روش‌های جلوگیری از مفقود شدن هواپیماها

پس چگونه می‌توان مطمئن بود که هرگز هواپیمای دیگری را به این شکل از دست ندهیم؟ برخی از کارشناسان حمل و نقل هوایی در این مورد نظراتی داشته‌اند که در جای خود جالب توجه و خواندنی است.

به نظر می‌رسد تعدادی از فناوری‌های هوشمند و ساده وجود دارند که اگر صنعت هواپیمایی از آنها استفاده کند، می‌توان با اطمینان بیشتری سوار یک هواپیما شد.

نسل جدید جعبه سیاه

کارشناسان می‌گویند جعبه سیاه که در واقع نارنجی‌رنگ است اکنون به مرحله‌ای رسیده که آماده ارتقا است. پاول بور، مدیر کمپانی‌هایی اتلانتیک ایر اویشن انگلیس می‌گوید: در سه دهه گذشته جعبه سیاه مهم‌ترین ابزار ضبط اطلاعات بوده که متخصصان با بررسی اتفاقات ثبت شده در داخل آن و قرار دادن موضوعات مختلف در کنار یکدیگر به یک ارتباط منطقی درخصوص وقوع حادثه دست پیدا کرده‌اند.

اگرچه یافتن جعبه سیاه در محل حادثه کار زیاد سختی نیست، اما برای مواردی نظیر پرواز MH370 مالزی این موضوع کار آسانی به نظر نمی‌رسد. پرواز شماره 477 ایر فرانس که سال 2009 در اقیانوس اطلس سقوط کرد نمونه دیگری از این نوع است که بسیاری هنوز آن را به خاطر دارند.

در این سانحه اجساد و برخی تکه‌های هواپیما طی چند روز پیدا شد، اما جعبه سیاه دو سال بعد از سقوط و در عمق پنج کیلومتری زیر اقیانوس پیدا شد.

بنابراین چگونه می‌توان جعبه سیاه را بروزرسانی کرد؟ بور می‌گوید: هواپیمای‌های مسافربری و جعبه‌های سیاه را می‌توان به فرستنده‌های مدرن و جدا از سامانه مخابراتی خود هواپیما تجهیز کرد که با دقت حدود چند متر موقعیت آنها را اعلام می‌کنند.

Beacon یا همان ایستگاه هدایت رادیویی را می‌توان روی دم یا اطراف آن قرار داد به طوری که این بخش از هواپیمای مسافربری می‌تواند اثری از هواپیما به جا بگذارد. مورد دیگر استفاده از شتاب‌سنج‌های متعدد است تا در صورت قطع ارتباط یکی از آنها به صورت اتوماتیک یا از سوی خدمه، باز هم شتاب‌سنج‌های دیگری در مدار باشد. از فناوری مشابه در زیردریایی‌های هسته‌ای که در عمق زیاد حرکت می‌کنند استفاده می‌شود.

باتری‌های مورد استفاده را می‌توان به گونه‌ای طراحی کرد که توسط دریا یا انرژی خورشیدی شارژ شوند یا از سلول‌های لیتیومی با عمر زیاد سود ببرند. دیگر ترفندها هم می‌تواند عمر باتری مورد استفاده در دستگاه‌های ردیاب را بهبود بخشد.

میشا داهلر، استاد دانشگاه کینگ لندن و از موسسان شرکت حسگرهای Worldsensing می‌گوید: یک تغییر نسبتا ساده، اما مهم می‌تواند داشتن جعبه سیاهی باشد که قادر به ارسال پالس‌های موقعیت‌یاب زیردریایی است. البته این پالس‌ها هر ثانیه ارسال نمی‌شوند. اگر جعبه سیاه به گونه‌ای تنظیم شود که هر 10 ثانیه یک پالس بفرستد ما می‌توانیم طول عمر باتری را به جای یک ماه تا یک سال افزایش دهیم و یک بازه زمانی بسیار بزرگ برای پیدا کردن جعبه سیاه به دست آوریم.

انتشار پالس از داخل کابین

دیوید سنسیوتی از وب سایت خبری هوانوردی می‌گوید: هواپیماهای کنونی انواع مختلفی از خدمات موجود را به مسافران ارائه می‌کنند. رسانه‌های تعاملی، بازی‌ها، اینترنت، فیلم، موزیک. شما همچنین می‌توانید از روی صندلی‌تان ارتباط ماهواره‌ای برقرار کنید و این به آن معناست که هواپیمای مسافربری همواره به نوعی در ارتباط با شبکه داخلی هستند. چرا یکی از این کانال‌ها را برای گزارش بلادرنگ داده‌های مربوط به جعبه سیاه هواپیما یا داخل کابین به صورت بلادرنگ استفاده نکنیم؟

البته سنسیوتی تصدیق می‌کند این روش هزینه‌بر است چراکه پهنای باند ماهواره گران است. یک ایده بهتر ممکن است Triggered transmission باشد.

Triggered transmission

مفهوم این تکنیک چیست. ماتئو گریواس رئیس مرکز تحقیقات ایمنی و حوادث دانشگاه کرانفیلد انگلستان می‌گوید: این یک روش پیشنهادی برای نظارت و مکان‌یابی هواپیماست که پس از سقوط پرواز 447 ایر فرانس سال 2009 در اقیانوس اطلس و تلاش برای ردیابی آن هواپیمای ایرباس 330 مطرح شد.

بخشی از لاشه شناور هواپیما در همان چند روز اول پیدا شد، اما دو سال پس از آن طول کشید تا لاشه اصلی هواپیما در بستر دریا پیدا شود.

BEA آژانس ملی تحقیقات درباره سوانح هوایی فرانسه کارگروهی تشکیل داد تا بررسی کنند چگونه می‌توان در آینده کاری کرد تا در سوانح هوایی خصوصا سوانحی که روی اقیانوس‌ها رخ می‌دهد امکان یافتن لاشه هواپیما سریع‌تر انجام شود. آنها روش triggered transmission را توصیه کردند که فقط یک اعلان هشدار را هنگام وقوع یک اتفاق غیرعادی منتشر می‌کرد. این سیستم پارامترهای پرواز نظیر ارتفاع، سرعت، شیب چرخش هواپیما، گردش و دیگر فاکتورهای مهم را نظارت می‌کند. هدف از این نظارت شناسایی زمان وقوع اتفاقات غیرعادی است که ممکن است به بروز حادثه منجر شود. پس از شناسایی اتفاق غیرعادی این سیستم یک سیگنال هشدار ارسال می‌کند که بسرعت روی ایستگاه‌های زمینی کشف و دریافت می‌شود. مزیت این سیستم نسبت به جریان پیوسته داده‌های پروازی این است که اطلاعات کمتری از سوی ترافیک هوایی جهانی منتشر می‌شود و فقط زمانی که هواپیما به طور بالقوه در خطر است این سیستم فعال می‌شود.

گریاوس می‌گوید: چالش پیش روی این سیستم اجتناب از ارسال هشدار کاذب است، اما متخصصان دانشگاه کرانفیلد و تولیدکنندگان در حال ایجاد سیستمی هستند که می‌تواند این دو حالت را از هم تشخیص دهد. هم‌اکنون تحقیقی در جریان است که ساخت این سیستم را برای هواپیماهای جدید الزامی کرده و پیشنهاد تنظیم شده در اواخر امسال به سازمان‌های حمل و نقل بین‌المللی ارائه خواهد شد.

جلوگیری از خاموش کردن سامانه‌ها توسط خدمه پرواز

سنسیوتی یک از کارشناسان هوایی می‌گوید: اکنون خلبان و کارمندان هواپیما می‌توانند هواپیما را با از کار انداختن سیستم‌های داخلی از دید رادار پنهان کنند. با خاموش کردن همه سیستم‌های داخلی واقعا شناسایی و ردیابی هواپیما دشوار است و باید از انجام چنین کاری اجتناب شود. اگر ما سیستم جدیدی معرفی کنیم تا موقعیت جعبه سیاه را از طریق ماهواره به ایستگاه‌های دریافت زمینی ارسال کند این سیستم باید به‌گونه‌ای طراحی شود که خلبان قادر به از کار انداختن آن نباشد.

تصویربرداری مداوم ماهواره‌ای از اقیانوس‌ها

کشتی‌ها در هر جایی که هستند ردیابی می‌شوند آیا باید از تکنیک‌های مشابهی درباره هواپیماها استفاده کرد؟ آیا چنین کاری بسیار سخت است؟ گروه‌های متعددی استفاده مداوم از تصویربرداری ماهواره‌ای مداوم کل سطح زمین را پیشنهاد کرده‌اند. تصویربرداری ماهواره‌ای اپتیکال فقط در روز ممکن است، اما با این روش حداقل می‌توان هواپیماهایی که بالاتر از ابرها پرواز می‌کنند را کشف کرد. نوع دیگری از ماهواره‌ها با استفاده از رادار می‌توانند تمام شرایط آب و هوایی شب و روز را پوشش دهند، اما استفاده از این روش ارزان نیست. هزینه پیش‌بینی شده برای استفاده از این مفهوم حدود 2 تا 5 میلیارد دلار برآورد شده است.

نگاهی به حمل و نقل جهانی

داهلر یکی دیگر از کارشناسان هوایی می‌گوید: شاید بتوان یک ابزار کوچک و ارزان ساخت تا راه‌های ارتباط هواپیماها با ماهواره‌های سیستم موقعیت‌یاب جهانی ارتقا یابد.

با سیستم‌های ماهواره‌ای که هم‌اکنون روی هواپیماها نصب شده ساده‌ترین کار شاید ثبت‌نام خطوط هوایی برای استفاده از اساسی‌ترین سرویس‌های نسبتا ارزان ارائه شده از سوی شرکت‌های ماهواره‌ای باشد که شامل انتقال مختصات جی‌پی‌اس یا همان سیستم موقعیت‌یاب جهانی در فواصل منظم زمانی است؛ به عنوان مثال هر یک ساعت یا هر پنج دقیقه یا در شرایط بحرانی به طور لحظه‌ای و مداوم این کار انجام شود.

فیل دیویس، رئیس گروه فضایی انجمن هوانوردی سلطنتی بریتانیا می‌گوید: در حال حاضر کشتی‌ها از یک سیستم موقعیت‌یاب ماهواره‌ای ساده در اقیانوس استفاده می‌کنند. استفاده از چنین سیستمی در هواپیماها در اندک زمانی امکان‌پذیر است، چراکه این فناوری نسبتا ساده است.

استفاده از تعدادی از این فناوری‌های موجود لزوما کار دشواری نیست. پرسش اینجاست آیا صنایع هوانوردی چنین روش‌هایی را اتخاذ کرده و با آن تطابق می‌یابند یا ما باید همچنان در قرن فناوری‌های نانو و آماده شدن انسان برای زندگی در مریخ شاهد یک هواپیمای غول‌پیکر با صدها مسافر باشیم؟

bbc / مترجم: آتنا حسن‌آبادی