حکومت هزار فامیل خاندان آموزگار

سی و پنجمین شماره گذرستان با استفاده از اسناد و مقالات به عملکرده خانواده جمشید آموزگار در بسط و توسعه حکومت پهلوی در ایران پرداخته است.

کد خبر: ۷۰۴۴۳۳

در سخن نخست تحت عنوان «خانواده آموزگار و حکومت هزار فامیل» آمده است:

یکی از مشخصات بارز حکومت پهلوی در دوران پنجاه ساله پدر و پسر، گردش محدود نخبگان در بین تعداد معدودی از وابستگان خاندان پهلوی بود. به همین دلیل اصطلاح "حکومت هزار فامیل" در آن دوران بین مردم معروف گشته بود. اما در واقع در حدود یکصد خانواده در این دوران مسئولیت های اجرایی و حکومتی مهم را برعهده داشتند و به عنوان کارگزاران حکومت رضا خان و پسرش محمد رضا، عمله ظلم و جور و تجاوز به حقوق مردم ایران محسوب می شدند.

یکی از این خانواده های مشهور خانواده آموزگار بود. پدر این خانواده یعنی "حبیب الله آموزگار" چهار پسر به نام‏های جمشید، جهانگیر، هوشنگ و کورس داشت که همگی آنها مشاغل مهم کشوری را به اشکال مختلف و در موقعیت های گوناگون در اختیار خود داشتند.

حبیب‏ الله خود سالهای طولانی در حکومت رضا خان و اوایل حکومت محمدرضا مسئولیت های مختلف از جمله وزیر فرهنگ را در کابینه علاء برعهده داشت. با تشکیل مجلس سنا حبیب ‏الله در دوره دوم و سوم به عنوان سناتور انتصابی از شیراز به نمایندگی رسید (اسفند 1332- اردیبهشت 1340ش) در این مدت علاوه بر سناتوری هر دو هفته یکبار در جلساتی که در دربار تشکیل می‏شد توسط حسین علاء شرکت می‏جست.
از فعالیت‏های عمده سیاسی و فرهنگی آموزگار می‏توان به عضویت وی در حزب جمعیت عامیون ایران (دموکرات) ، عضو جمعیت دفاع ملی (1333ش)، عضو حزب ملیون به ریاست دکتر اقبال (1337 ش) اشاره کرد. همچنین فعالیت‏های فرهنگی (1290 – 1328 ش) او سردبیری و دبیری چندین نشریه از جمله اطلاعات آفتاب، صدای ایران، رهنما، علم و اخلاق، جهان آینده و دموکرات ایران بر عهده وی بوده است. فرزندان او نیز به ترتیب سن هر کدام توانستند از طریق زدو بندهای درون حکومتی و ساخت و پاخت سیاسی با انگلیس و آمریکا به مسئولیت های مختلف دست یابند.

در این شماره از گذرستان تلاش شد با استفاده از اسناد و مقالاتی که در باره عملکرده این خانواده در بسط و توسعه حکومت پهلوی در ایران موجود بود، روشنگری هایی در باره نقش این خانواده و بویژه جمشید آموزگار در سوء استفاده از امکانات کشور، در اختیار خوانندگان قرار دهیم. به دلیل نقش تاثیرگذار تر جمشید آموزگار در مقایسه با سایر برادرانش در اواخر حکومت شاه در خیانت به مردم و خدمت به شاه، بیشتر مقالات ارائه شده به جمشید آموزگار و عملکردش در سرکوب مردم در دوران انقلاب اسلامی اختصاص یافته است.
البته جا دارد در این باره تحقیقات مستند و جامع تری به پژوهشگران ارائه شود. به همین دلیل در حد امکانات تلاش خواهد شد در نشریات تخصصی موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی به آن پرداخته شود.

فهرست مطالب این شماره به این قرار است:

سخن نخست

جمشید آموزگار

جمشید آموزگار به روایت اسناد ساواک

گزارش مأمور ساواک از وابستگی اعضای کابینه آموزگار به آمریکا

جمشید آموزگار در اسناد وزارت خارجه آمریکا در سال 1979

دولت آموزگار از نگاه سفیر انگلیس در تهران

تحولات سیاسی و اقتصادی نخست‌وزیری آموزگار

رقابت هویدا و آموزگار

ده نقطه عطف مهم در زندگی جمشید آموزگاردر دوران پهلوی

مشکلات آموزگار در دوران نخست وزیری رژیم شاه

نخست وزیری جمشید آموزگار و نتایج آن