چگونه از شر سینوزیت خلاص شوید؟

سینوزیت از دو کلمه سینوس و یت گرفته شده است. سینوس‌ها حفره‌هایی توخالی در استخوان‌های جمجمه و صورت ما هستند و یت به معنای التهاب است.

در این بیماری، مخاطی که سطح سینوس‌ها را می‌پوشاند دچار التهاب می‌شود و بیماری‌ای به نام سینوزیت اتفاق می‌افتد. این حفره‌های توخالی از طریق سوراخ‌هایی به بینی راه پیدا می‌کند. التهاب و تورم سینوس‌ها مجاری را تنگ‌تر کرده و مانع از خروج ترشحات بینی به خارج شده و تخلیه با مشکل روبه‌رو می‌شود و فرد نیز احساس ناراحتی زیادی می‌کند.

سینوزیت به دو نوع حاد و مزمن تقسیم می‌شود؛ نوع حاد کمتر از یک ماه و نوع مزمن بیش از سه ماه طول می‌کشد.

سینوزیت حاد

اغلب بیماران به نوع حاد مبتلا هستند. شاید هر یک از ما دست‌کم یک بار در طول زندگی این بیماری را تجربه کنیم. بروز سینوزیت حاد در اغلب اوقات علت ویروسی دارد که ویروس سرما خوردگی در آن دخیل است.

بیماران علائم زیادی را ذکر می‌کنند؛ از جمله گرفتگی و انسداد بینی. احساس فشار در دندان‌ها و درد، خروج ترشحات غلیظ به رنگ زرد یا سبز از بینی،سرفه، سردرد، بوی بد تنفس، احساس کوفتگی و خستگی مفرط، کم‌شنوایی و احساس پری در گوش و کاهش حس بویایی از نشانه‌های بارز این بیماری است. شروع بیماری تا بهبود آن حدود هفت الی ده روز است، ولی گاه مدت بیماری به درازا می‌کشد یا بیماران دچار علائم دیگر از قبیل تب، تاری دید، تنگی نفس و... می‌شوند که حتما باید به پزشک مراجعه کنند.

درمان سینوزیت حاد

درمان این گروه از بیماران چندان دشوار نیست. اغلب مواقع درمان‌های ساده‌ای مانند تجویز مسکن، ضدالتهاب‌ها و قطره‌های بینی (این قطره‌ها نباید به طور مداوم مصرف شود و استفاده از آنها باید محدود و با نظر پزشک باشد) و آنتی‌بیوتیک‌ ـ در صورت بودن عامل عفونی ـ کفایت می‌کند. شست‌وشوی مرتب سینوس‌ها نیز کمک‌کننده است.

فواید شست‌وشو با سرم

شست‌وشوی بینی با سرم یا آب نمک باعث پاکسازی ترشحات آلوده و مواد محرک از بینی می‌شود. به علاوه، شست‌وشو در مرطوب‌سازی سینوس‌ها و مجاری بینی نیز موثر است و مطالعات نقش آن را در بهبود کارکردسلول‌های پاکسازی‌کننده بینی نشان داده‌ است.

برای شست‌وشو می‌توان از یک سرنگ 30 سی‌سی یا بطری‌های پلاستیکی قابل فشرده‌شدن یا ظرف‌های مخصوص شست‌وشوی بینی که بی شباهت به قوری نیست، استفاده کرد. در صورت استفاده از سرنگ باید هر دو تا سه هفته آن را با یک سرنگ جدید جایگزین کرد تا باعث انتقال آلودگی و عفونت نشود. برای تهیه محلول شست‌وشو در منزل می‌توان یک تا یک و نیم قاشق چایخوری پر از نمک خالص را به حدود یک لیتر آب جوشیده خنک‌شده اضافه کرد. می‌توانید به این محلول یک قاشق چایخوری بیکربنات (بیکینگ پودر) هم اضافه نمود.

محلول تهیه شده در منزل یا سرم شست‌وشو باید در دمای اتاق نگهداری شود.

این محلول‌ها حداکثر تا یک هفته قابل استفاده است و پس از آن باید دور ریخته شود. دست‌کم دو بار شست‌وشو در روز ضروری است. در صورتی که بیمار همزمان از سایر داروهای بینی مثل اسپری استفاده می‌کند، شست‌وشو باید حتما پیش از استفاده از دارو انجام شود، زیرا وقتی دارو روی مخاط تمیز اسپری شود تاثیر بسیار بیشتری خواهد داشت. مقدار مایع لازم برای شست‌وشو را باید داخل یک کاسه کوچک ریخت، زیرا سرنگ استفاده‌ شده نباید هیچ‌وقت با ظرف اصلی محلول شست‌وشو یا سرم تماس پیدا کند. می‌توان برای گرم‌کردن سرم از مایکروفر استفاده کرد، اما باید مواظب بود محلول شست‌وشو داغ نشود. برای شست‌وشو، سر خود را روی سینک دستشویی خم کنید و مایع را به داخل بینی بریزید. دقت کنید در این حالت جهت جریان مایع باید به سمت پشت بینی باشد، نه رو به بالا. بلعیدن غیرارادی اندکی از مایع شست‌وشو اشکالی ندارد. احساس سوزش جزئی در دفعات اول استفاده از محلول شست‌وشو طبیعی است.

سینوزیت مزمن

همان‌طور که از نامش پیداست، سینوزیت مزمن بیماری‌ای است که مدت زمان بیشتری برای بهبود طول می‌کشد. این زمان بیش از سه ماه است. علل آن متنوع‌تر و درمان نیز دشوارتر است. علائم آن شباهت زیادی به نوع حاد دارد و عمده بیماران از گرفتگی بینی و عدم تنفس از راه مجاری بینی و نداشتن حس بویایی، درد، خستگی، کسالت، بی‌حوصلگی و جمع‌شدن ترشحات پشت حلق و بینی شکایت می‌کنند.

در سینوزیت مزمن سه عارضه مهم مشاهده می‌شود: بیمارانی که پولیپ ندارند، بیمارانی که در حفره بینی پولیپی وجود دارد و دسته آخر که در اثر حساسیت به مواد آلرژن مانند مواد شیمیایی، دود سیگار، آلاینده‌ها و مواد حشره‌کش، کپک و... دچار سینوزیت مزمن می‌شوند.

در بیمارانی که پولیپ ندارند و سینوزیت طول کشیده دارند، عواملی مانند عفونت‌ها و مواد آلرژن موجب پیدایش بیماری می‌شود، اما در انواع پولیپ‌دار، پولیپ حتما باید توسط جراحی خارج شود.

درمان سینوزیت مزمن

در سینوزیت مزمن اغلب اوقات وجود یک عامل خارجی دیده می‌شود. پس باید این عامل خارجی برداشته شود. ابتدا برای بررسی از مجاری و حفره‌ها یک سی‌تی‌اسکن از سینوس درخواست می‌کنیم.

راه دیگر تشخیصی که بسیار هم دقیق است، آندوسکوپی از مجاری است که در آن توسط دوربین بافت مخاطی و حفره‌ها به دقت بررسی می‌شود. این تصاویر اطلاعات خوبی به پزشک می‌دهد. در بیمارانی که دچار حساسیت به مواد آلرژن هستند، عامل ایجاد آلرژی باید حذف شود. اسپری بینی به شکل محدود و شست‌وشوی روزانه نیز کمک‌کننده است.

پرهیز غذایی و دارویی

طبیعی است افراد مبتلا به سینوزیت و آلرژی باید از مواد غذایی تحریک‌کننده و از خوردن داروهایی مانند آسپیرین پرهیز کنند.

کدام گروه از بیماران باید جراحی شوند؟

وجود پولیپ‌های مسدودکننده و انحراف تیغه بینی باید توسط جراحی ترمیم شود. تا وقتی این عوامل وجود دارد، درمان سینوزیت از طریق دارو یا سایر درمان‌ها بی‌نتیجه است و حتی بعد از جراحی، بیماران مبتلا به سینوزیت مزمن لازم است توصیه‌های پزشک را گوش دهند و حتی ممکن است مدتی طولانی به درمان دارویی نیاز داشته باشند.

هر سردردی سینوزیت نیست

اگرچه بسیاری از پزشکان و بیماران سینوزیت را علت سردردهای مزمن می‌دانند اما سینوزیت در موارد اندکی عامل اصلی بروز سردرد است.

در حقیقت، تعداد زیادی از این افراد دچار میگرن هستند. سردرد بیشتر در نوع حاد و همراه با تب و ترشح چرکی بینی دیده می‌شود. سردرد ناشی از سینوزیت معمولا به صورت یک درد مبهم یا احساس فشار حس می‌شود که بیشتر دوطرفه و در ناحیه دور چشم‌هاست. البته سینوزیت‌های یکطرفه ناشی از انحراف شدید تیغه بینی به یک سمت می‌تواند سردرد یک طرفه بدهد./ ضمیمه سیب

دکتر حسام جهاندیده‌/‌ متخصص گوش، حلق و بینی