عفونت ناشی از اختلالات ادراری کودکان

البته دکتر فریبا شیروانی، فوق‌تخصص بیماری‌های عفونی در کودکان نیز تاکید می‌کند: کودکانی که هنوز آمادگی از پوشک گرفتن را ندارند و با اصرار بیش از حد والدین و تنبیه آنان برای کنترل دفع ادرار مواجه می‌شوند و دفع ادرار آنان با استرس و نگرانی همراه است، بیشتر در معرض ابتلا به شایع‌ترین عامل عفونی در کودکان یعنی عفونت ادراری قرار می‌گیرند البته اختلالات دستگاه ادراری و برگشت ادرار یا ریفلاکس که بیشتر در دختربچه‌ها دیده می‌شود، در کنار برخی عوامل چون ابتلا به دیابت می‌تواند احتمال عفونت را در سیستم ادراری افزایش دهد.

علائم عفونت ادراری در کودک را بشناسید

شناخت علائم عفونت ادراری در کودکان تا دو سالگی بسیارمهم است، چون آنها نمی‌توانند حرف بزنند و والدین باید از علائم ظاهری آنها حدس بزنند که کودک ممکن است دچار مشکلی باشد.

دکتر شیروانی در گفت‌و‌گو با جام‌جم می‌گوید: حتی ممکن است گاهی علامت خاصی در کودکان زیر دو سال دیده نشود، اما باید آگاه بود که علائم تب با شدت کم و گاهی طولانی، بیقراری، بوی بد ادرار، گریه هنگام ادرار‌کردن، درد شکم متناوب، استفراغ‌های متناوب، بی‌حالی و خوب شیر نخوردن و وزن نگرفتن می‌تواند از علائم عفونت ادراری باشد. در کودکان بالای دو سال هم علائمی چون تب، سوزش ادرار، تکرر ادرار، درد پهلو، تهوع و استفراغ و حتی اسهال و شب ادراری که بتازگی شروع شده است هم به این موارد افزوده می‌شود.

این متخصص بیماری‌های عفونی اضافه می‌کند: یکی دیگر از نشانه‌های عفونت ادراری می‌تواند تب‌های غیرقابل توجیه باشد؛ یعنی کودکی که دچار تب می‌شود و هیچ علت دیگری برای آن پیدا نمی‌کنیم، ممکن است به عفونت ادراری مبتلا باشد. در هر کودک با اختلال در وزن‌گیری نیز بررسی از نظر احتمال وجود عفونت ادراری الزامی است. البته آلودگی با انگلااکسیور (کرمک) نیز ممکن است باعث اشکال در دفع ادرار و تحریک مجاری ادراری و به دنبال آن عفونت ادراری نیز بشود.

نحوه صحیح شست‌وشوی کودکان

دکتر شیروانی برای پیشگیری از عفونت‌های ادراری به والدین توصیه می‌کند: دقت داشته باشید که برای شست‌وشوی شیرخواران یا کودک خود پس از دفع ادرار و مدفوع بویژه در دختران شست‌وشو را از جلو به سمت عقب انجام دهید تا مواد مدفوعی به سمت ناحیه مجرای ادراری انتقال نیابد. همچنین فراموش نکنید که تعویض زود به زود پوشک در شیرخواران احتمال ایجاد عفونت را کاهش می‌دهد.

نشستن دختربچه‌ها در وان حمام به مدت طولانی گرچه آنها را سرگرم می‌کند و در بسیاری موارد باعث علاقه‌مندی آنها به حمام و شست‌وشو می‌شود، اما ناخواسته آنها را در معرض عفونت ادراری قرار می‌دهد.

این متخصص تاکید می‌کند: از پوشاندن لباس زیر یا شلوار تنگ و چسبان به دختر بچه‌ها باید پرهیز کرد؛ چرا که این مساله هم یکی از عوامل افزایش خطر عفونت است. تحقیقات جدید نشان می‌دهد شیرخواران تغذیه شده با شیرخشک در مقایسه با شیرخوارانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند بیشتر احتمال عفونت ادراری دارند.

ختنه‌ کردن قبل از یک‌سالگی

از بهترین راه‌ها برای پیشگیری از عفونت ادراری در بچه‌ها، ختنه است. به گفته متخصصان اگر پسرها قبل از یک سالگی ختنه شوند، به میزان زیادی از بروز عفونت ادراری در آنها جلوگیری می‌شود.

البته دکتر شیروانی به راه‌های دیگری برای پیشگیری از عفونت ادراری اشاره می‌کند و می‌گوید: دادن آموزش به بچه‌ها درباره عادات صحیح دستشویی رفتن و رعایت بهداشت از جمله راه‌های پیشگیری این مشکل است، پس کودکان باید یاد بگیرند که ادرارشان را برای مدت طولانی نگه ندارند. همچنین تغذیه سالم، مصرف مایعات، میوه‌ها و سبزی‌ها به کاهش بروز یبوست کودکان ـ که می‌تواند عاملی برای عفونت ادراری باشد ـ و سلامت دستگاه ادراری و دستگاه ایمنی بدن کمک می‌کند. توجه به بهداشت دفع در شیرخوارانی که از پوشک استفاده می‌کنند و باقی نماندن طولانی‌مدت پوشک و شست‌وشوی مجرای ادرار در کودکان بسیار کمک‌کننده است.

خطر بروز مشکلات کلیوی را جدی بگیرید

به گفته دکتر شیروانی اگر عفونت ادراری در کودک بهنگام درمان نشود، ممکن است بافت‌های کلیه آسیب ببینند و در آینده مشکلات بدی مثل نارسایی کلیه و فشار خون بالا سراغ کودک بیاید، بنابراین درمان عفونت ادراری در کودکان نباید به تعویق انداخته یا ناتمام رها شود. همچنین بعد از این‌که کودک درمان شد باید حتما پیگیری‌ها و مراجعات بعدی را جدی بگیرید. هدف از این پیگیری‌ها و بررسی‌ها آن است که از بروز عوارض عفونت ‌جلوگیری شود. اگر کودکی دچار عفونت ادراری شود و این عفونت به کلیه او آسیب بزند، این کودک باید تا بزرگسالی از نظر فشار خون و دفع پروتئین در ادرار مورد بررسی قرار بگیرد.

درمان‌های تکمیلی با آنتی‌بیوتیک ادامه یابد

متخصصان تاکید می‌کنند بعد از این‌که عفونت ادراری در کودک درمان شد، ممکن است لازم باشد کودک برای مدتی مصرف آنتی‌بیوتیک را ادامه دهد تا از ابتلای درباره او به عفونت اداری جلوگیری شود.

به این کار پیشگیری با آنتی‌بیوتیک گفته می‌شود که با همان آنتی‌بیوتیک‌های معمولی، ولی با دوز کمتر انجام می‌شود. کودکان بویژه در سنین زیر پنج سال تا وقتی به‌طور کامل از نظر اختلالات ساختاری دستگاه ادراری بررسی نشده‌اند، باید آنتی‌بیوتیک مصرف کنند و تا وقتی پزشک اطمینان حاصل کند، دستگاه ادراری هیچ مشکلی ندارد مصرف آنتی‌بیوتیک باید ادامه پیدا کند، اما اگر دستگاه ادراری مشکل داشت، باید حتما آنتی‌بیوتیک ادامه پیدا کند. همچنین کودکانی که بارها مبتلا به عفونت ادراری می‌شوند، ولی در عین حال هیچ‌گونه مشکلی در سیستم ادراری‌شان ندارند، باید آنتی‌بیوتیک را برای مدت طولانی مصرف کنند.

پونه شیرازی ‌- گروه سلامت