التهابی که در مفاصل جا خوش کرده‌ است

برخی بیماری‌های مفصلی مانند آرتروز در نتیجه ساییدگی و پارگی مفاصل بروز می‌کند. انواع دیگری از بیماری‌های مفصلی مانند رماتیسم زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی فعالیت بیش از حدی دارد و به پوشش مفاصل حمله کرده باعث بروز درد در مفاصل، تورم و التهاب مزمن و تخریب آنها می‌شود. در واقع رماتیسم مفاصل، نوعی بیماری خود ایمنی به شمار می‌رود.

رماتیسم مفاصل با این که بیشتر در سالمندان مشاهده می‌شود، ولی در همه سنین می‌تواند ایجاد شود.سن شیوع آن معمولا پس از چهل و پیش از شصت سالگی است.

در برخی خانواده‌ها نیز می‌توان رد پای وراثت را در این بیماری مشاهده کرد و از این رو ممکن است چند نفر از اعضای یک خانواده با رماتیسم مفصلی دست به گریبان باشند. درد و التهاب ناشی از این بیماری در فواصل متناوب عود می‌کند و سپس بهبود می‌یابد و اغلب باعث تخریب و بدشکل‌شدن دائمی مفاصل می‌شود.

حدود 1.5 میلیون آمریکایی از این بیماری رنج می‌برند که در این میان، شمار زنان نسبت به مردان تقریبا سه برابر بیشتر است. علائم بیماری در زنان، بین سی تا شصت سالگی بروز می‌کند و این در حالی است که مردان معمولا در سال‌های بالاتر عمر دچار رماتیسم مفصلی می‌شوند.

علائم رماتیسم مفصلی معمولا از فردی به فرد دیگر فرق دارد و شدت آن ممکن است با هم متفاوت باشد. مهم‌ترین نشانه‌های این بیماری عبارتند از درد، خستگی، کمبود انرژی بدن، کاهش اشتها، تب خفیف، احساس گرما، تورم و قرمزی، خشکی و سفتی ماهیچه‌ها و مفاصل بخصوص صبح‌ها پس از بیدارشدن از خواب و همچنین التهاب در مفاصل کوچک دست و مچ که معمولا به طور قرینه در اندام‌ها دیده می‌شود. به دلیل پیش‌رونده بودن بیماری، فرد در طول سالیان توانایی خود را از دست می‌دهد و مفاصلش تخریب می‌شود.

تورم و التهاب ایجاد شده در رماتیسم مفصلی در بافت‌های اطراف مفصل مانند تاندون‌ها، رباط‌ها و ماهیچه‌ها نیز به چشم می‌خورد.

علائم ابتدا خود را در دست‌ها و مچ نشان می‌دهد و فرد در انجام کارهای روزمره خود با مشکل مواجه می‌شود. مفاصل بیماران معمولا هنگام پیاده‌روی متورم می‌شود. التهاب مزمن ایجاد شده در مفاصل، به بافت‌های بدن مانند تاندون‌ها و غضروف‌ها آسیب وارد کرده، به‌مرور باعث تخریب و ضعف استخوان‌ها و ماهیچه‌ها و در نتیجه بدشکلی، تخریب و کاهش عملکرد آنها می‌شود.

در جستجوی عامل ناشناخته

محققان نتوانسته‌اند علت اصلی بروز رماتیسم مفصلی را بدرستی شناسایی کنند. با وجود این، رد پای برخی عوامل عفونی مانند ویروس‌ها، باکتری‌ها و قارچ‌ها در ایجاد این بیماری مشاهده شده است. همان‌طور که اشاره شد، برخی ژن‌های خاص نیز در بروز رماتیسم مفصلی نقش بسزایی دارند که احتمال بروز این بیماری را افزایش می‌دهد.

همچنین برخی عوامل و عفونت‌های محیطی نیز در تحریک فعالیت سیستم ایمنی در افراد مستعد تاثیر دارد، اما در نهایت اصلی‌ترین عامل بروز این عارضه، حمله سلول‌های سیستم ایمنی به مفاصل است.

از عوامل محیطی می‌توان به دود سیگار و مواد دخانی، قرار گرفتن در معرض کانی‌های سیلیکاتی و بیماری‌های مزمن محیطی اشاره کرد که خطر بروز رماتیسم مفصلی را افزایش می‌دهند.

امید به درمان تا چه حد؟

در حال حاضر درمان قطعی برای بهبود مبتلایان روماتیسم مفصلی وجود ندارد و روش‌های موجود تنها با هدف کاهش التهاب و درد مفاصل و بالا بردن عملکرد و دامنه حرکتی مفاصل و همچنین جلوگیری از تخریب و بدشکلی آنها صورت می‌گیرد. مداخلات درمانی زودهنگام تأثیر بسزایی در بهبود علائم دارد و بیماری را تحت کنترل گرفته، مانع از پیشرفت علائم می‌شود.

درمان‌ها بر اساس نوع مفاصل درگیر، سلامت بیمار، سن و شغل بیمار انجام می‌شود. دو گروه از داروها در رماتیسم مفصلی مورد استفاده قرار می‌گیرد که عبارتند از داروهای اولیه که سریع‌الاثرند و داروهای ثانویه که تاثیرشان با تاخیر است.

داروهای سریع‌الاثر، داروهای غیراستروئیدی ضد التهابی مانند آسپیرین، کورتیزون، ناپروکسن و ایبوپروفن هستند که به منظور کاهش درد و التهاب مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کورتیکواستروئیدها نیز از این قبیل داروها به شمار می‌روند. از سوی دیگر، داروهایی که با تأخیر اثر می‌کنند و در مرحله دوم درمان مورد استفاده قرار می‌گیرند، سرعت بهبود بیماری را بالا برده، مانع تخریب پیشرونده مفاصل می‌شوند.

قدرت تخریب مفاصل در بیماران مختلف، متفاوت است و افرادی که قدرت تخریب مفاصل در آنها کمتر باشد، می‌توانند با استراحت و داروهای مسکن و ضدالتهابی مانع پیشرفت بیماری شوند. در موارد شدید بیماری، پزشک عمل جراحی را توصیه می‌کند.

درمان‌های طبیعی رماتیسم

در کنار درمان‌های دارویی و عمل‌های جراحی که برای بهبود علائم رماتیسم مفصلی انجام می‌گیرد، استفاده از درمان‌های طبیعی و مکمل گاه حتی مؤثرتر از درمان‌های پزشکی است و بیماران را تا حد زیادی از درد خلاص کرده، بیماری را تحت کنترل در می‌آورد. برخی پزشکان معتقدند، استفاده از سرما و گرمادرمانی می‌تواند علائم بیماری را کاهش دهد.

کمپرس سرد، تورم و التهاب مفاصل را کم می‌کند و چنانچه از درد و تورم مفاصل رنج می‌برید، هنگام تشدید علائم می‌توانید با قرار دادن بسته‌های یخ روی مفاصل به مدت 15 دقیقه و استراحت 30 دقیقه‌ای بین هر کمپرس، درد و التهاب را کاهش دهید. این کار ماهیچه‌های شما را آرام کرده، جریان خون را بهبود می‌بخشد.

به کمک کمپرس گرم و قرار دادن پد یا حوله گرم و مرطوب روی مفاصل می‌توانید درد را کاهش دهید. گرمای بیش از حد ممکن است به پوست بدن آسیب برساند.

بهتر است با دوش‌گرفتن و حمام‌کردن با آب گرم، درد مفاصل را تسکین دهید. از سوی دیگر برخی معتقدند طب سوزنی با تحریک ترشح مواد شیمیایی خاصی که مانع بروز درد می‌شوند، سیگنال‌های درد را کاهش می‌دهد و علائم رماتیسم مفصلی را کم می‌کند.

بسیاری از مطالعات صورت گرفته نشان می‌دهد مکمل‌های روغن ماهی که حاوی اسیدهای چرب امگا3 است، با التهاب ایجاد شده در مفاصل مبارزه می‌کند و علائم رماتیسم را کاهش می‌دهد. همچنین مصرف ویتامین E به کاهش علائم رماتیسم کمک می‌کند.

سیگار کشیدن از عادات غلطی است که خطر ابتلا به رماتیسم مفصلی را افزایش می‌دهد و احتمال بروز علائم و آسیب‌های مفصلی را تشدید می‌کند.

رفتاردرمانی شناختی نوعی روان درمانی به شمار می‌رود که به تغییر افکار و رفتارهای اشتباه در ارتباط با بیماری به افراد کمک می‌کند و در بهبود مبتلایانی که دچار افسردگی هستند نیز مؤثر است. مشاوره با متخصص رفتاردرمانی به مقابله با استرس‌ها و بیماری‌های مزمن کمک می‌کند.

ورزش، انرژی بدن را بالا برده، با قوی‌کردن مفاصل و استخوان‌ها، دردهای مفصلی را کم می‌کند. راه‌رفتن، دوچرخه‌سواری و شنا از جمله فعالیت‌هایی است که برای بدن مفیدند ولی بیماران مبتلا به رماتیسم مفصلی بهتر است پیش از ورزش، با پزشک خود در خصوص نوع فعالیتی که مجاز به انجام آن هستند، مشورت کنند.

با وجود این، پزشکان توصیه می‌کنند زمانی که التهاب مفاصل دارند از انجام ورزش خودداری کرده، به محض روبه‌رو شدن با درد، فعالیت خود را قطع کنید.

انجام حرکات یوگا بویژه به طور گروهی درد را در مبتلایان رماتیسم کاهش می‌دهد. علاوه بر این، انجام حرکات کششی و ایجاد کشش در مفاصل می‌تواند به بهبود درد و التهاب مفاصل کمک کند. این بیماران که صبح‌ها با خشکی مفاصل مواجه می‌شوند، می‌توانند پس از بیدار شدن از خواب، دوش آب گرم گرفته، با استفاده از حرکات کششی، مفاصل خود را برای طول روز آماده ‌کنند.

ایروبیک داخل آب هیچ فشاری بر مفاصل وارد نمی‌کند و مناسب‌ترین ورزش برای مبتلایان رماتیسم است. پژوهشگران دریافته‌اند ورزش‌های قدرتی مانند کار با وزنه، قدرت ماهیچه‌ها را بالا می‌برد و برای مبتلایان بسیار مفید است.

محققان سوئدی سال 2003 دریافتند مصرف رژیم غذایی مدیترانه‌ای سرشار از میوه‌ها، سبزیجات، غلات، حبوبات و روغن زیتون به مدت سه ماه عملکرد جسمانی افراد را افزایش و علائم بیماران مبتلا به رماتیسم مفصلی را کاهش می‌دهد.

همچنین مطالعات نشان می‌دهد مصرف سبزیجات فراوان، علائم رماتیسم مفصلی مانند درد و خشکی صبحگاهی مفاصل را بهبود می‌بخشد ولی چنانچه علاقه زیادی به مصرف غذاهای گوشتی دارید، بهتر است سبزیجات فراوانی را در غذای خود بگنجانید.

آنتی اکسیدان‌های موجود در نخود سبز و کلم بروکلی از بافت‌های اطراف مفاصل آسیب‌دیده محافظت می‌کند.

برخی مطالعات حاکی از آن است که مصرف میگو و مواد لبنی علائم رماتیسم مفصلی را تشدید می‌کند.ضمیمه سیب

ندا اظهری

منابع: هلث/ مدیسن نت/ آرتریتیس/ وب ام دی