افطاری​های سیاسی

به گزارش جام‌جم، در شرایطی که منطقه پرآشوب خاورمیانه، این روزها در آتش تروریسم و افراطی‌گری می‌سوزد، در داخل کشورمان، وحدت و اتحاد نیروهای سیاسی روز به روز افزایش می‌یابد.

تجلی این وحدت در جریان افطاری‌های سیاسی بروز می‌یابد که طی آن فعالان سیاسی برای نزدیکی بیشتر و کاستن از حجم گلایه‌ها از سنت افطاری بهره می‌گیرند.

در روزهای اخیر، دولت یازدهم از این سنت برای نزدیک‌تر شدن به گروه‌های سیاسی بهره برده و پس از برگزاری مراسم افطاری با حضور اصولگرایان، حالا می‌خواهد با اصلاح‌طلبان هم دور یک سفره نشسته و روزه را افطار کند.

حسن روحانی که پیش از این برای کاستن از تنش‌های خاورمیانه از «صلح رمضانی» سخن گفته بود، گویی می‌خواهد این مدل وحدت را در داخل کشور به اجرا بگذارد. با این حال بسیاری از فعالان سیاسی بر این عقیده‌اند که سنت افطاری سیاسی وقتی می‌تواند به نتیجه‌ای دلخواه و ملموس برسد که پایدار مانده و بتواند سازوکاری برای نزدیک‌تر شدن گروه‌های سیاسی ایجاد کند. علاوه براین، برخی صاحب‌نظران بر این عقیده هستند که ایجاد وحدت سیاسی، نه الزاما با برگزاری ضیافت، که در عمل دولتمردان باید پیگیری شده و مانع از رادیکالیزه شدن فضای سیاسی شود.

این همان نکته‌ای است که سیدرضا اکرمی، عضو جامعه روحانیت مبارز و از حاضران در افطاری مشترک روحانی با اصولگرایان به آن اشاره کرده و به ایسنا گفته است:‌ نشست رئیس‌جمهور با فعالان سیاسی ادامه خواهد داشت.

رییس شورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری بر همین اساس تصریح کرده است: باید این جلسات از حالت یک نشست معمولی بیرون بیاید، قاعده‌مند شود و عمق و جامعیت بیشتری پیدا کند. همچنین در این‌گونه جلسات مناسب است غیر از بیان مشکلات و سخنرانی، افراد برای حل مشکلات نیز پیشنهاد ارائه دهند.

مثلا اکنون همه از رکود تورمی شکایت داریم ولی باید برای رفع این مشکل، طرح و از طرف دیگر قول همکاری بدهیم.

امیر محبیان، دیگر اصولگرای حاضر در این نشست نیز بر ضرورت تداوم این جلسات تاکید و تصریح کرده است: رییس‌جمهور می‌تواند با برگزاری این‌گونه جلسات باعث نزدیکی دو جریان اصولگرا و اصلاح‌طلب دست‌کم در مباحث اجرایی شود. همان هدفی که دبیرکل حزب نواندیشان ایران اسلامی آن را «تقریب جناحین» نام می‌نهد. او حتی پیشنهاد می‌دهد برای جمع‌بندی مطالب مطرح شده در چنین جلساتی، دبیرخانه‌ای نیز تشکیل شود.

هرچند گفته شده که ضیافت افطاری رییس‌جمهور با جمعی از فعالان سیاسی اصلاح‌طلب این هفته برگزار می‌شود، اما به‌نظر می‌رسد تداوم این جلسات کم‌کم می‌تواند فراتر از سنت سفره‌محور ایرانی، شکل و شمایل ساختارمندتری به خود بگیرد. این در حالی است که فعلا با توجه به انباشت گلایه‌های سیاسیون از یکدیگر، به‌نظر می‌رسد افطاری‌ها مقدمه‌ای برای تلطیف فضا و گشودن راه برای برنامه‌ریزی‌های گسترده‌تر به‌منظور وحدت است. شاید پس از پیمودن این گام نخست، بتوان برای برگزاری نشست‌هایی مشترک بین اصولگرایان و اصلاح‌طلبان ـ و نه الزاما با مشارکت دولت ـ برنامه‌ریزی کرد.

نقد مستقیم، در ضیافت سعدآباد

همین که در افطاری پنجشنبه‌شب سعدآباد، بخشی از اصولگرایان به‌صورت مستقیم انتقادات خود از دولت را با حسن روحانی در میان گذاشتند، بی‌شک باعث کاهش برخی اظهارنظرهای تند و رادیکالیزه شدن فضای سیاسی می‌شود.

به‌عنوان مثال، رئوفیان دبیرکل حزب ایران اسلامی درباره جزئیات جلسه افطار روحانی با اصولگرایان، با اشاره به سخنرانی شش اصولگرا در این مراسم، به نسیم گفته که «اصولگرایان در این جلسه تاکید داشتند که دولت رویه حذف سیاسی را متوقف کند.»

حدادعادل: اصولگرایان بنای تضعیف دولت را ندارند

رییس فراکسیون اصولگرایان مجلس شورای اسلامی جزئیات بیشتری از جلسه جمعی از اصولگرایان با رییس جمهور ارائه کرد.

غلامعلی حدادعادل در مصاحبه با واحد مرکزی خبر گفت: در این جمع که حدود 50، 60 نفر از سلیقه‌های مختلف اصولگرایی حضور داشتند اصولگرایان تأکید کردند که بنای تضعیف دولت را ندارند و طبق نظر امام راحل و رهبر معظم انقلاب تضعیف دولت را جایز نمی‌دانند بلکه آن را مساوی با تضعیف نظام می‌دانند.

حدادعادل گفت: اصولگرایان در این جلسه گفتند با اعتدال به معنای واقعی کلمه موافقند و اگر انتقادی می‌کنند در جهت کمک به دولت است و از سوی دیگر خود و دولت را مبرا از عیب و نقص نمی‌دانند.

رییس فراکسیون اصولگرایان مجلس یکی دیگر از مباحث مطرح شده در این نشست را سوءاستفاده احتمالی برخی اشخاص از عنوان اعتدال دانست و افزود: ما اعلام کردیم که نگرانیم مبادا با پوشش عنوان اعتدال‌گرایی کسانی که حقیقتا کارهای افراطی و ساختارشکنانه کرده و در فتنه دخیل بوده‌اند و در سال‌های 1378 و 1388 هزینه‌هایی بر کشور تحمیل کردند دوباره وارد صحنه شوند و هزینه‌هایی را تحمیل کنند.

وی درباره صحبت‌های رییس‌جمهور گفت: آقای روحانی نیز در این دیدار بر حل مشکلات با همدلی تأکید کرد و گفت اگر می‌خواهیم مشکلات حل شود باید دست به دست هم دهیم و به هم خوش‌بینی بیشتری داشته باشیم.

حدادعادل افزود: رییس جمهور تأکید کرد که تفاوت‌ها نباید باعث دشمنی شود که ما نیز این جمله را درست می‌دانیم.

وی گفت:‌ این جلسه زمینه‌سازی بود برای دوستی بیشتر و شنیدن دیدگاه‌های دو طرف.

حمیدرضا ترقی، دیگر اصولگرای حاضر در این نشست نیز بیان کرده است: اصولگرایان در این دیدار نگرانی‌های خود را نسبت به مشکلات مسائل کلان کشور و فشار گرانی بر مردم مطرح کردند.

بذرپاش از دیگر حاضران این افطاری نیز گفته «در این جلسه بحث اعتدال مطرح و تاکید شد اصولگرایان از اعتدال واقعی حمایت می‌کنند.»

بنابراین همین که در چنین نشست‌هایی رییس‌جمهور صحبت‌های انتقادی فعالان حوزه‌های مختلف سیاسی را می‌شنود، هم به تعدیل مواضع منتقدان کمک می‌کند و هم برخی سوءتفاهمات دولتی‌ها نسبت به پشت پرده نقدها را از بین می‌برد.

شاید به همین دلیل باشد که روحانی نیز در افطاری اصولگرایان گفت: «اگر همه ما در مورد فهرست آسیب‌ها و مشکلات و دشمنان کشور و نیز راهکارها و نقشه‌راه مواجهه با این مسائل اتفاق نظر داشته باشیم، بسیاری از مشکلات که امروز پررنگ دیده می‌شود، کوچک جلوه کرده و تسامح با یکدیگر نیز آسان‌تر می‌شود.»

تکیه بر یک جریان خاص، چاره‌ساز نیست

حجت‌الاسلام حسین سبحانی‌نیا، عضو هیات رییسه مجلس و از اصولگرایان حاضر در ضیافت سعدآباد که در این نشست دیدگاه‌های خود درباره مسائل روز کشور را نیز بیان کرده بود، درباره اهمیت برپایی چنین مراسمی به جام‌جم می‌گوید: نفس برگزاری چنین برنامه‌هایی که طی آن نظرات گروه‌ها و جریانات مختلف سیاسی شنیده شود، مثبت است زیرا باعث می‌شود دولت، حسب همان شعار اعتدالی که داده است، بتواند با تلفیق دیدگاه‌های مختلف، از ظرفیت همه جریان‌ها استفاده کند.

او با تاکید بر این‌که تکیه بر یک جریان خاص، نمی‌تواند برای رفع مشکلات کشور چاره‌ساز باشد، می‌افزاید: یک جریان، هیچ‌گاه نمی‌تواند مدعی وحدت باشد، بلکه باید از همه دیدگاه‌ها استفاده کرد. نیروهای اعتدالی هم البته در همه جریانات هستند و به نظر من منهای عوامل فتنه، می‌شود از همه ظرفیت‌های کشور استفاده کرد.

او با اشاره به مشی اعتدالی رییس‌جمهور و برپایی نشست اخیر وی با اصولگرایان بیان می‌کند: اگر دولت بتواند با بررسی دقیق دیدگاه‌های ارائه شده از سوی اصولگرایان، به جمع‌بندی برسد، طرح چنین دیدگاه‌هایی می‌تواند در اداره کشور مفید باشد.

وی با اشاره به تعبیر روحانی درباره وجود دشمن داخلی مانند رکود تورمی و بیکاری در کنار دشمن خارجی، یادآور می‌شود: مقابله با چنین دشمنانی، نیازمند ایجاد وحدت و همدلی در داخل کشور است، بنابراین باید گام‌هایی برداشته شود تا در این باره به نتیجه برسیم.

پیام یک افطاری: دعوت به وحدت

در راستای ضرورت دستیابی به همین وحدت و همدلی است که رییس‌جمهور در ضیافت افطاری سعدآباد، به اصولگرایان گفت: باید تا جایی که می‌توان از اختلافات در داخل کشور کاست و دست در دست هم برای حفاظت از منافع ملی و صیانت از ارزش‌های انقلاب حرکت کرد... همه ما باید تلاش کنیم تا از انشقاق و شکاف‌های اجتماعی در حوزه‌هایی نظیر قومیت، مذهب و جناح‌بندی‌های سیاسی بکاهیم.

او برای اثبات مدل پیشنهادی خود به‌منظور همگرایی نیروهای سیاسی به مشکلات بزرگی چون رکود و تورم و همچنین دشمنی‌های خارجی اشاره کرد تا نشان دهد در مقایسه با چنین مشکلاتی، برخی اختلاف‌سلیقه‌های داخلی کوچک‌تر از آن است که گاه به‌نظر می‌رسد.

صحبت‌های روحانی چنان بود که رئوفیان اظهارات رئیس‌جمهور را نشانه‌ای بر دعوت وی به همدلی و همفکری و کنار گذاشتن گلایه‌ها و تلاش برای رفع دغدغه‌های مردم و مشکلات روز ارزیابی کرد؛ پیامی که البته معلوم نیست تندروهای اصولگرا یا اصلاح‌طلب حاضر به پذیرش آن باشند. با این حال طی ماه‌های اخیر روحانی نشان داده، تلاش دارد به‌جای تحریک سیاسی، نزدیکی گروه‌های سیاسی را دنبال کند. گام بلند روحانی بر این اساس، دعوت از رقبای انتخاباتی برای یک نشست مشترک آن هم در روز بیست‌وچهارم خرداد بود؛ همان سالروز پیروزی حسن روحانی، که برخی بدشان نمی‌آمد آن را به ابزاری برای رجزخوانی سیاسی تبدیل کنند.

تلاش برای سیاست‌زدایی از دولت

حسن روحانی از روزی که پا به دفتر ریاست جمهوری نهاد، از وانهادن امور به مردم و کاستن از دخالت‌های غیرضروری دولت در عرصه‌های مختلف گفت. بدیهی است یکی از عرصه‌هایی که دولت باید برخلاف ادوار پیشین، پای خود را از آن بیرون بگذارد، عرصه رقابت سیاسی است. در تعریف دولت، این مهم‌ترین نهاد سیاسی، هیچگاه نقش یک بازیگر سیاسی نداشته و باید بیرون از ساحت منازعه سیاسی، فقط فضا را برای یک رقابت سالم و رعایت چارچوب‌های قانونی رقابت آماده کند. این اصل کلیدی را گاهی برخی نزدیکان دولت زیرپا نهاده و با اظهارنظرهایی، خود را در این یا آن‌سوی صف‌آرایی‌های سیاسی قرار می‌دهند و همین امر، راهبرد دولت برای فاصله گرفتن از رقابت‌های حزبی را کم‌ثمر می‌کند.

در چنین شرایطی شاید برگزاری افطاری‌های سیاسی در صورت تداوم آن، آغازی باشد در مسیر سیاست‌زدایی از دولت؛ مسیری که البته طی آن به‌تمامی، خود تجلی بارز مفهوم سیاست‌ورزی است.

مصطفی انتظاری هروی - گروه سیاسی