راز رسیدن به آرامش

ناآرامی، استرس، اضطراب، در خود فرو رفتن، مورد توجه نبودن، کینه‌ای شدن، داشتن هیجانات منفی تخلیه نشده، احساس تنفر و حسادت، عزت نفس و اعتماد به نفس پایین و بی‌پشتوانه بودن از جمله تاثیرات نامطلوب قطع روابط خانوادگی و اجتماعی است که می‌تواند به صورت مستقیم یا غیرمستقیم روی تک‌تک اعضای خانواده اثر سوء گذارد.

حجت‌الاسلام والمسلمین، نصیر عابدینی کارشناس ارشد روان‌شناسی می‌گوید: بسیاری از خانواده‌ها فقط در ایام عید جویای احوال یکدیگر شده و به دیدار هم می‌روند و این گونه ارتباطات را به سالی یکبار خلاصه می‌کنند، در صورتی که دیدار مستمر اقوام و بستگان دور و نزدیک و ایجاد روابط دوستانه و محترمانه با همسایه‌ها و تلاش برای رفع مشکلات و گرفتاری آنها از جمله توصیه‌هایی است که در روایات و احادیث بسیار از آن یاد شده است و باید در روزهای عادی سال هم این ارتباطات برقرار شود.
این روان‌شناس ادامه می‌دهد یک سلام و احوالپرسی صمیمانه، ارسال یک پیامک محبت‌آمیز و یک تماس تلفنی می‌تواند موجب شکل‌گیری یک رابطه تاثیرگذار باشد. این رابطه می‌تواند بسیاری از کدورت‌ها و کینه‌ها را التیام بخشیده و سبب برقراری روابط عمیق و پررنگ‌تری شود. عابدینی توصیه می‌کند، خانواده‌ها در طول سال علاوه بر تماس تلفنی، حتما با یکدیگر دیدار کنند زیرا مجاورت محبت می‌آورد و محبت پیامدهای اثرگذار بالقوه‌ای دارد.

معاشرت کنید تا به آرامش برسید

اما چرا می‌گویند روابط فامیلی و معاشرت با دوستان موجب افزایش طول عمر می‌شود و در رفع استرس و هیجانات منفی تاثیرگذار است؟ حجت‌الاسلام عابدینی بیان می‌کند از نظر دینی افزایش عمر یک پاداش از سوی خداوند به کسی است که بسیار معاشرت‌کننده باشد و بتواند با دیگران روابط حسنه برقرار کند. اما از نظر روان‌شناسی رفت و آمد و همکلامی با دیگران نوعی نیاز به دریافت محبت است که موجب معطوف شدن توجه به مهر ورزیدن به دیگری شده و امکان برون‌ریزی‌های عاطفی را فراهم می‌کند و موجب کاهش استرس و تخلیه هیجانات منفی طرفین می‌شود. البته او تصریح می‌کند؛ مهر ورزیدن و محبت کردن افراطی، مرضی بوده و نوعی اختلال محسوب می‌شود و نشان‌دهنده آن است که فرد خواهان جلب توجه است و با این کار به نوعی مهرطلبی می‌کند و معمولا این نوع ابراز محبت از استحکام و تداوم روابط می‌کاهد و فرد مقابل را خسته و دلزده می‌کند. به توصیه عابدینی، بهتر است افراد اگر از موضوعی رنج می‌برند یا مشکلی دارند با ابراز آن و استفاده از نظرات و مشورت ​ دیگران افکار مزاحم را از خود دور کرده و به تعادل روانی برسند. او می‌گوید: در این مواقع سکوت، انزوا و برقرار نکردن ارتباط با دیگران به در خود فرو رفتن و اضطراب بیشتر منجر می‌شود و بهتر است با بهره‌گیری از مهارت‌های کلامی به تبادل افکار پرداخته و خود را تخلیه کنیم.

عابدینی با اشاره به این‌که با از دیده رفتگان هم می‌توان رابطه برقرار کرد و به آرامش رسید، می‌گوید هر شب جمعه‌​که خانواده‌ها به دیدار از دیده رفتگانشان می‌روند یا برایشان خرما یا میوه‌ای خیرات می‌کنند یا قرآن می‌خوانند و طلب مغفرت می‌کنند، موجب خشنودی و برقراری نوعی رابطه با از دنیا رفته شده و اثرات آن سبب آرامش بازمانده می‌شود.

اگر نیاز به ابراز خود دارید

گاهی برخی خانواده‌ها به نوعی نیاز به ابراز خود دارند، یعنی در هر وضع و موقعیت یا در هر مرحله از تحول و رشد که باشند میل دارند خود را نشان دهند. عابدینی می‌گوید کسانی که نیاز به ابراز خود دارند یعنی می‌خواهند یکی از امتیازات فردی یا خانوادگی خود مثل تحصیلات، جایگاه اجتماعی، قدرت مالی یا پیشرفت فرزندانشان را به رخ دیگران بکشند به نوعی عزت نفس پایینی دارند، یعنی خود را از درون ناارزنده می‌شمارند و به نوعی خلأ تائید شدن دارند و می‌خواهند با طرح امتیازاتی، خود را متمایز و برجسته‌تر از دیگران جلوه دهند. این روان‌شناس می‌گوید چنین افرادی با شرکت در جمع‌های گروهی فامیلی و دوستانه می‌توانند با ابراز ویژگی‌های خود تا حدود زیادی این نیاز را در خود به تعادل برسانند و حتی با استمرار در روابط، در مقایسه‌های اجتماعی، استعدادها و توانمندی‌های سرشتی و متمایز خویش را پیدا کرده و از‌طرفی از نقاط ضعف خود آگاه شوند و به اصلاح و تربیت خود بپردازند. درحقیقت معاشرت می‌تواند حالت خودتربیتی فرد را برانگیزد.به گفته این روان‌شناس خانواده‌ها در جریان ارتباطات می‌توانند طرز برخورد با اطرافیان و چگونگی تحمل افکار، عقاید و خصوصیات دیگران را بیاموزند و در نهایت اعتماد به نفس و موقعیت اجتماعی خویش را استوار سازند. او می‌گوید تا زمانی که افراد از ماهیت وجودی خود بی‌اطلاع باشند و با رمز و رموزات شخصیت افراد جامعه آشنا نباشند عزت نفس و اعتماد به نفس خوبی نخواهند داشت. پس لازمه آن تقویت مهارت‌های ارتباطی است و پیش نیاز مهارت آموزی استمرار در برقراری روابط اجتماعی و فامیلی است.

اگر معاشرت کنید می‌فهمید که همه دوستتان دارند

حفظ پیوندهای خانوادگی و فامیلی می‌تواند جلوی احساس طرد شدن، تنیدگی و بی‌پناهی را بگیرد. این را حجت‌الاسلام عابدینی می‌گوید و می‌افزاید کسی که از حمایت خانواده و اجتماع برخوردار نباشد همواره خویش را بی‌پشتوانه می‌بیند و فکر می‌کند که همه از او نفرت داشته و او را تنها گذاشته‌اند و همیشه در این اضطراب به سر می‌برد که او باید با چه موانعی یکه و تنها دست و پنجه نرم کند؛ اما اگر فرد از تکیه گاه محکم خانوادگی و روابط اجتماعی خوبی برخوردار باشد در مواجهه با حوادث و مشکلات سخت زندگی خود را نمی‌بازد و احساس تنهایی، ترس و بی‌پناهی او را از پای درنیاورده و در سخت‌ترین مصیبت‌ها خود را قدرتمند و باپشتوانه می‌بیند و آنجاست که متوجه می‌شود مورد توجه و اقبال افراد خانواده و جامعه است.

عابدینی خاطرنشان می‌کند خویشاوندان، دوستان، آشنایان و بخصوص همسایگان که از نظر دسترسی، نزدیک‌ترین افراد هستند در پرتو ارتباطات خود با یکدیگر بخوبی می‌توانند با ایجاد فضای صمیمی و گرم سرمشق مناسبی برای کودکان، نوجوانان و جوانان خویش باشند.

اما چرا معاشرت با دوست و آشنا و همسایه راحت‌تر از فامیل است؟ عابدینی می‌گوید معاشرت با اقوام نیاز به مراعات یک سری شرایط دارد. به طور مثال گفتن یک راز یا یک مشکل خانوادگی به یکی از اقوام موجب انتقال آن به دیگر خویشاوندان می‌شود و ممکن است موقعیت خانوادگی فرد را به خطر اندازد. اما دوست را می‌توانیم براساس خصوصیات خلقی، موقعیت اجتماعی، فرهنگی و دینی خویش انتخاب کنیم. براحتی می‌توانیم اسرار و رموزی که افکارمان را مختل کرده به او بگوییم و از نظرات و مشورت بی‌طرفانه‌اش استفاده کرده و به آرامش برسیم. اگر متوجه شویم که از نظر خلقی یا اجتماعی با هم سنخیت نداریم می‌توانیم براحتی دوست را کنار بگذاریم. اما با اقوام و فامیل تا این حد نمی‌توانیم راحت و بی‌پیرایه ارتباط برقرار کنیم.

آتش کینه را شعله‌ور نکنید

معمولا در برخی مجالس دیده می‌شود که از یک نفر تا یک خانواده یا یک گروه با یکدیگر سرسنگین بوده و مدام در حال پنهان کردن خود از نظر افرادی هستند که خوش ندارند با آنها رودررو شوند. عابدینی می‌گوید، برقراری صلح و صفا میان آشنایان و دوستان یکی از توصیه‌های دین است. فردی که با دیگری خصومت داشته و قهر باشد سیستم فکری درگیر و افکار اضطراب گونه‌ای دارد و مدام در حال کشیدن نقشه برای کوبیدن و انتقام‌گیری از اوست یا آن‌که استرس دارد در مواجهه با او چه کنایه یا طعنه‌ای خواهد شنید و این امر فرد را دچار خستگی و فرسودگی مغز می‌کند. گاهی نیز احتمال دارد کدورت دو یا چند نفر با یکدیگر موجب ناآرامی اطرافیان شود. به توصیه عابدینی بهتر است افراد به جای آن‌که به مشاجره یا دعوایی دامن زنند و از یک کاه کوه بسازند و سبب جری شدن و تحریک افراد شوند سعی کنند هر چه سریع‌تر آتش کینه و دلخوری را خاموش کرده و آشتی برقرار کنند و از اجر آن هم سود ببرند.

در جمع‌های دوستانه و فامیلی چه باید بگوییم؟

گاهی در برخی جمع‌های خانوادگی و مراسم و مجالسی که از سوی آشنایان برگزار می‌شود صحبت‌ها و گفت‌وگوهایی رد و بدل می‌شود که با هم سازگاری و سنخیتی ندارد و نیش و کنایه یا طعنه و تحقیرهایی مطرح می‌شود که موجب کدورت و کینه مهمان یا میزبان می‌شود. عابدینی در این رابطه می‌گوید بهتر است در معاشرت‌ها به عقاید، افکار و اندیشه‌های یکدیگر احترام بگذاریم و در مورد موضوعات خنثی صحبت کنیم تا موجب تحریک عقاید دیگران نشویم. اگر هم دیدیم که در گفت‌وگو نظرات مخالف و ناسازگارانه وجود دارد بحث را به سمت نقطه نظرات مشترک سوق دهیم و زورآزمایی به راه نیندازیم و جنجال به پا نکنیم. او می‌افزاید اگر در محفلی متوجه شدید که کسی قصد تحقیر کردن، نیش و طعنه زدن دارد با او مقابله به مثل نکنید و با یک شوخی موضوع را ختم به خیر کنید. این روان​شناس خاطرنشان می‌کند دلیل کنایه و طعنه‌هایی که در برخی مراسم و مجالس مطرح می‌شود رفتار نادرست خودمان است که موجب می‌شود فرد در عرصه عمل از خود واکنشی نشان دهد./ ضمیمه چاردیواری

فاخره بهبهانی