زیر بار درد، کمر خم نکنیم

فکر می‌کند کمر‌درد اگر بخواهد بیاید، می‌آید و کاری به‌ما ندارد، در حالی که متخصصان نظر دیگری دارند و می‌گویند می‌توان از بروز کمردرد هم پیشگیری کرد یا آن را به موقع درمان کرد. آنها می‌گویند کمردرد مشکلی شایع است، ولی درمان دارد و نباید نسبت به آن بی‌توجه بود؛ بویژه زمانی که علائم و نشانه‌های خطر هم همراهش باشد.

کمردرد، شایع و همه‌گیر

کمردرد پیر و جوان نمی‌شناسد. هم سالمندان را درگیر می‌کند و هم جوانان را؛ اگر با آن نسازیم و مراقبش نباشیم، باید منتظر بنشینیم تا از راه برسد.

آن‌طور که دکتر ابوالاحرار می‌گوید کمردرد مشکلی شایع است و حدود 90 درصد افراد حداقل یک‌بار در طول عمرشان آن را تجربه می‌کنند. حتی مطالعات نشان می‌دهد 5 تا 25 درصد افراد به طور کلی دچار کمردرد هستند.

یک کمردرد و ده‌ها علت!

کار زیاد موجب کمردرد می‌شود یا بیکاری و بی‌تحرک نشستن؟ ورزش کردن برای بهبود این درد موثر است یا آن را تشدید می‌کند؟ کمردرد همیشه در اثر مشکلی خاص ایجاد می‌شود یا گاهی بدون علت است؟ این سوال‌ها و ده‌ها سوال دیگر در ذهن خیلی از ما می‌چرخد، ولی آن‌طور که متخصصان می‌گویند کمردرد به علل متفاوت بروز می‌کند.

دکتر نوید ابوالاحرار، فلوشیپ فوق ‌تخصصی درد در گفت‌وگو با «جام‌جم» درباره علل بروز کمردرد توضیح می‌دهد: حرکت‌های ناگهانی یا برداشتن اجسام سنگین با وارد کردن فشار زیاد می‌تواند باعث ایجاد کمردرد شود. از‌طرف دیگر، ضعف ماهیچه‌های اطراف کمر هم عاملی برای بروز این مشکل به حساب می‌آید.

وی با اشاره به آسیب دیسک‌ بین‌ مهره‌ای، خاطرنشان می‌کند: یکی از شایع‌ترین علل بروز کمردرد، آسیب دیسک‌ بین مهره‌ای است. البته اگر در سنین بالا، برای افراد ام‌آر‌آی انجام شود، ممکن است مشخص شود که فرد دچار این مشکل بوده، ولی تمام این افراد هم به عمل جراحی نیاز پیدا‌نمی‌کنند. به عبارت دیگر، در بسیاری از موارد بدون عمل جراحی هم می‌توان این مشکل را درمان کرد.

دکتر ابوالاحرار در این‌باره توضیح می‌دهد: تنها در مواردی خاص نیاز است که از عمل جراحی کمک گرفته شود؛ در شرایطی که آسیب عصبی دائم ایجاد شده است، هنگامی که فرد دچار اختلال حرکتی می‌شود یا در مواقعی که بیمار دچار بی‌اختیاری ادرار و مدفوع است؛ بنابراین می‌توان گفت خوشبختانه تعداد کمی از بیماران برای درمان کمردرد به عمل جراحی نیاز پیدا می‌کنند.

ورزش کنید تا کمردرد نگیرید

هیچ ‌کس دوست ندارد کمر درد را تجربه کند، ولی همان‌طور که گفته شد حدود 90 درصد افراد حداقل یک‌بار در طول عمرشان دچار چنین مشکلی خواهند شد.

برای همین هم دکتر ابوالاحرار با تاکید بر اهمیت پیشگیری، می‌گوید: یکی از مهم‌ترین نکات برای پیشگیری از بروز کمردرد استفاده از یک برنامه ورزشی منظم و مناسب است تا به کمک آن بتوانیم آمادگی بدنی را حفظ کرده و قدرت ماهیچه‌ها را افزایش دهیم؛ بخصوص ماهیچه‌های اطراف ستون مهره‌ها که نقش موثری در انتقال وزن بدن و حفظ تعادل ایفا می‌کند.

از طرف دیگر باید با انجام حرکات کششی مناسب به افزایش طول ماهیچه‌ها نیز کمک کنیم، چراکه بیشتر شدن طول ماهیچه‌ها موجب افزایش انعطاف‌پذیری آنها می‌شود. به عبارت دیگر، ماهیچه‌های بدن هم باید طول بیشتری پیدا کرده و انعطاف‌پذیرتر شود و هم این‌که توده ماهیچه‌ای باید قدرت بیشتری داشته باشد تا بتواند در برابر فشارهایی که به کمر وارد می‌شود، مقابله کند.

بنابراین به گفته این پزشک متخصص، حفظ آمادگی بدنی و توده ماهیچه‌ای مناسب یکی از مهم‌ترین نکات برای پیشگیری از بروز کمردرد است.

نحوه صحیح نشستن، خوابیدن، ایستادن، کار کردن و بلند کردن اجسام نیز از دیگر مواردی است که حتما باید مورد توجه قرار گیرد.

دکتر‌ابوالاحرار با اشاره به این موضوع، توضیح می‌دهد: هنگام نشستن یا کارکردن در وضع نشسته، حتما باید از صندلی مناسب استفاده کنید. همچنین با قرار دادن یک بالش یا حوله لوله شده پشت صندلی نیز باید قوس طبیعی کمر را حفظ کنید.

حواس‌تان باشد زمانی که در حالت نشسته هستید، زانوها و لگن باید در یک سطح قرار بگیرد. هنگام بلند کردن اجسام سنگین از روی زمین هم باید اجازه دهید پاهای شما این کار را انجام دهند. یعنی برای این کار خم نشوید و کمرتان را به صورت عمود نگه دارید و از بلند کردن و چرخاندن همزمان نیز اجتناب کنید.

این نشانه‌ها را نادیده نگیرید

اگر روزی کمردرد به سراغتان بیاید، چه کار می‌کنید؟ چند روز کار را تعطیل کرده و استراحت می‌کنید یا از ورزش و حرکات فیزیکی کمک می‌گیرید؟ قرص‌ مسکن می‌خورید یا کمرتان را ماساژ می‌دهید؟ اگر همیشه چنین کارهایی را انجام می‌دهید و منتظر می‌مانید تا درد برطرف شود، خوب است نظر دکتر ابوالاحرار را بدانید که می‌گوید مواقعی که کمردرد همراه با نشانه‌های خاصی بروز می‌کند، حتما باید به‌پزشک مراجعه و با او مشورت کنید.

وی می‌افزاید: معمولا اولین کاری که پس از مواجه شدن با کمردرد باید انجام شود، استراحت کردن است،چون در بسیاری از موارد، کمردردها علت خاصی ندارد و فقط التهابی موقتی است که با استراحت هم بهبود می‌یابد، اما زمانی که علائم خطر هم همراه آن وجود داشته باشد حتما باید به پزشک مراجعه و براساس نظر او اقدام کنید.

دکتر ابوالاحرار به علائمی اشاره می‌کند که می‌تواند نشان‌دهنده مشکلی جدی باشد و می‌گوید: در صورت بروز کمردرد، اگر استراحت کردید و از درمان‌های اولیه خانگی مانند مصرف مسکن‌ها یا استفاده از گرما هم کمک گرفتید، ولی درد بهبود نیافت و بیشتر از سه روز هم ادامه پیدا کرد، حتما باید به پزشک مراجعه کنید. علاوه بر این، زمانی که کمردرد در طول روز ثابت و یکنواخت است و ارتباطی با میزان فعالیت یا استراحت ندارد هم باید آن را جدی بگیرید؛ به خصوص کمردردهایی که در طول شب و هنگام خوابیدن بدتر می‌شود.

وی می‌افزاید: اگر احساس کنید درد به سمت ساق، مچ یا کف‌پا تیر می‌کشد یا احساس بی‌حسی و سوزن‌سوزن شدن در پاهایتان داشته باشید نیز حتما باید با پزشک مشورت کنید. علائم دیگری مانند ایجاد بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع، درد همراه با ضربان (نبض) در شکم یا تب هم حتما باید بررسی شود.

این پزشک متخصص به دیگر علائم مهمی که می‌تواند همراه با کمردرد بروز کند، اشاره کرده و می‌گوید: کمردردهایی که در اثر سقوط یا ضربه ایجاد می‌شود، همراه با کاهش وزن بی‌دلیل بروز می‌کند، برای اولین بار پس از پنجاه‌‌سالگی شروع می‌شود یا برای کسانی اتفاق می‌افتد که سابقه سرطان، پوکی استخوان، استفاده از کورتیکواستروئیدها یا مواد مخدر دارند و به بررسی‌های بیشتر نیاز دارد.

به گفته وی، اگر فرد می‌داند پس از انجام کاری سنگین دچار کمر درد شده است، در مرحله اول باید استراحت کند و به کمک حمام آب گرم و گرم نگه داشتن ناحیه درد وضع را بهبود بخشد. اما اگر کمر درد با هر یک از علائم خطری که ذکر شد همراه باشد، حتما باید به پزشک مراجعه کرد.

وی تاکید می‌کند: در دوره حاد کمردرد و طی روزهای اول، نباید هیچ ورزش و فعالیت فیزیکی‌ای را انجام دهید، چرا که در این مرحله ممکن است التهاب با فعالیت ورزشی بیشتر ‌شود، ولی زمانی که شدت التهاب کاهش پیدا کرد و درد کمی کمتر شد، بیمار می‌تواند فعالیت‌هایش را شروع کند.

به گفته دکتر ابوالاحرار، پیاده‌روی روی سطح صاف بهترین فعالیت است و پس از این‌که بدن گرم شد، بتدریج بیماران می‌توانند حرکات کششی ملایم را انجام دهند. به‌کمک این فعالیت‌ها ماهیچه‌هایی که در حالت انقباض باقی مانده‌اند، کم‌کم آزاد می‌شود و احتمال بروز مجدد انقباض‌ها هم کاهش می‌یابد.

نیلوفر اسعدی‌بیگی - گروه سلامت