز به مدارس استثنایی ارجاع داده شده‌اند و 514 نفر نیز که با وجود داشتن درجاتی از اختلال قادر به تحصیل در مدارس عادی بوده‌اند به صورت تلفیقی در کنار بقیه دانش‌آموزان قرار گرفته‌اند که گفته‌های او نشان می‌دهد اگر طرح سنجش سلامت اجرا نمی‌شد شرایط برای این گروه از دانش‌آموزان استثنایی و البته همکلاسی‌های آنها در مدارس عادی و نیز معلمان تا چه حد سخت می‌شد.

پیگیری مهم‌تر از تشخیص

طرح سنجش سلامت دانش‌آموزان با این حال هنوز هم طرح کامل و خالی از اشکالی نیست. نقص اول این که بعد از گذشت 20 سال از آغاز اجرای این طرح هنوز پوشش طرح سنجش سلامت به صورت صد درصدی محقق نشده و به گفته عبداللهیان در سال 91، 93 درصد از نوآموزان مورد سنجش قرار گرفته‌اند و هفت درصد از این طرح جامانده‌اند، به طوری که از مجموع یک میلیون و 250 هزار نوآموزی که به کلاس اول رفته‌اند، یک میلیون و 150 هزار نفر تحت پوشش سنجش رفته‌اند و صد هزار نفر باقیمانده از قافله غربالگری جامانده‌اند.

نقص دوم نیز به محدود بودن بخش‌هایی که برای این طرح پیش‌بینی شده مربوط می‌شود که مواردی غیر از 13 مورد فعلی نیز می‌تواند به آن اضافه شود، مثل بررسی اختلالات یادگیری که در این طرح، ابزاری برای سنجش آنها وجود ندارد.

البته آن طور که معاون سلامت و تربیت‌بدنی وزارت آموزش و پرورش به جام‌جم می‌گوید اکنون برنامه‌ای برای افزایش این بخش‌ها وجود ندارد، اما وضع کیفی این طرح به حدی از بلوغ رسیده که امسال همه اطلاعات پس از ورود به رایانه بسرعت تجزیه و تحلیل می‌شود و نوآموزان مشکل‌دار بسادگی شناسایی می‌شوند.

با این حال به نظر می‌رسد به همان اندازه که بحث تشخیص اختلالات در نوآموزان مهم است پیگیری وضع سلامت آنها پس از ورود به مدارس عادی نیز با اهمیت است، گرچه کیومرث هاشمی می‌گوید وظیفه آموزش و پرورش فقط آگاه کردن خانواده‌ها از مشکلات دانش‌آموزان است و وظیفه پیگیری تا درمان کامل بر عهده افراد است.

با وجود این هاشمی توضیح می‌دهد که اگر نوآموزی دچار اختلال ستون فقرات بود و این اختلال مادرزادی نبود آموزش و پرورش وظیفه خود می‌داند تا از طریق معلمان ورزش، عادت‌های غلط زندگی را که به اختلالات اسکلتی منجر می‌شود، به او یاد بدهد و با آموزش حرکات اصلاحی، او را به سمت درمان قطعی سوق دهد.

کلاس‌اولی‌های چاق

امسال پیش‌بینی می‌شود تعداد دانش‌آموزان کلاس‌اولی رقمی نزدیک به آمار سال قبل باشد یعنی یک میلیون و 250 هزار نفر که همه آنها نیز قد و وزن استانداردی ندارند همان گونه که سال گذشته نداشته‌اند.

روز گذشته علی یزدیخواه، مدیرکل آموزش و پرورش شهر تهران در گفت‌و‌گو با ایسنا به نتایج طرح سنجش سلامت نوآموزان سال گذشته اشاره کرد و توضیح داد، در سال تحصیلی 92 ـ 91 نوآموزان در حالی به کلاس‌های درس رفتند که 15 درصد از آنها چاق و گرفتار توده شکمی بودند.

این آمار نشان می‌دهد در سال تحصیلی که گذشت 187 هزار و 500 نفر از دانش‌آموزان از مشکل چاقی رنج می‌بردند که به احتمال زیاد امسال نیز وضعی مشابه در جریان است و همین نکته، ضرورت آموزش‌های تغذیه‌ای در مدارس، توجه جدی به ورزش و تحرک بدنی و نیز نظارت دقیق‌تر بر بوفه مدارس را الزامی می‌کند.

تک فرزند‌ها و والدین پا به سن گذاشته

در سال تحصیلی گذشته اطلاعات جالب دیگری نیز از جمعیت نوآموزان به دست آمده که تک فرزند بودن 35 درصد کلاس‌اولی‌ها و میانگین سنی 38 سال برای والدین نوآموزان از جمله آنهاست.

به گفته یزدیخواه در سال تحصیلی گذشته 97.4 درصد پدران و 96.4 درصد مادران نوآموزان نیز باسواد بودند و در عین حالی که به گسترش سواد در کشور اشاره دارد به وجود جمعیت بی‌سواد در گروه سنی کمتر از 49 سال نیز دلالت دارد.

مریم خباز - گروه جامعه