تحصیل 700 هزار دانش‌آموز در کلاس‌های چندپایه

تاکنون بارها درباره دانش‌آموزانی که در مدارس فرسوده درس می‌خوانند صحبت شده و تا به‌حال به دفعات درباره 150 هزار کلاس درس ناایمن در کشور که سیستم گرمایشی استاندارد ندارد سخن به میان آمده و این‌که 6000 مدرسه نیمه‌تمام در کشور وجود دارد و روی زمین ماندن این طرح‌‌ها باعث دونوبته و سه‌نوبته شدن مدارس در برخی مناطق شده نیز موضوعی است که مکرر درباره‌اش حرف زده شده، اما این که قرار است آموزش و پرورش راهی برای حـــــل مشکلات کلاس‌های چند پایه ارائه دهد، موضوعی تازه است.

روز گذشته، معاون ابتدایی آموزش و پرورش و دبیرکـــل شورای عالی این وزارتخانه دو آمار ارائه دادند که اولــی از وجود 51 هزار کلاس چندپایه در کشور حکایت می‌کرد و دومی از وجود 50 هزار کلاس.

در واقع آمار این دو مقام مسئول که یکی با ایسنا گفت‌وگو داشت و دیگری با فارس، هزار نفر اختلاف داشت، ولی با این حال هر دو مسئول بر تحصیل 700 هزار دانش‌آموز در این کلاس‌ها و لزوم حل مشکلات آنها اذعان داشتند.

مهدی نویدادهم، دبیر شورای عالی آموزش و پرورش در گفت‌وگو با فارس توضیح می‌دهد که اداره کلاس‌های چندپایه مهارت‌های ویژه‌ای را می‌طلبد، همچنین این کلاس‌ها به زمان بیشتری نیاز دارد، به همین علت آیین‌نامه‌ای در دست تهیه و تصویب است که برای رفع این مشکلات چاره‌اندیشی خواهد کرد.

کمبود وقت، آموزش‌های سرسری

دختر و پسر، از پایه اول تا ششم ابتدایی، یکی درسخوان و یکی سر به هوا، یکی با گیرایی بالا و دیگری کندآموز؛ این دانش‌آموزان کنار هم در کلاس‌های چندپایه حاضر می‌شوند و زیر نظر یک‌معلم آموزش می‌بینند چون در نقاطی از کشور زندگی می‌کنند که تعداد دانش‌آموزان آن برای برقراری کلاس‌های تک‌پایه به‌حدنصاب نمی‌رسد و بناچار دانش‌آموزان چند پایه تحصیلی در یک کلاس مشترک گنجانده می‌شوند تا همزمان با هم زیرنظر یک معلم، درس بخوانند.

مشکل کلاس‌های چندپایه نیز از همین ناحیه ناشی می‌شود چون در زمان محدود و تعریف شده آموزشی، معلم مجبور است به دانش‌آموزان پایه‌های مختلف درس بدهد و همزمان با هم کار آموزش دانش‌آموزان پایه‌های مختلف را پیش ببرد.

در حقیقت مشکل این است که این کلاس‌ها تراکم جمعیت دارد و چون سطح دانشی دانش‌آموزان نیز تفاوت زیادی با هم دارد، کار برای معلم سخت و فشرده می‌شود. البته این فشردگی را دانش‌آموزان نیز احساس می‌کنند چون معلم فرصت لازم برای رسیدگی به همه نیازهای آموزشی دانش‌آموزان را ندارد و چون در کلاس درس، مطالب گوناگون آموزشی از پایه‌های مختلف تدریس می‌شود، سطح تمرکز دانش‌آموزان پایین می‌آید.

این مشکلات را یکی از معلمان کلاس‌های چند پایه در کردستان تائید می‌کند، اما به گفته او مشکل اصلی کمبود زمان است، به طوری که تدریس کتاب‌ها در موعد مقرر تمام می‌شود، ولی تمام‌شدنی که کیفیت ندارد.

او به جام‌جم توضیح می‌دهد که در کلاس 26 نفره‌اش فرصتی برای برگزاری منظم امتحان، پرسش و پاسخ شفاهی یا فعالیت‌های جانبی باقی نمی‌ماند چون همه تمرکز بر تدریس کتاب‌های درسی و جانماندن از تقویم آموزشی است. (مطابق جدول دروس مصوب آموزش و پرورش هر پایه ابتدایی 24 ساعت در هفته درس دارد. پس اگر یک کلاس پنج پایه داشته باشد معلم باید 120 ساعت تدریس را در 24 ساعت خلاصه کند که به این ترتیب می‌توان گفت فرصت‌های یاددهی و یادگیری در یک کلاس پنج پایه به یک پنجم معمول می‌رسد )

معلمی دیگر در خوزستان نیز در گفت‌وگو با جام‌جم، کمبود وقت و فشرده بودن کارها در کلاس را مشکل مهم کلاس‌های چند پایه می‌داند، ولی در عین حال معتقد است معلمانی مثل او که مجبورند در مدرسه هم معلمی کنند، هم مدیریت و هم دفترداری، شرایطشان از بقیه معلمان کلاس‌های چند‌پایه سخت‌تر است.

در واقع این معلم به مشکل کمبود نیروی انسانی اشاره دارد که در برخی مناطق معلمان را به کارهایی غیر از تدریس وادار می‌کند؛ موضوعی که فشارمضاعف بر معلمان وارد می‌کند و هیچ منفعت اقتصادی نیز عاید آنها نمی‌کند.

انگیزه معلمان تحلیل می‌رود

شاید اعتقاد بر این باشد که معلمی عشق می‌خواهد و هر که عشق به کار داشته باشد دنبال منافع مادی نمی‌رود، ولی معلمانی که درون گود هستند گرچه عشق را لازمه کار تدریس می‌دانند، ولی آن را برای ادامه کار کافی نمی‌دانند. یکی از معلمان کلاس‌های چند پایه در گفت و گو با جام‌جم از این که حقوق و مزایای معلمان کلاس‌های چند پایه تفاوت قابل عرضی با معلمان تک پایه ندارد، گله می‌کند و معتقد است سختی کار او و همکارانش در تعیین میزان حقوقشان دیده نشده و همواره محل گله است.

اما علاوه بر تنگناهای مالی، آنچه که معلمان را بیشتر آزرده می‌کند، کمبود امکانات و تجهیزات کلاس‌های چندپایه، نامناسب بودن فضای آموزشی و نبود آموزش‌های اختصاصی برای معلمان این کلاس هاست، به طوری که بیشتر این معلمان برای تدریس در کلاس‌های چند پایه اعزام می‌شوند، ولی مهارت‌های حرفه‌ای و آموزش‌های مربوط به‌کلاس‌داری حرفه‌ای را دریافت نکرده‌اند.

معلمانی که در این باره با جام‌جم گفت و گو کردند نیز همصدا با هم از نبود این آموزش‌های تخصصی گله دارند چون معتقدند نحوه اداره کلاس‌های چند پایه تفاوت زیادی با کلاس‌های تک پایه دارد و چون این آموزش‌ها به معلمان ارائه نمی‌شود، بناچار آنها روش آزمون و خطا را انتخاب می‌کنند و بتدریج می‌آموزند که بهترین شیوه اداره کلاس کدام است. این در حالی است که تعداد قابل توجهی از کلاس‌های چند پایه را که معمولا در مناطق دوردست و محروم واقع شده‌اند، سرباز معلمان اداره می‌کنند که بی تردید میزان ناآشنایی آنها با مهارت‌های اداره کلاس درس، کمتر از معلمان باسابقه است. به همین علت است که موضوع کلاس‌های چند پایه و ارتقای سطح کیفی آموزش‌ها در آن باید به عنوان نیازی جدی تلقی شود، چون هر گونه سهل انگاری در این حوزه به‌پایین آمدن کیفیت آموزش منجر می‌شود که این امر تناقضی آشکار با عدالت آموزشی دارد.

مریم خباز / گروه جامعه