سراب استرالیا

در این روش غیرقانونی مهاجرت، مسافران خود را به جاکارتا رسانده و آنجا بعد از برقراری ارتباط با تبهکارانی که مهاجران را به صورت غیرقانونی از کشور خارج می‌کنند، از طریق دریا به سمت استرالیا حرکت می‌‌کنند.

علی اضافه می‌کند: قرار بود ما را با یک کشتی مسافرتی ببرند، اما در شب حرکت متوجه شدیم که یک قایق ماهیگیری است و باید به همراه 300 نفر دیگر سوار آن شویم.علی خوش‌شانس بود که بعد از غرق شدن کشتی تبهکاران به وسیله یک کشتی ماهیگیری نجات پیدا کرد، زیرا بیش از 11 نفر از مسافران کشتی جان خود را از دست دادند.

یکی از دیگر از مهاجرانی که به صورت غیرقانونی از ایران خارج شده و مدت زیادی در زندان‌های کشور اندونزی به‌سر برده و سپس به ایران بازگشته می‌گوید: کسی که زمینه رفتن من به اندونزی را فراهم کرد به من قول داده بود پس از پرداخت مبلغ زیادی به عنوان پیش‌پرداخت رابط او در اندونزی به استقبال من بیاید،‌ اما فقط شماره تماسی به من داده بود. وقتی به آنجا رسیدم نه تلفنی پاسخگو بود و نه کسی سر قرار آمد و من به دلیل نداشتن مدارک لازم دستگیر و زندانی شدم.

بر اساس آمارهای غیررسمی، از ابتدای سال 2009 تاکنون حداقل 600 پناهجو در راه رسیدن به استرالیا غرق شده‌اند، اما با این شرایط هنوز افرادی هستند که در رویای رسیدن به سرزمین آرزوهایشان فریب تبهکارانی را می‌خورند که وعده می‌دهند بدون هیچ مشکلی آنها را به هدفشان خواهند رساند؛ اما واقعیت این است این وعده‌ها تنها در خیال یا زمانی به واقعیت بدل خواهد شد که قایق پناهجویان غرق شده یا پناهجویان روانه کشورهای منطقه شوند.

این درحالی است که در کشورمان مجازات‌های در نظر گرفته شده برای افرادی که مبادرت به خروج قانونی اشخاص کرده یا خود به صورت غیرقانونی از کشور خارج می‌شوند ضمانت اجرایی مناسبی ندارد.

با توجه به آماری که سفیر استرالیا در اختیار جام‌جم قرار داده تعداد پناهجویان ایرانی قابل توجه است و در بین سایر کشورها مقام اول را به خود اختصاص داده، زیرا از ابتدای ژانویه 2013 (دی‌ماه گذشته) تاکنون 6406 ایرانی به صورت غیرقانــونی و به وسیله قایق خود را به خاک استرالیا رسانده‌اند.

پال فلی، سفیر استرالیا در این باره به جام‌جم می‌گوید: طبق تصمیم‌های جدید دولت استرالیا از نوزدهم جولای 2013 (بیست‌و هشتم تیر امسال) به هیچ مهاجر غیرقانونی که از طریق دریا خودش را به استرالیا برساند اقامت داده نخواهد شد و این افراد به پاپوآ گینه‌نو یا کشور منطقه‌ای دیگری که در سیاست‌های جدید ما مشارکت می‌کند انتقال داده می‌شوند.

مسئولان استرالیا ادعا می‌کنند این تغییرات به این دلیل انجام شده تا جلوی مهاجرت غیرقانونی و غرق شدن پناهجویان گرفته شود. این در حالی است که بیشتر مهاجران ایرانی به دلایل اقتصادی روانه استرالیا شده و برای رسیدن به زندگی بهتر فریب تبهکاران را می‌خورند. سفیر استرالیا ادامه می‌دهد: سخت تلاش می‌کنیم که این پیغام را به گوش کسانی که قصد دارند با قایق و بدون ویزا خودشان را به استرالیا برسانند برسانیم، زیرا هر شخصی به این شکل خودش را به استرالیا برساند دیگر در استرالیا سامان داده نشده و به پاپوآ گینه‌نو فرستاده خواهد شد.

علاوه بر این چنانچه با درخواست پناهندگی این افراد نیز موافقت شود آنها در گینه نو یا کشور دیگری بجز استرالیا ماندگار خواهند شد و هیچ شانسی برای رسیدن به استرالیا نخواهند داشت و اگر درخواست پناهندگی آنها تائید نشود دولت گینه‌نو این افراد را به کشورشان بازمی‌گرداند.

فلی به این که مهاجران می‌توانند از راه‌های قانونی برای اقامت در استرالیا اقدام کنند، اشاره کرده و می‌گوید: ما سالانه 2000 ویزا برای ایرانی‌ها صادر می‌کنیم. علاوه بر این در 12 ماه گذشته 900 نفر از افغانی‌هایی را که در ایران بوده‌اند، در استرالیا اسکان داده‌ایم. اکنون 30 هزار ایرانی در استرالیا زندگی می‌کنند، اما علاوه بر این تعداد، افرادی نیز هستند که در کمپ‌ها یا بازداشت پلیس این کشور هستند. سفیر استرالیا ادامه می‌دهد: اکنون 3350 ایرانی در بازداشتگاه مهاجران هستند، علاوه بر این 880 ایرانی نیز تحت بازداشت جامعه‌ای هستند؛ یعنی حق کار نداشته و باید هر‌چندوقت یک بار به پلیس گزارش بدهند.

آدم‌پران‌های آنلاین

مشکل اینجاست که پیدا کردن آدم‌هایی که به صورت قاچاقی اقدام به خروج متقاضیان می‌کنند، اصلا کار سختی نیست. در فضای مجازی کلی سایت و وبلاگ وجود دارد که با مرور آنها می‌توان صدها ایمیل از آدم‌پران‌ها (اصطلاحی است برای کسانی که در زمینه خروج غیرقانونی افراد فعـــال هستند) به دست آورد، بنابراین کافی است ایمیلی برای این افراد بفرستید تا آنها با شما تماس بگیرند.

به یکی از این آدم‌پران‌ها که علیرضا نام دارد، به عنوان متقاضی مهاجرت و نه خبرنگار زنگ زدم. او درباره شرایط اعزام می‌گوید: سفر تا ترکیه هزار دلار آب می‌خورد. البته پاسپورت هم می‌دهیم، اگر بخواهی به اروپا بروی حدود 7000 دلار خرج دارد. اگر هم کیس (پرونده پناهندگی) نداری در ازای 1500 دلار کیس تضمینی برایت جور می‌کنیم.

از علیرضا درباره این‌که چقدر احتمال دارد هنگام خروج از مرز ایران دستگیر شوم می‌پرسم، می‌‌گوید: 10 درصد احتمال دارد گیر بیفتیم، اما ترس به دل راه نده، اگر هم گیر کنیم خودم به دادگاه می‌آیم و جریمه‌ات را به حساب دولت می‌ریزم. فقط یک شب بازداشت می‌شوی!

به گفته علیرضا، قاضی برای افرادی که غیرقانونی از کشور خارج می‌شوند بین 50 تا 70 هزار تومان جریمه نقدی در نظر می‌گیرد.جالب‌تر این‌که آدم‌پران‌ها بخش عمده‌ای از دستمزد خود را هم ابتدای کار می‌گیرند. علیرضا می‌گوید وقتی رسیدی شهر وان ترکیه به خانواده‌ات بگو معادل هزار دلار به حساب ما واریز کنند. وقتی پول به حساب ما آمد برایت بلیت اتوبوس به آنکارا یا استانبول یا هر‌شهر دیگری که بخواهی می‌گیریم.

این درحالی است که به گفته بسیاری از مهاجران ایرانی که از این طریق از مرز کشور به صورت قاچاقی خارج شده‌اند، آدم‌پران‌ها هیچ ضمانتی برای عمل به قول‌هایشان نمی‌دهند و مسافران را در میانه راه تنها می‌گذارند.

یکی دیگر از آدم‌پران‌ها که در زمینه کشورهای اروپایی فعالیت می‌کند به جام‌جم می‌گوید: برای سفر به استرالیا 6000 ، انگلستان و کانادا 8000 ،آمریکا هم ده هزار دلار می‌گیریم، به این شکل که قسط اول را 2000 دلار و بقیه را وقتی که به کشور مقصد رسیدی پرداخت می‌کنی. البته در ازای 2000 دلار هم برای افرادی که پاسپورت ندارند، پاسپورت رسمی اصل ایرانی جور می‌کنیم. البته منظور او از پاسپورت اصل ایرانی، پاسپورت جعلی است و بسیاری از افراد به دلیل داشتن پاسپورت غیرواقعی در کشورهای مقصد و یا بین راهی از سوی پلیس آن کشور دستگیر و زندانی شده‌اند.

حبس و جریمه

قانون برای خروج غیرقانونی از کشور برای دو گروه مجازات در‌نظر گرفته است، گروه اول افرادی هستند که به شکل غیرقانونی اشخاص را از مرز‌های کشور عبور می‌دهند و گروه دیگر نیز افرادی هستند که بدون گذرنامه از کشور خارج می‌شوند.

احمدرضا امانی، قاضی دادسرای عمومی و انقلاب تهران درباره مجازات افرادی که غیرقانونی از مرزهای کشور خارج می‌شوند به جام‌جم می‌گوید: طبق ماده 34 و 35 قانون گذرنامه هر ایرانی که غیرمجاز از مرز‌های کشور خارج شود به دو تا شش ماه حبس و جریمه از 200 تا 2000 تومان محکوم می‌شود. البته آنهایی که از مرز‌های غیر مجاز خارج شوند به یک تا سه ماه حبس محکوم خواهند شد.این در حالی است که بیشتر قاضی‌های کشور برای افرادی که خود به کشور بازگشته‌اند تعلیق تأدیب را در نظر می‌گیرند، به این شکل که اگر فرد مجرم تا دو سال مرتکب جرم نشد از عمل خلاف او چشم‌پوشی خواهد شد.

این در حالی است که طبق قانون گذرنامه که در سال 67 به‌نام مجازات عبوردهندگان اشخاص غیرمجاز از مرز‌های کشور تصویب شد افرادی که مبادرت به انتقال غیرمجاز افراد به خارج از مرزها می‌کنند مجازات می‌شوند. طبق بند (الف) و ماده یک این قانون اگر عمل عبوردهنده مخل امنیت بوده چنانچه در حد محاربه و افساد فی‌الارض نباشد مجرم به مجازات حبس دو تا ده سال محکوم خواهد شد.

عبدالصمد خرمشاهی، حقوقدان در این باره به جام‌جم می‌گوید: مطابق بند (ب) همین ماده اگر شخص انتقال یافته ممنوع‌الخروج یا قاچاقچی باشد فرد عبوردهنده به دو تا هشت سال حبس محکوم می‌شود.

علاوه بر این طبق بند (ج) همین ماده اگر مجرم فردی که جرمش در صلاحیت رسیدگی دادگاه کیفری استان است، از مرز خارج کند؛ به عنوان مثال یعنی اگر فردی را که محکوم به قصاص یا اعدام شده است را از مرز عبور دهد مجازات او دو تا چهار سال حبس است، یا اگر مجرم فرد نابالغی را به شکل غیرقانونی از کشور خارج کند مطابق قانون به سه تا پنج سال حبس محکوم خواهد شد. به گفته خرمشاهی، در مواردی غیر از اینها شخص انتقال‌دهنده به یک تا سه سال حبس محکوم می‌شود.

این در حالی است که اگر فردی که مرتکب این جرم می‌شود کارمند دولت یا وابسته موسسات دولت بوده و از سمت خود سوءاستفاده کرده باشد علاوه بر مجازات به انفصال دائم از شغل‌های دولتی محکوم می‌شود.

به هر حال به نظر می‌رسد کسانی که به هر دلیلی قصد مهاجرت به کشورهای دیگر از جمله استرالیا را دارند، باید از حوادث ناگوار و از دست دادن جان و مالشان دست عبرت بگیرند و بیگدار به آب نزنند، چرا که پایان این سفر بی‌سرانجام جز رنج و محنت و سرابی بیش نیست.

مهدی آیینی‌/‌گروه جامعه