شعبان استخوانی 84 ساله شد

محمدعلی کشاورز از جمله این بازیگران است که کارهای درخشانی را از خود در تئاتر، سینما و تلویزیون از خود برجای گذاشته است.

وی بیست و ششمین روز فروردین سال 1309 در اصفهان به دنیا آمده و پس از تحصیل در هنرستان هنرپیشگی تهران وارد دانشکده هنرهای دراماتیک شد.

کشاورز در سال های پایانی دهه 30 و در دوران رونق تئاتر وارد این عرصه شده و در کنار بازیگرانی همچون:عزت الله انتظامی، جمشید مشایخی، جعفر والی و... قرار گرفت.

نمایش هایی همچون: آنتیگون،بازی استرینبرگ،دایی وانیا و... از جمله نمایش های مشهوری است که این بازیگر کهنه کار در آن به ایفای نقش پرداخته است. در آن ایام حضور در فیلم های نازل سینمایی کسرشان بازیگرانی از جنس کشاورز بود که در این میان آغاز نسیمی از موج نوی سینمای ایران برخی از آنها را به سمت خود کشاند.

کشاورز نیز با فیلم «شب قوزی» ساخته فرخ غفاری وارد سینما شده و در خشت و آینه نیز در کنار دوستان تئاتری اش حضور یافت. با این همه وی تئاتر را به سینما ترجیح داده و در نمایش های مهمی به ایفای نقش پرداخت که از آن جمله می توان به «چوب به دست های ورزیل» اشاره کرد.

پس از حضور کارگردان هایی همچون: مهرجویی، کیمیایی و تقوایی در سینمای ایران و به راه افتادن موج نو در انتهای دهه چهل، کشاورز نیز در دهه پنجاه بار دیگر به سینما روی آورده و در فیلم های، رگبار، صادق کرده، شطرنج باد و... به ایفای نقش پرداخت که تقریبا هیچیک از آنها به جریان بدنه سینمای آن زمان ایران ارتباطی نداشت.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی با توجه به تحولات بنیادین در این هنر - صنعت بازیگرانی همچون کشاورز به کمک نسل جوان آمده و نهال نحیف سینمای انقلابی ایران را کاشتند.نهالی که طی سی سال به درختی تناور تبدیل شده و موفقیت های عظیمی را نیز در جهان به دست آورده است.

«دست شیطان» ساخته زندباف در کنار «برزخی» های ایرج قادری نخستین فیلم های پس از انقلاب کشاورز به حساب می آیند که با توجه به جو عمومی جامعه درگیر ضد انقلاب و جنگ تحمیلی، ساختاری حادثه ای داشت. جالب اینکه هردوی آنها با فروشی فوق العاده روبرو شدند که در این بین، «برزخی ها» پرفروش ترین فیلم سال لقب گرفت.

بازی درونگرایانه کشاورز در این آثار تغییراتی کرده و وجوه بیرونی آن پررنگ تر شد. نکته دیگر اینکه در آن ایام صدای سرصحنه وجود نداشته و احمد رسول زاده با مهارت خاصی به جای او صحبت می کرد که به شکل عجیبی با جنس صدای خود کشاورز نزدیک بود!

حضور در نقش خوابگذار اعظم در مجموعه پرطرفدار سلطان و شبان ساخته داریوش فرهنگ نیز نقش مهمی در جا افتادن چهره کشاورز در ذهن مخاطب تویزیونی داشت که البته طنز کمرنگ و ملیح مستتر در بازی او نیز در این امر نقش برجسته ای داشت.

در دهه شصت که بخش عمده ای از فیلم های سینمای ایران به سینمای دفاع مقدس اختصاص داشت، کشاورز گزیده کاری را به پرکاری ترجیح داده و در فیلم هایی همچون کمال الملک و مادر هردو از ساخته های زنده یاد علی حاتمی حضور پیدا کرده و نقش های ماندگاری را رقم زد.

البته در کنار آن در فیلم های بدنه سینمای ایران همچون «مردی که موش شد»، «جستجو در جزیره» ساخته مهدی صباغزاده و «کفش های میرزا نوروز» محمد متوسلانی حضور یافت که هرسه آنها با استقبال خوبی از سوی مخاطبان مواجه شدند.

در کنار آن کشاورز بازی در مجموعه های تلویزیونی را نیز با جدیت آغاز کرده و نقش های مهمی را در مجموعه های «سربداران» اثر محمدعلی نجفی و «هزاردستان» علی حاتمی ایفا کرد که هردوی آن به شدت مورد توجه عموم قرار گرفتند.

البته شخصیت جذاب و بکر شعبان استخوانی با شخصیت پردازی دقیق حاتمی توجهات بیشتری را به خود جلب کرده و محبوبیت کشاورز را در میان مخاطبان تلویزیونی دوچندان کرد.

وی این روند را در دهه هفتاد نیز ادامه داده و در فیلم هایی همچون:روز واقعه ساخته شهرام اسدی و دلشدگان علی حاتمی به ایفای نقش پرداخت.

اما حضور در فیلم «زیر درختان زیتون» ساخته عباس کیارستمی که به کار با نابازیگران شهرت دارد، نقطه عطف مهمی در کارنامه کاری کشاورز است که با ظرافتی خاص خود را به نقش فیلمساز درگیر با زلزله رودبار نزدیک کرده و تعمدا به بازی خویش رنگ و بویی از خامی بخشیده است.

در همین ایام وی با پذیرش بازی در مجموعه تلویزیونی «پدرسالار» ساخته اکبر خواجویی دست به ریسک بزرگی زد چرا که نقش نوعی تلخی و اقتدار مردسالارانه را با خود داشت که به راحتی می توانست در صورت اندکی لغزش لطمه شدیدی به کارنامه پربار وی وارد کند.

اما این اتفاق به چند دلیل رخ نداد که مهمترین آن درک درست کشاورز از نقش و قرار دادن ریزه کاری های بسیار در اجرای آن بود به گونه ای که نقش اسدالله واعظیان به یکی از نقاط عطف کارنامه کاری اش تبدیل شد.اما این محبوبیت تلویزیونی به هیچ وجه در سینما تکرار نشده و در این بین تنها نقش آفرینی اش در فیلم غزال ساخته مجتبی راعی از کیفیت لازم برخوردار بوده و ارزش های بسیاری را با خود داشت.

در دهه 80 کشاورز با توجه به کیفیت نقش های پیشنهادی به یک بازنشستگی خودخواسته روی آورده و خاطره مخاطبان آثار خود را با ایفای نقش های سطحی و ضعیف مخدوش نکرد.

این بازیگر سرشناس سینمای ایران که در ماه های اخیر در بستر بیماری به سر می برد با وجود آنکه در سال های اخیری حضوری در سینما و تلویزیون نداشته اما همچنان محبوبیت خود را در میان مخاطبان حفظ کرده است.چیزی که بیش از هرچیز به هنر ناب بازیگری کشاورز و نسل طلایی همدوره اش بازمی گردد.(ایرنا)