فرهنگ عمومی،گسترش غیر منطقی فردگرایی و منافع طلبی

اما برای اینکه بتوانیم ارزیابی نسبتا  دقیقی را از مقوله پیچیده  و گسترده ای  به نام فرهنگ عمومی  ارائه بدهیم . باید ابتدا  فرهنگ عمومی  را تعریف کنیم.

تعریف فرهنگ عمومی

تعاریف مختلفی برای فرهنگ ذکر شده است و اتفاق نظر در مورد تعریف فرهنگ عمومی در بین کارشناسان کمتر دیده می شود .شاید بتوان گفت  فرهنگ عمومی یعنی ،  قسمت های از فرهنگ شهروندان کشورمان است  که با عامه مردم در ارتباط است.

 در ادامه سعی بر این است که بحث فرهنگ بصورت ملموس تری  تبیین شود.
انسانها در برخورد با مسائل مختلف  پیش رویشان،  دیدگاههای  مختلف ویا عکس العمل های مختلفی از خود نشان  می دهند.بعبارت دیگر انسانها در برخورد با هر موضوعی  دیدگاه یا عکس العملی از خود دارند یا نظر خاصی نسبت به ان موضوع ندارند.

 موضوع پیشرو شهروندان، می تواند شغلی ،خانوادگی ، اجتماعی و...باشد .پس به نظر می رسد هر چقدر شهروندان یک جامعه در مقابل مسائل پیشرویشان ،دیدگاه یا عکس العمل منطقی داشته باشند.و در مقابل ان موضوع انفعال از خود نشان ندهند . در این صورت یک جامعه  با فرهنگ  عمومی مترقی  خواهیم داشت .

منظور از بررسی فرهنگ عمومی این است که  دیدگاه، عکس العمل و طرز برخورد شهروندان یک جامعه با  مسائل عمومی جامعه  مثل :طرز برخورد شهروندان با   مسائلی مثل رعایت حقوق دیگران ،احترام به نظر همدیگر (نقد پذیری شهروندان)،طرز برخورد با همسایگان (رعایت حقوق همسایگان)،طرز برخورد شهروندان با مقوله های رانندگی(فرهنگ ترافیک) ، طرز تعامل شهروندان در کارهای گروهی  و...است.

ضمانت اجرائی فرهنگ عمومی

ضمانت اجرائی فرهنگ عمومی در اکثر موارد قانون نیست مگر اینکه با تصویب قانون،  مسئولین بخواهندراندمان فرهنگ عمومی را افزایش دهند . (مثل بستن کمربند  که ابتدا اجباری نبود ولی بدلیل مشکلات حاصل از رعایت نشدن توسط شهروندان ،باعث شد، قانون گذارن در مورد اجباری بودن ان قانون تصویب کنند . و برای عدم رعایت ان راهنما رانندگی جریمه هایی را اعمال می کند)و واقعا هم تاثیر گذار بوده است.در حالی که بیشتر ضمانت اجرائی فرهنگ عمومی ،توسط شهروندان در حال تعامل تامین می شود . یعنی با رعایت نشدن فرهنگ عمومی توسط یک شهروند ،شهروندان دیگر به او تذکر خواهند داد .البته به امید انکه این  عکس العمل ها ی شهروندان ،توام با احترام باشدو نه تندی! ومجادله!

تقابل جامعه سنتی با جهانی شدن

در گذشته بدلیل باقت سنتی جوامع ،شهروندان با یکدیگر  تعامل بیشتری داشتند  و به نوعی شاید بتوان گفت در گذشته به دلیل تعاملات بالای شهروندان با همدیگر ،امکان تغییر رفتار  فرد  در حوزه خصوصی ، به خاطر دخالت های بیش از حد دیگران خیلی  مشکل بود.  به عبارت دیگر فضای خصوصی  شهروندان به شدت  تحت تاثیر  نظرات دیگران قرار داشت .(به خصوص در محیط های کوچکتر مثل روستاها یا شهر های با جمعیت کم) در واقع فرهنگ عمومی جامعه در نقش کنترلی خود پا را فرا تر گذاشته و حوزه خصوصی  و فردی  شهروندان را هم تحت تاثیر قرار می داد  و گاها افراد گلایه هایی نیز از جو عمومی جامعه یا همان دخالت دیگران  ابراز می کنند.

اما با ذکر نکته های  منفی جوامع سنتی ، نباید یک مزیت  زیبای جوامع  سنتی گذشته را فراموش کرد . و ان هم اگاهی  شهروندان از وضعیت و مشکلات همدیگر بود و به طبع نوعی همدلی  نیز بین شهروندان حاکم بود و به قول امروزی ها مهر و محبت بی نظیری در جوامع سنتی گذشته وجود  داشته است. در جوامع  امروزی مشاهده می شود که شهروندان غبته ان مهر و محبت و صفای  جامعه سنتی را می خورند.

هر چند متاسفانه امروزه  مهر و محبت   گذشته ، کمتر در جوامع امروزی  به چشم می خورد.

فرد گرایی و منافع فردی

در جوامع امروزی متاسفانه ، منافع فردی و فرد گرایی حرف اول  و اخر را در  تعاملات اجتماعات  می زند .(هر چند ضروری است چرایی این رفتار در جوامع امروزی  به نقد گذاشته شود و ابعاد ان روشن شود . چرا که به نظر نمی رسد یک فرهنگ بدون نقصی باشد!).

 با وجود تغییرو تحولات فرهنگی جهان ،  خوشبختانه امروزه  مهر و محبت ایرانی ها که زبان زد مردم جهان است و این فرهنگ ناب از گزند فرهنگهای سطحی در امان مانده است و ارزش  هر روز ان بیش از بیش به همگان روشن می شود. هرچند  علت ماندگاری ان هم به  7000 سال تمدن برمی گردد که با تلفیق دین مبین اسلام و فرهنگ کهن ایران زمین، گره خورده است .چه شایسته است همه شهروندان در جهت حفظ و نگهداری و اشاعه ان تمام تلاش خود را بکار ببرند.

خطرات فرد گرایی

اما امروزه با صنعتی شدن کشورها و گسترش شهرها ،   متاسفانه فرد گرایی با سرعت غیر منطقی (به نظر می رسد سرعت منطقی اش زمانی رعایت می شود که گذشته  نسلی  فرد، فراموش یا حالت افراطی اش ،نفی  نشود، به عبارت دیگر افراد با  گذشته خودشان کنار امده یعنی  هم خوبی ها و هم بدی های گذشته  را هم زمان ببیند و اماده برداشتن گامهای استوار خود بسوی پیشرفت باشند. ) در تمام کشورهای جهان در حال گسترش است  ، این سرعت غیر منطقی فرد گرایی  تعاملات بین شهروندان را کاهش داده است.

 امروزه در اکثر  جوامع جهان   فرد گرایی توسط شبکه های ارتباط جمعی  مثل ماهواره ها و اینترنت و.. به شدت.تبلیغ می شود. و  این گونه تبین می شود که  فردگرایی می تواند  ارمانهای درازمدت فرد را تامین کند.
 
اما در اینجا یک سوال بنیادی پیش می اید و ان هم این است که ایا این فرد گرایی و ان هم با این شدتی که در جهان تبلیغ می شود متضمن اهداف دراز مدت  جامعه به خصوص  خود شخص خواهد بود یا نه؟

کشور  ما نیز، بدلیل  جوان بودن جمعیت اش از تعاملات  جهانی شدن  و  تاثیر پذیری از دیگر فرهنگ ها به خصوص فرهنگ  رسانه ای غرب  بدور نیست  و بیم این می رود که در گسترش فرد گرایی که به سرعت در تمام کشورها در حال گسترش است حالت افراط به خود بگیرد  و جوانان کشورها در بحث فرد گرایی شیوه افراط را در پیش بگیرند و در نهایت به تعاملات اجتماعی  بهای چندانی ندهند و عدم ارتباط سازنده با اعضای خانواده در پیش بگیرد  و قاعدتا در اجتماع نیز به شهروندان دیگر نیز بهایی چندانی قائل نخواهد شد . امروزه همانطوری که یکی از دغدغه های خانواده های امروزی عدم تعامل سازنده و مفید بین فرزندانشان با خودشان است . به نظر می رسد یکی از دلایلش گرایش به فرد گرایی و تبلیغ بیش از حد  واژه حریم خصوصی  توسط رسانه های دنیا است ! در واقع به بهانه حریم خصوصی حق هر نوع نظارتی از والدین گرفته می شود.

 به نظر می رساند یکی از عواملی که می تواند فرهنگ عمومی جامعه را تضعیف کند تاکید افراطی روی بحث فرد گرایی است.  چرا که در این صورت نتنها  به اهداف خودشان که همان شهروند مدرن بودن هست نخواهند رسید. واز طرفی با جامعه خودش نیز غریبه خواهد شد.

به نظر می رسد در این مورد چالشی ،اگر روش میانه انتخاب شود یعنی هم شهروندان، فرهنگ باارزش گذشته خودشان را حفظ و محافظت کنند و هم از مزایای حقوق شهروندی امروزی استفاده کنند .یک روش مناسب به نظر می رسد.

در باره روند شکل گیری فرهنگ عمومی به خصوص در دانش اموزان:

با توجه به اینکه فرایند شکل گیری فرهنگ یک فرایند کند و زمانبر است .از طرفی با توجه به پیچیدگی   و سرعت تحولات جوامع امروزی نسبت به جوامع سنتی گذشته ، بنظر می رسد در مقوله فرهنگی علی رغم  نقش بی بدیل خانواده ها در شکل گیری فرهنگ عمومی فرزندان ،  به نظر می رسد ارگانهای فرهنگی کشور به خصوص  وزارت اموزش و پرورش  و صدا و سیما  با همکاری شورای فرهنگ عمومی ،بدلیل اثر گذاری یشان ، باید بطور مدون و تعریف شده با مقوله فرهنگ عمومی برخورد کنند .

پیشنهاد : ایجاد مرکز تحقیقات فرهنگ عمومی در وزارت اموزش و پرورش  
 در این راستا   ضمن تاکید دوباره  بر نقش بی بدیل خانواده ها در شکل گیری فرهنگ  فرزندان ،پیشنهاد می شود در صورت امکان  در وزارت اموزش و پرورش  یک مرکز  تحقیقات فرهنگ عمومی با عضویت  شورای فرهنگ عمومی و صدا وسیما شکل بگیرد تا با استفاده از  تحقیقات میدانی و... نیاز های حال و اینده   و چالش های پیش رو فرهنگ عمومی دانش اموزان بعنوان شهروندان اینده را  پیش بینی و برنامه های مورد نیاز را در  محتوی کتابهای درسی دانش اموزان بگنجاند.

آماده کردن دانش اموزان برای نقادی و نقد پذیری بطور همزمان

یکی از نیازهای ضروری  امروز دانش اموزان، جهت ورود به  جهانی که با سرعت غیرقابل باوری در حال تغییر است . تربیت  دانش اموزان بصورت همزمان نقاد و نقد پذیر است .
 البته نگارنده در نوامبر 2010 ، سوال اموزشی تحت عنوان "اموزش ما معلمان در کلاسهای درس چگونه باشد تا فرزندانمان برای تغییر تحول جهان اینده اماده باشند ؟را به بیش از 20 وزیر اموزش و پرورش جهان  ایمیل کردم .یکی از اهداف این مقاله درک راحت مقتضیات جهان اینده توسط دانش اموزان بوده است.

 البته وزرای اموزش و پرورش نیوزیلند - لیتوانی  و...پاسخ هایی را ارائه کرده بودند یکی از وزرا،این سوال را دغدغه هر انسان خوانده بود.هرچند پاسخ به این سوال به اسانی میسر نیست و نیازمند تحقیق میدانی است .

در نهایت امید آن می رود که فرهنگ عمومی کشور مان، طوری مسیر پیشرفت و تعالی  را طی کند که شاخص های مثل  منطق گرایی، نقادی ونقد پذیری همزمان ، دینمداری، نشاط، کارگروهی ، احترام به یکدیگر ،احترام و حفاظت از فرهنگ کهن کشور عزیزمان و اشاعه  مهر ورزی  و  ...  جزء ویژگی های اصولی  فرهنگ عمومی مان باشد البته مقوله فرهنگ انقدر گسترده و پیچیده  است  که اگر  کتابها ی زیادی هم در باره آن نوشته شود باز کم است . در این نوشتار  کوتاه هدف ان بود که  به بهانه روز فرهنگ عمومی به بعضی از مقولات فرهنگ عمومی پرداخته شود.

مجید محمدی کنعان دبیر اموزش و پرورش استان تهران ، کارشناس ارشد فیزیک و عضو هیات مدیره انجمن حمایت از حقوق مصرف کنندگان استان تهران