باغ تاریخی در تصرف معتادان و فرسایش

استان کرمان یکی از مناطق تاریخی کشور است که مملو از باغ های تاریخی منحصر به فرد می باشد از جمله این باغ ها می توان به باغ شاهزاده اشاره کرد که از جمله باغهای ثبت جهانی ایران محسوب می شود که بسیار مورد توجه مراکز علمی تاریخ شناسی و باستان شناسی قرار دارد اما در کنار این باغ، باغ های دیگری از جمله باغ فتح آباد و بیرم آباد نیز وجود دارند که از جمله باغ های بی نظیر ایران محسوب می شود که البته مانند بسیاری از آثار تاریخی کرمان طی سالهای اخیر به شدت مورد بی توجهی قرار گرفته اند و در حال تخریب هستند.

یکی از زیباترین باغ های ایران، باغ فتح آباد است که در 25 کیلومتری روستای اختیار آباد در حومه شهر کرمان قرار دارد، این باغ تاریخی زیبا در واقع الگوی ساخت باغ شاهزاده ماهان و دارای اصالت چشمگیری نسبت به این بنای ثبت جهانی است.

الگوی باغ شاهزاده قد خم کرد

هر چند باغ فتح آباد نیز ثبت ملی است اما هر روز بر میزان خرابی های این باغ افزوده می شود.

باغ فتح آباد نیز برپایه آب و روان بودن قنات فتح آباد بنا شده و این آب در میانیه باغ جریان داشته است، هر چند فاصله این باغ تا شهر تاریخی کرمان اندک است و به سادگی در دسترس قرار دارد اما کمترین توجه طی سال های اخیر به این باغ شده است.

در یک مقطع زمانی محدود بازسازی و مرمت مقطعی در این باغ انجام شد و حتی قرار شد این باغ به عنوان یکی از محورهای گردشگری شهر کرمان مورد توجه قرار گیرد اما با گذشت سال‌ها این وعده های عملی نشد و در نهایت امروز ساکنان اصلی این باغ معتادان، ارذل و اوباش و افاغنه هستند با این وجود گه گاهی همچنان گردشگرانی که به صورت تخصصی سری به اماکن تاریخی می زنند گذری بر این باغ مغموم می کنند.

از آن جمله مهدیه فتح علی پور از جمله فعالان صنعت گردشگری است که چند روز قبل به همراه تعدادی از دوستداران بناهای تاریخی به این مجموعه تاریخی مراجعه کردند و وقتی با شدت تخریب و فرسایش رو برو شدند از همان جا با خبرنگار مهر تماس گرفتند و از بروز مشکلات عدیده در این باغ ابراز نگرانی کردند.

معتادان ساکنان باغ تاریخی

دیدگاه دو سویه این گردشگران بهت و حیرت از زیبایی های باغ از یک سو و از سوی دیگر آه و غم از بی توجهی هایی که به این باغ شده است بود.

این گروه گردشگر از جمله افرادی هستند که گاهی به این باغ تاریخی سر می زنند اما هر بار تنها چیزی که می بینند میزان بیشتر تخریب و فرسایش این عمارت بی نظیر تاریخی است.

این گردشگران با مراجعه به خبرگزاری مهر تاسف خود را از وضعیت نامناسب بسیاری از آثار تاریخی کرمان از جمله باغ فتح آباد اعلام کردند و خواستار رسیدگی فوری مسئولان به وضعیت ابنیه تاریخی کرمان شدند.

فتح علی پور گفت: باغ 150 ساله فتح آباد الگوی ساخت باغ شاهزاده اگرچه نمونه ای منحصر بفرد از هنر و معماری ایرانی است اما هم اکنون به دلیل بی توجهی به آن سالهاست که چشم به راه بهار و آبادانی مانده بی آنکه کسی برایش کاری بکند.

وضعیت کنونی فتح آباد تاسف بار است

وی گفت: به گواه تاریخ، زمانی که آقا محمدخان قاجار بر کرمان حکومت می‌کرده، شخصی به نام «فضلعلی خان قراباغی» ملقب به «بیگلربیگی» در مجاورت روستایی به نام اختیارآباد عمارتی تاریخی را احداث می‌کند که سالها بعد به عنوان الگویی برای ساخت باغ شاهزاده ماهان مورد استفاده معماران آن زمان قرار می‌گیرد.

این فعال گردشگری افزود: اگر به این باغ بیش از گذشته توجه شود علاوه بر حفظ بخشی از هویت فرهنگی مان در زمینه اقتصادی، اشتغال و گردشگری هم منافع زیادی دربر خواهد داشت جا دارد میراث فرهنگی و ریاست جدید آن برای احیا این باغ و مسیر دسترسی به آن کاری کنند.

وی اظهار کرد: هم اکنون راه دسترسی به این باغ بسیار نا مناسب است و به هیچ عنوان شایسته شهر تاریخی کرمان نیست ضمن اینکه باغ به محل تجمع معتادان نیز تبدیل شده است.متاسفانه به دلیل عدم نظارت روی بناهای این باغ یادگاری نویسی شده و شاهد هستیم باغ فتح آباد در حال تخریب است و نیاز به نظارت جدی دارد.

فتح علی پور افزود: باغ فتح آباد و بیرم آباد کرمان در دو دوره تاریخی مختلف در حومه شهر کرمان قرار دارند و البته تنها باغ های ایرانی هستند که در آنها دو عمارت وجود دارد و دارای تفاوتهایی با سایر باغ های ایرانی هستند.

قنات فتح آباد خشک شد

محمد علی گلاب زاده، کرمانشناس و محقق نیز با اشاره به اصالت و نقش این باغ در تاریخ کرمان گفت: باغ فتح آباد پس از حمله آقا محمد خان به کرمان ساخته شده است و به بیگلربیگی نیز شهرت یافته است.این بنا یادگاری از دوران قاجار در شهر تاریخی کرمان است و توسط فضلعلی خان بیگلربیگی احداث شده است.

وی افزود: باغ در منطقه اختیار آباد قرار گرفته است و در واقع الگوی ساخت باغ شاهزاده ماهان بوده است و طبق متون تاریخی زمان ساخت باغ به سال 1225 باز می گردد و آب در این باغ نقش قابل توجهی دارد و شاهراهی از میانه باغ عبور می کرده است.

گلاب زاده اظهار کرد: این باغ از خشت خام ساخته شده و در نهایت با گچ تزئین شده است و حوضی به ابعاد 60 در 5 متر در این باغ قرار گرفته است.

این کرمانشناس همچنین به احداث طاق نماهایی در این باغ اشاره کرد و گفت: آب این باغ از قنات مشهور فتح آباد تامین می شده است و از باغ های بسیار زیبا بوده است.

وی همچنین به احداث ساختمان دو طبقه در باغ اشاره کرد و افزود: عمارت چهار فصل نیز در این باغ وجود داشته و دو حوض در وسط باغ که هنوز هم آثارشان وجود دارد.

باغی با طراوت که به ویرانه تبدیل شد

این باغ زیبای ایرانی با وجود تمام داشته هایش امروز به حال خود رها شده است و درحال تخریب است این سرنوشتی است که طی سالهای اخیر بر برخی از آثار تاریخی کرمان رفته است که دلیل اصلی این مسئله نیز استفاده از نیروهای غیر تخصصی و همچنین کمبود اعتبار بوده است.

این درحالیست که شهر کرمان بیشترین میزان آثار ثبت ملی در کشور را به خود اختصاص داده است و ادامه این بی توجهی ها موجب ضربات جبران ناپذیر نیز بر صنعت گردشگری استان کرمان شده است.

در صورت تخصیص اعتبار به باغ فتح آباد کرمان و احداث راه دسترسی و تامین رفاه و آسایش برای گردشگران کرمان در کنار ماهان می تواند قطب دیگری برای توسعه صنعت گردشگری داشته باشد و شهر تاریخ کرمان رونقی دوباره بگیرد.

هر چند این روزها از سوی مسئولان ارشد استان تحول در حوزه گردشگری مد نظر قرار گرفته است اما همه به انتظار نشسته اند تا ببینند این وعده ها چه زمانی عملی خواهد شد یا اینکه این حرفها نیز وعده های عمل نشده خواهند بود.(مهر)