وقتی واژه کم می‌‌آوریم

جملات را در ذهنت می‌چینی. در حالی که هنوز بوق‌های انتظار ادامه دارد با خودت فکر می‌کنی، اگر این اتفاق برای تو رخ بدهد، چی؟ با خودت فکر می‌کنی چقدر سنگین است؟ با خودت فکر می‌کنی آیا اصلا توان برداشتن تلفن را فرد آن سوی خط دارد یا نه؟ با خودت فکر می‌کنی که چه جملاتی برای تسلایش بگویی. ناگهان صدایی می‌گوید: الو. سلام می‌کنی و بعد می‌گویی: تسلیت می‌گویم.

می‌گوید ممنون که تماس گرفتی. دیگر هیچ جمله‌ای نمی‌آید. دیگر حرفت تمام می‌شود. انگار دیگر هیچ جمله‌ای نیست که بخواهی برای ابراز همدردی بگویی.

چه چیزی می‌خواهی بگویی؟ این‌که غم آخرت باشد؟ یعنی خدای نکرده، بعد از فوت عزیزش، دیگر هیچ غمی نبیند، مگر می‌شود؟ یعنی فرد بعدی که می‌میرد، خودش باشد؟ یا می‌خواهی بگویی خاک آن مرحوم بقای عمر شما؟ از این جمله هم صرف‌نظر می‌کنی.

انگار که کلیشه‌ای به نظرت می‌رسد، چرا که آن‌قدر این جملات را برای صاحب عزا تکرار کرده‌اند که تاثیر، نفوذ و آرامشی برای شنونده در پی ندارد.

حالا از آن طرف، می‌خواهی تبریک عروسی بگویی: ان‌شاءالله خوشبخت شوی، پیوندتان مبارک یا به قول بزرگ‌ترها، به پای هم پیر شوید؛ چه جمله دیگری می‌توانی بیان کنی تا عمق احساساتت را از خوشحالی برای آن دوست ابراز کنی و کلیشه ای و از پیش تعیین شده نباشد؟

واقعیت این است که زبان و ادبیات فارسی با آن همه غنا، سابقه و قدمت در حوزه تبریک و تسلیت در دوره معاصر به تکراری عجیب مبتلا شده است.

ادبیات فارسی که توانسته با اشعار شاعران بزرگ ایران‌زمین از ریزترین و جزئی‌ترین احساسات و حالات بشری سخن گوید، آن‌قدر در روزگار ما پرورانده نشده است تا دایره وسیعی از واژگان و جملات را برای یک تبریک و تسلیت ساده اما دلنشین در اختیارمان قرار دهد.

این بحث می‌تواند به عنوان یک موضوع پژوهشی جدی مطرح شود تا پژوهشگران و دست‌اندرکاران زبان و ادبیات فارسی تمهیدی بیندیشند که چرا زبانی با این قدمت و پویایی نتوانسته در چنین موضوع کاربردی و فراگیری زایش داشته باشد.

سجاد روشنی - گروه فرهنگ و هنر