دولت آینده و کتاب

نکته اینجاست که مردم با افزایش قیمت هر چیز معمولا کنار می‌آیند، ولی با گران شدن کتاب نه و این کنار نیامدن را می‌شد از استقبال مردم از نمایشگاه کتاب امسال فهمید که اصلا راضی‌کننده نبود. یعنی مردم براحتی وقتی کتاب گران می‌شود با یار مهربان، نامهربان شده و کتاب نمی‌خرند.

از گرانی کاغذ که بگذریم به بحث ممیزی یا به عبارتی کارشناسی اداره کتاب می‌رسیم که همواره با اعتراض مولفان و مترجمان و جامعه نشر مواجه بوده است.

طولانی بودن فرآیند بررسی کتاب و تقریبا متمرکز بودن کارشناسی آن در تهران از معضلات این حوزه است.

شاید یکی از راه‌های کاهش مدت زمان این فرآیند واگذاری و برون‌سپاری کارشناسی کتاب یا حداقل بخشی از آن به ناشران باشد.

ناشرانی که سال‌هاست در حوزه کتاب فعالیت می‌کنند و بخصوص در حوزه علوم انسانی، که بیشترین حساسیت ممیزی کتاب هم در همین حوزه متمرکز است، قطعا پیش از فرستادن کتاب برای اخذ مجوز نشر کتاب را یک بار ارزیابی و کارشناسی می‌کنند و برای آن یک ارزش متوسط در نظر می‌گیرند.

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همان‌قدر که به کارشناسان خود در اداره کتاب اعتماد دارد باید به کارشناسان ناشرانی که خود به آنها مجوز داده است نیز اعتماد کند و روند زمانی و میزان خطای کارشناسی و ممیزی کتاب را در اداره کتاب کاهش دهد ، وگرنه این معضل همچنان به قوت خود باقی خواهد بود.

بارها شنیده‌ام که اهالی فرهنگ، کتاب و روزنامه را با هم قیاس کرده‌اند و گفته‌اند که چرا روزنامه ابتدا منتشر شده و بعد کارشناسی می‌شود، ولی کتاب ابتدا باید کارشناسی شده و بعد منتشر شود.

در صورتی که شمارگان روزنامه و سرعت توزیع و اثر‌گذاری و انتشار مطالب آن به مراتب از کتاب بیشتر است و گاهی قابل قیاس نیست، که همواره جواب مدیران فرهنگی هم این بوده که کارشناسی پیش از چاپ روزنامه به دلیل سرعت آن عملا امکان پذیر نیست و اگر روزنامه‌ای از قانون مطبوعات عدول کند، معمولا بعد از انتشار با تذکر و برخوردهای قانونی مواجه خواهد شد.

به نظر می‌رسد روند فعلی صدور مجوز برای کتاب که گاهی با آمد و رفت دولت‌ها به اعمال سلیقه‌های فرهنگی و سیاسی هم دچار می‌شود، نیاز به یک بازبینی اساسی دارد و قانون نشر بیش از هر چیز باید به کیفیت و بار معنایی کتاب ارزش دهد تا این که مواظب خط قرمزها باشد.

بارها شاهد نشر کتاب‌هایی بوده‌ایم و بخصوص کتاب‌های شعر که از نظر فنی هیچ‌کدام شعر نبوده و انتشار آنها فقط به باد دادن کاغذ و بودجه بوده است؛ چرا که قانون نشر درخصوص ارزش معنایی کتاب همواره سکوت کرده است.

سعید بیابانکی - شاعر و ترانه سرا