تماشایی مثل «آخرین روزهای زمستان»

این مستند نگاهی نو به زندگی و عملکرد یکی از فرماندهان جوان؛ اما بزرگ دفاع مقدس شهید حسن باقری با نام واقعی غلامحسین افشردی دارد، شهیدی که به عنوان فرمانده قرارگاه‌های نصر و کربلا نقش بسیاری در پیروزی نیروهای ایران در عملیات‌های فتح المبین، رمضان، بیت المقدس و همچنین حماسه آزادسازی خرمشهر داشت.

شاید «آخرین روزهای زمستان» موفقیت‌اش را بیش از هر چیز مدیون صداقت نهفته در محتوا و ساختارش باشد، موضوعی که البته در برخی آثار مشابه تا حدودی نادیده گرفته می‌شود.

در اینجا تکلیف مخاطب از همان ابتدا با اثر روشن است، چرا که برخلاف دیگر آثار مرتبط، قرار نیست با ارائه تصویری قدیس‌گونه و معصوم از یک شهید دفاع مقدس، راه بر هرگونه همذات‌پنداری بسته شود.

این اثر روایت ازخودگذشتگی‌ها و دلاوری‌های شهیدی است که برخاسته از بطن جامعه و مردم بوده و با تاکید بر همین مساله است که سرانجام موجب می‌شود مخاطب کاملا با شخصیت‌ها همذات‌ پنداری کرده و با او همراه ‌شود.

از سوی دیگر این مستند، باز هم برخلاف برخی آثار تولید‌شده در این حوزه بشدت از افتادن به ورطه شعارزدگی و روی آوردن به زبانی کلیشه‌ای و مرسوم دوری کرده و روایتی جذاب را برای خود برمی‌گزیند که تاثیرگذاری به مراتب عمیق‌تری بر مخاطب دارد.

در اینجا نوع و شیوه روایت به گونه‌ای است که بیشتر جنبه دراماتیک داشته و به نوعی به درام مستند پهلو می‌زند به همین دلیل بیشتر مصاحبه‌ها و صحنه‌های بازسازی شده در خدمت قصه است و از نمایش آنها به‌صورت مستقل پرهیز شده است.

این‌چنین است که این مستند به آثار داستانی نزدیک شده و بیننده را جذب خود می‌کند. همچنین در اینجا دیگر از تصاویر کلیشه‌ای و آرشیوی جنگ که مخاطب بارها آنها را دیده، خبری نیست و کارگردان با بازسازی صحنه‌های جنگی، فضای قابل باورتری را برای مخاطبانش تصویر می‌کند.

اما این مستند با بهره‌گیری از تکنیکی جالب و اثرگذار و استفاده از تصاویر قدیمی و سیاه و سفید و همچنین انتخاب سید محمد آوینی به عنوان گوینده متن که لحن و نوع بیانش همانند شهید مرتضی آوینی است، بیش از هرچیز یادآور برنامه ماندگار «روایت فتح» است.

«آخرین روزهای زمستان» نشان می‌دهد که هنر دفاع مقدس هنوز ظرفیت‌های کشف نشده زیادی دارد که می‌تواند دستمایه ساخت آثار گوناگون در رشته‌های مختلف قرار بگیرد. استقبال از این برنامه حکایت از آن دارد که اگر سوژ‌ه‌های مختلف در قالب و کیفیتی استاندارد عرضه شود، تقاضا برای تماشای آن نیز افزایش خواهد یافت.

دارا تفضلی - ‌جام‌جم