دست بیماران به «آی‌سی‌یو»های دولتی نمی‌رسد

خالی نبودن تخت‌های آی‌سی‌یو در بیمارستان‌های دولتی و نداشتن ظرفیت کافی برای پذیرش همه بیماران اورژانسی، خیلی از خانواده‌های بیماران را خواه ناخواه به سمت بیمارستان‌های خصوصی می‌کشاند.

حال جالب است که اگر خانواده‌ای نتواند از پس هزینه‌های سنگین خدمات آی‌سی‌یو در بیمارستان خصوصی‌های برآید و بخواهد بیمارش را از بخش دولتی به بخش خصوصی بیاورد، تقریبا هیچ شانسی برای گرفتن پذیرش در بیمارستان‌های دولتی ندارد، زیرا هم تعداد تخت‌های آی‌سی‌یو در بیمارستان‌های دولتی بسیار محدود است و هم این‌که بندرت می‌شود بدون داشتن واسطه در بیمارستان‌های دولتی، تخت خالی آی‌سی‌یو پیدا کرد.

گرچه مسئولان وزارت بهداشت تاکید دارند که رابطه بازی در پذیرش بیماران اورژانسی جایگاهی ندارد و مردم می‌توانند در صورت مشاهده تخلف به وزارت بهداشت شکایت کنند، ولی اگر پای صحبت خانواده‌های بیماران نیازمند به آی‌سی‌یو بنشینید، بسیاری از آنها گلایه دارند که بدون رابطه و آشنا نمی‌توانند بیمارشان را در بخش آی‌سی‌یو بیمارستان‌های دولتی بستری کنند.

حال در این شرایط، خانواده بیماری که به اجبار به بخش خصوصی کشانده شده است، دو راه‌حل بیشتر ندارد. یا این‌که با هر مشقت مالی که شده، بیمار را در بیمارستان خصوصی نگه دارد یا این‌که به طور کلی قید درمان بیمار را بزند.

قسمت تامل‌برانگیز ماجرا اینجاست که حتی اگر بیمار بستری در بخش آی‌سی‌یو بیمارستان خصوصی فوت کند؛ ولی خانواده بیمار نتواند هزینه کامل بستری بیمار را پرداخت کنند، تا زمان تسویه‌حساب با بیمارستان، جسد به خانواده بیمار تحویل‌داده نمی‌شود.

اگرچه همین تعرفه خدمات آی‌سی‌یو در بخش دولتی هم از توان مالی خیلی از خانواده‌ها خارج است؛ ولی تعرفه این خدمات در بخش خصوصی، براحتی می‌تواند خانواده‌ای را به زیر خط ‌فقر‌ بکشاند.

سعید رضوی، مدیرکل اعتبار بخشی و نظارت بر درمان وزارت بهداشت در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: تعرفه بخش دولتی برای بیماران نیازمند به تخت آی‌سی‌یو هر شبانه‌روز حدود 380 تا 400 هزار تومان است، ولی دریافت همین خدمات در بخش خصوصی بین 700 تا 800 هزار تومان در شبانه روز خرج دارد.

البته بسیاری از بیماران نیازمند به تخت مراقبت‌های ویژه، نیازمند دریافت داروهای متعدد و درمان‌های جانبی دیگر هم هستند و به همین دلیل گاه دیده شده است که هزینه خدمات آی‌سی‌یو در بخش خصوصی برای یک شبانه روز حدود دو‌میلیون تومان تمام می‌شود.

شاید اگر بیمار شانس بیاورد و در بخش آی‌سی‌یو بیمارستان دولتی جای خالی پیدا کند، بتواند از کمک بیمه هم بهره‌مند شود؛ ولی در این بین بیمه‌ها کمک چندانی به بیماران اورژانسی بستری شده در بیمارستان‌های خصوصی نمی‌کنند و بیشتر هزینه‌های آی‌سی‌یو در بخش خصوصی از جیب بیماران می‌رود.

با توجه به این‌که احتمال دارد یک بیمار نیازمند به آی‌سی‌یو تا هفته‌ها در کما و حالت اغما بماند، بنابراین می‌بینیم که مثلا دو‌ماه بستری شدن یک بیمار در تخت آی‌سی‌یو بیمارستان‌های خصوصی، می‌تواند یک خانواده ایرانی با درآمد معمولی را به خانواده‌ای فقیر تبدیل کند.

کمبود 500 تخت، خوشبینانه است

برای بیمار اورژانسی که با هر دم و بازدم به مرگ نزدیک می‌شود و نیاز فوری به تخت مراقبت‌های ویژه دارد، نبود تخت خالی آی‌سی‌یو در بیمارستان، همان حکم تیر خلاص است.

در حالی که سالانه حدود 300 هزار مجروح تصادف‌های جاده‌ای برجای می‌ماند و براساس گفته‌های مسئولان نظام سلامت، هم‌اکنون بیشتر تخت‌های آی‌سی‌یو کشور نیز در اختیار همین گروه از مجروحان است، اما با وجود این باز هم بسیاری از بیمارستان‌های دولتی کشور، تخت آی‌سی‌یو کافی در اختیار ندارند و شمار زیادی از این بیماران اورژانسی پذیرش‌نمی‌شوند.

جدای از مصدومان جاده‌ای، مبتلایان به سکته مغزی و مصدومان سوانح مختلف نیز از دیگر مراجعان اصلی به بخش آی‌سی‌یو بیمارستان‌ها هستند که این گروه از بیماران هم برای پذیرش در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان‌های دولتی، شانس بسیار کمی دارند.

کارشناسان و متخصصان نظام سلامت اتفاق‌نظر دارند که باید دست‌کم 10 درصد از تخت‌های هر بیمارستانی به‌ تخت‌های آی‌سی‌یو اختصاص پیدا کند؛ ولی با تحلیل آمارهای رسمی وزارت بهداشت، می‌توان عنوان کرد که دست‌کم با کمبود بیش از 2000 تخت آی‌سی‌یو روبه‌رو هستیم.

مدیرکل اعتبار بخشی و نظارت بر درمان وزارت بهداشت می‌گوید: هم‌اکنون حدود 6500 تخت آی‌سی‌یو در کشور داریم و علاوه بر آن حدود 2200 تخت آی‌سی‌یو نوزادان نیز در بیمارستان‌های کشور فعال است.

از سوی دیگر، چندی قبل معاون درمان وزیر بهداشت یادآور شد که هم‌اکنون حدود 110 هزار تخت بیمارستانی در کشور وجود دارد و با این حساب باید دست‌کم 10 درصد کل تخت‌ها یعنی حدود 11 هزار تخت آی‌سی‌یو در مراکز درمانی کشور وجود داشته باشد، اما با احتساب آمارهای رضوی، اکنون حدود 8700 تخت آی‌سی‌یو در کشور وجود دارد و این حرف به این معناست که ما دست‌کم با کمبود 2300 تخت آی‌سی‌یو روبه‌رو هستیم البته این مقام مسئول هم کمبود تخت‌های آی‌سی‌یو در کشور را می‌پذیرد؛ ولی درباره تعداد دقیق کمبودها در این بخش با ما موافق نیست و معتقد است که هم‌اکنون با کمبود حدود 800‌تخت آی‌سی‌یو و حدود 300 تخت آی‌سی‌یو نوزادان روبه‌رو هستیم و می‌توانیم با همین تعداد هم کمبودها را برطرف کنیم.اما وزیر بهداشت برخلاف گفته‌های رضوی، چند ماه قبل اظهار کرد که با کمبود 500 تخت آی‌سی‌یو در کشور روبه‌رو هستیم.

امین صابری‌نیا، رییس اورژانس کشور هم در گفت‌وگو با جام‌جم معتقد است که هیچ‌کسی نمی‌تواند به‌طور دقیق به تعداد کمبودهای تخت‌های آی‌سی‌یو اشاره کند و فقط می‌توانیم تخمین بزنیم که بیمارستان‌های کشور با چه تعداد تخت «آی‌سی‌یو» می‌توانند مشکلشان را برطرف کنند.

به گفته این مقام مسئول، به دلیل جابه‌جایی مداوم بیماران اورژانسی، احتمال دارد مثلا یک روز به دلیل حضور تعداد زیادی از بیماران اورژانسی، با کمبود شدید تخت آی‌سی‌یو در یک‌بیمارستان روبه‌رو باشیم؛ ولی چند روز بعد با مرخص شدن همان بیماران، دیگر چنین کمبود شدیدی حس نشود.

به هر حال چه کمبود 2300 تختی که براساس استانداردهای جهانی به دست می‌آید درست باشد یا کمبود 500 تختی که وزیر بهداشت می‌گوید یا رقم 1100 تختی که رضوی از آن یاد می‌کند، صحیح باشد، نکته اینجاست که حتی کمبود یک تخت آی‌سی‌یو در یک‌بیمارستان هم می‌تواند براحتی موجب مرگ یک شهروند بیمار شود و در حقیقت، هر تعداد کمبود در این بخش به قیمت مرگ شهروندان بیمار تمام می‌شود.

زمان رفع کمبودها در هاله‌ای از ابهام

گفته می‌شود که راه‌اندازی هر تخت آی‌سی‌یو بین 400‌تا‌500 میلیون تومان هزینه دارد، اما مدیرکل اعتباربخشی و نظارت بر درمان وزارت بهداشت می‌گوید که می‌توان با 150 تا 200 میلیون تومان هم یک تخت آی‌سی‌یو مجهز در بیمارستان‌های دولتی کشور راه‌اندازی کرد.

اگر حرف وزیر بهداشت را ملاک قرار دهیم و همان کمبود 500 تخت را بپذیریم، رفع کمبودهای آی‌سی‌یو در کشور به‌اعتباری حدود صد میلیارد تومان نیاز دارد.

رضوی اظهار می‌کند که تامین اعتبار کامل برای رفع کمبودها در این بخش، به زمان نیاز دارد و نمی‌توان زمان دقیقی را برای آن ذکر کرد، زیرا معلوم نیست چه زمانی این اعتبار به‌دست وزارت بهداشت می‌رسد.

البته شاید این امیدواری در بین خیلی از بیماران وجود داشته باشد که در طرح تحول سلامت، این اعتبار به بخش آی‌سی‌یو پرداخت شود؛ ولی احمد تارا، مدیرکل دفتر مدیریت بیمارستانی و تعالی خدمات بالینی وزارت بهداشت آب پاکی را روی دست بیماران می‌ریزد و به جام‌جم می‌گوید: رفع کمبود تخت‌های آی‌سی‌یو ارتباطی با طرح تحول سلامت ندارد و در حال تلاش هستیم که بتوانیم با تامین اعتبار برای رفع کمبود تخت‌های بیمارستانی، تعداد تخت‌های آی‌سی‌یو را نیز افزایش دهیم.

پیشگیری، پایدارترین راه‌حل است

منطق هم می‌گوید که اگر کاری کنیم که نیاز به تخت آی‌سی‌یو کمتر شود، خود به خود دیگر نیازی به افزایش این تخت‌ها نداریم.

محسن مصلحی، دبیر شورای عالی سازمان نظام پزشکی هم در گفت‌وگو با جام‌جم اعتقاد دارد که تا زمانی که بحث پیشگیری را جدی نگیریم، همیشه نیاز به اضافه شدن تخت‌های آی‌سی‌یو وجود دارد.

آموزش و فرهنگ‌سازی برای ترویج خودمراقبتی، انتخاب سبک زندگی سالم و تلاش برای کاهش آمار سوانح و تصادف‌های رانندگی، راه‌حل‌های پایداری است که مصلحی پیشنهاد می‌کند و به گفته این متخصص، اگر این کارها را انجام ندهیم، هیچ‌گاه نیاز به افزایش تخت آی‌سی‌یو متوقف نخواهد شد.

امین جلالوند - گروه جامعه