تدابیری اتخاذ کنیم که مجبور به خوردن آب فاضلاب نشویم

پرویز کردوانی جغرافیدان برجسته و پدر علم کویرشناسی ایران ضمن تشریح وضعیت منابع آبی کشور، راهکارهایی برای حل مسئله کم آبی ارائه کرد و گفت: مصرف بهینه آب یعنی به اندازه ذخایرمان مصرف کنیم مثلا همانگونه که هر کسی باید به اندازه پولش خرج کند اگر بیشتر خرج کند مقروض شده و اگر ادامه دهد نابود می شود مصرف بیش از حد از منابع آبی نیز چنین سرنوشتی دارد.

جمعیت رو به رشد؛ اما منابع آب ثابت است

وی افزود: منابع آب هر کشوری ثابت است اما سال به سال بر جمعیت کشور افزوده شده و علم و تکنولوژی، بهداشت و زندگی شهری افزایش و در نتیجه مصرف بیشتر رواج می یابد.

کردوانی با بیان اینکه هر جامعه ای که بدون حساب و کتاب آب بیشتری مصرف می کند آب بیشتری نیز آلوده می کند، گفت: اکنون توقع مردم از آب بالا رفته است در حالی که در گذشته برای آب مصرفی خود از آب انبارها استفاده می کردند.

از لحاظ منابع آب، فقیریم

وی افزود: مقدار بارندگی و منابع آب، کم است و ما از لحاظ آب، فقیر هستیم زیرا در عرض جغرافیایی 25 تا 40 درجه واقع شده و تحت فشار جنب حاره ای هستیم که اگر این هوا به هر منطقه ای بوزد نمی گذارد ابر تشکیل شده و بارندگی داشته باشیم.

این جغرافیدان با بیان اینکه بارندگی در کشور ما یک سوم دنیاست و 95 درصد آب کشور نیز برای کشاورزی مصرف می شود، افزود: حتی در گیلان و مازندران که آب فراوان است در اردیبهشت وخرداد بارندگی کم می شود و در تابستان برای آبیاری مزارع برنج با کمبود آب مواجه می شویم.

از تکنولوژی در جهت رشد مصرف آب سوء استفاده کردیم

وی با بیان اینکه ما از تکنولوژی سوء استفاده کرده ایم، گفت: استفاده از اختراعات بشری هم مثل شیرآلات و شلنگ که سمبل​هایی از تمدن بشر به حساب می آیند باعث شد مصرف آب افزایش قابل توجهی داشته باشد.

کردوانی افزود: انتقال آب از مناطق غنی به لحاظ منابع آبی به مناطق کم آب نیز از جمله پیامدهای استفاده نادرست از تکنولوژی است بطوری که انتقال آب از غرب پرآب و یا کارون به مناطق مرکزی و یا اصفهان باعث وخیم شدن اوضاع آبی هر دو منطقه شد.

وی توضیح داد: در گذشته کارون و کرخه از رودهای پرآب کشور بودند که در آنها کشتیرانی می شد اما چون از تکنولوژی سوءاستفاده شده و انتقال آب صورت گرفته در حال حاضر در کارون سبزیکاری می شود و وضع آب شهری مثل اصفهان و یزد نیز بدتر از گذشته شده است زیرا این شهرها به کم آبی عادت کرده بودند و از میزان آبی که داشته بهینه مصرف می کردند اما با انتقال آب به یکباره کمبود آب رفع شد و زمان قطع این روال امکان صرفه جویی در آب سخت شد.

با حفر بی رویه چاه ذخیره آب کشور را غارت کردیم

این استاد دانشگاه حفر چاه های عمیق را دیگر عامل رساندن کشور به مرز بحران آبی برشمرد و گفت: در گذشته قنات وجود داشت در حالی که حفر بی رویه چاه باعث سوء استفاده از آب و غارت آن شد.

وی افزود: ما در احداث چاه افراط کرده ایم تاحدی که چاه های غیر مجاز نیز روند روزافزونی داشته و این به معنای آن است که خرابکاری کرده ایم مثل این است که بیش از حد مجاز پول قرض گرفته ایم.

افراط در احداث سد

پروفسور کردوانی افزود: در احداث سد نیز افراط کرده ایم زیرا مدیریت درست وجود نداشت و هر جایی که مقداری آب وجود داشت سد ساخته شد و حال به جایی رسیده ایم که اکنون مسئولین؛ خود اذعان می کنند که اقدامات نادرست بوده است.

با سدسازی بی رویه روستائیان را روانه شهرها کردیم

وی با اشاره به اینکه با احداث سد آب را به شهرها و صنایع گسیل داشته ایم، گفت: صنایع و شهرها را آنقدر گسترش داده ایم که به بدترین شرایط امروز رسانده ایم و حال که این شهرها و صنایع به آب نیاز دارند توان تامین نیاز آبی شان را نداریم.

این جغرافیدان افزود: با احداث سد و کانال بروی آب های جاری کشاورزی را نابود کردیم و قوانینی وضع کردیم که در آبرسانی شهرها و صنعت باید در اولویت قرار گیرند و به این ترتیب تولید محصول را کاهش، کشاورزی را تعطیل و کشاورزان را نیز روانه شهرها کردیم.

کم آبی تا 2 سال آینده امنیت غذایی کشور را به مخاطره می اندازد

وی گفت: آنگونه که مطرح است در جهان تولید و امنیت مواد غذایی طی 20 سال آینده به مخاطره می افتد در حالی که در ایران 2 تا 3 سال آینده امنیت غذایی با مشکل مواجه می شود تا جایی که امروز مجبوریم روغن، گندم و نهاده دامی را از خارج وارد کنیم و تمام این معضلات به این دلیل است که آب را برای کشاورزی محدود کرده ایم.

کردوانی افزود: به تصور مقامات توسعه یعنی افزایش سطح زیر کشت در حالی که این اقدام عقب گرد است چون نشانه کشور پیشرفته در کشاورزی این است که سطح کشت را گسترش نمی دهد بلکه از همان میزان زمین زیر کشت بهره وری را گسترش می دهد.

وی با بیان اینکه به بهانه خودکفایی در مقابل دیگر کشورها اقدام به احداث بی رویه سد کردیم، تاکید کرد: خشک شدن تالاب و باتلاق ها نتیجه سدسازی های بی برنامه بود در حالی که در گذشته ابتدا از میزان آب موجود ابتدا سهم کشاورزی داده می شد سپس مازاد آب را به شهر و صنعت می دادند اما اکنون به بهانه پیشرفت درست برعکس عمل کرده اند.

پدر علم کویرشناسی ایران افزود: در حال حاضر40 متر از سد کرج تبدیل به محلی برای رسوب گل شده و در آینده به روزی می رسیم که سدی وجود نخواهد داشت زیرا نمی توانیم گل و لای سد را پاک کنیم و رسوب گیری و یا آبخیزداری حوزه بالادست انجام نمی شود.

این استاد دانشگاه گفت: برای جلوگیری از مصرف آب به کشاورزان اصفهانی مبلغ 3 میلیون داده شده تا کار کشاورزی نکنند و این به معنای آن است که این افراد نیز روانه شهرها شده و در نتیجه فجایع کشاورزی روز بروز افزون شود.

جریان 3 رود عظیم فاضلاب در تهران دشمن کشاورزی

وی افزود: تهران رودخانه ندارد اما 3 رود فاضلاب در این شهر جاری است یکی از شرق تهران به سمت مزارع ورامین جاری است که بدلیل عدم تصفیه باعث آلودگی مزارع کشاورزی شده دیگری از مرکز شهر وارد سبزیکاری های اطراف شهرری شده و آلایندگی این بخش را منجر می شود و دیگری کن است که آب شهر را آلوده می کند.

کردوانی با اشاره به اینکه سدها بلای جان روستاها و اکوسیستم آبی، دریاچه، باتلاق و همچنین عامل مهاجرت شده اند، اذعان کرد: آلودگی هوا و کمبود مواد غذایی از دیگر پیامدهای احداث بی رویه سدها هستند.

وی با بیان اینکه به جای استفاده از قنات شروع به احداث چاه های عمیق و نیمه عمیق کردیم، افزود: حفر بی رویه چاه مثل این است که از پس انداز بیش از حد برداشت داشته باشیم و حال به جایی رسیدیم که از 600 دشت تعداد 300 دشت ممنوعه اعلام شده است.

حفر چاه فقط برای کشاورزی غیر مجاز اعلام شد

این جغرافیدان با اشاره به اینکه حفر چاه فقط برای کشاورزی غیر مجاز اعلام شد، گفت: طبق قانون اعلام کردند که آب چاه ابتدا باید به مصرف شهر برسد سپس روستا حق استفاده دارد و این مسئله باعث شد که روستاهای با جمعیت کمتر از 2 هزار نفر نیز شهر شود تا بتواند حق احداث چاه داشته باشد در حالی که در جهان یک شهر نباید کمتر از 30 هزار نفر جمعیت داشته باشد.

200هکتاز زمین نمکزار نتیجه تاراج سفره های آب زیرزمینی

وی افزود: در گذشته با کندن 20 متر به آب می رسیدند اما اکنون این میزان به 350 متر رسیده است و در مناطقی مثل جهرم به 550 متر هم رسیده است و این بدلیل این است که بیش از حد چاه احداث کردیم و سفره های آب زیر زمینی را تاراج کردیم تا جایی که آب دریاچه ها فرونشست کرده آب چاه ها شور شده و 200 هزار هکتار زمین نمکزار شده است.

این جغرافیدان، فرونشست زمین ها را از دیگر پیامدهای پدیده کم آبی برشمرد و افزود: در حال حاضر دشت تهران سالی یک متر نشست می کند ضمن اینکه یکی از دلایل تکیدگی خطوط لوله گاز و آب، فرو ریختن ساختمان ها و یا کج شدن دکل ها همین مسئله کم آبی است.

آبی برای جلوگیری از پیشروی از بیابان و پدیده گرد وغبار نداریم

پدر علم کویرشناسی همچنین به پیشروی بیابان ها اشاره کرد و گفت: اکنون سطح بیابان تا حدی گسترش یافته که به سختی می توان جلوی پدیده هایی مثل گرد و غبار را گرفت زیرا در گذشته برای مقابیه با آن اقدام به کاشت گیاه یا جنگل کاری می کردند اما اکنون آب برای اقدام به این کار وجود ندارد.

تانکرهای نفت به وسایل حمل آب شیرین تبدیل می شوند

وی با اشاره به اینکه پایین رفتن سطح آب منجر به غیر اقتصادی شدن کشاورزی شده، افزود: با روند کنونی هر روز احتمال جیره بندی آب بیشتر می شود و هر روز بر تعداد روستاهایی که باید بوسیله تانکر آبرسانی شوند، اضافه می شود.

کردوانی گفت: کم کم به سمتی پیش می رویم که فقط امکان ادامه زندگی در کنار دریای مازندران و خلیج فارس وجود داشته باشد و تانکر های نفت رسانی به وسیله حمل آب شیرین به مناطق مرکزی کشور تبدیل می شوند.

مصرف آب را مدیریت کنیم

وی با تاکید بر اینکه باید برای همین منابع موجود آب برنامه ریزی کنیم تا با مشکل مواجه نشویم، گفت: باید به نحوی مدیریت داشته باشیم که از هرز رفت آب بارندگی که از ارتفاعات جاری می شود جلوگیری کنیم و برای این منظور باید با یک برنامه صحیح سد بسازیم.

کردوانی با بیان اینکه باید مدیریت انتقال آب داشته باشیم، افزود: باید نسبت به تعمیر و تعویض لوله های فرسوده اقدام کنیم، از تجهیزات کم مصرف استفاده کنیم.

این جغرافیدان با اشاره به اینکه در آبیاری مزارع کشاورزی باید از آبیاری قطره ای استفاده کنیم، گفت: جهت آبرسانی به مزارع کشاورزی نیز باید کانال های سیمانی ساخته شود تا آب به خارج نفوذ نکرده ویا تبخیر نشود وهمچنین به سمت کشت گیاهان که نیاز کمتری به آب دارند برویم.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه باید سراغ آب های غیر متعارف برویم، افزود: کشورهای پیشرفته از 40 سال پیش از فاضلاب برای صنعت و کشاورزی استفاده می کردند در حالی که فاضلاب تهران هدر رفته و به جای استفاده بهینه کشاورزی را نیز از بین می برد.

وی همچنین استفاده از آب پشت بام ها، شیرین کردن آب دریا و روی آوردن به آب انبارها واحداث قنات را دیگر راه های مقابله با کم آبی برشمرد.

تدابیری اتخاذ کنیم که مجبور نشویم از آب فاضلاب بخوریم

کردوانی افزود: باید تمام تدابیر را بکار ببندیم و از تمامی شیوه های ممکن برای استفاده بهینه از منابع آبی موجود و جلوگیری از هدر رفت آب استفاده کنیم تا مجبور نشویم روزی از آب فاضلاب بخوریم.(ایلنا)