واقع‌گرایی، پادزهری برای جدل‌های تریبونی

تاریخ دیپلماسی نشان می‌دهد، کشورهایی در عرصه دیپلماتیک شکست را تجربه می‌کنند که فقط براساس پیش‌فرض‌های خود به داوری راهکارهای دیپلماتیک می‌نشینند و بدیهی است که این پیش‌فرض‌ها الزاما تطابقی با واقعیت‌های جاری ندارد.

رهبر انقلاب دیروز بر پایه اصل واقع‌نگری به تحلیل مذاکره تهران و واشنگتن در چارچوب گفت‌وگوهای هسته‌ای پرداختند و با تکیه بر تجربه این دور از مذاکرات و با توجه به تجربه سال‌های گذشته، هر چند تداوم گفت‌وگوها را نفی نکردند، ولی نشان دادند که این مذاکرات الزما به نتیجه‌ای که برخی می‌پنداشتند، نینجامیده است.

این شیوه نقد، بی‌تردید فاصله زیادی با آن دسته نقدهایی دارد که بی‌توجه به واقعیات داخلی و خارجی، از اساس به نفی گفت‌وگوها نظر داشته و ایده‌هایی بعضا آلوده به اطلاعات نادرست و قضاوت‌های غیرواقعی ارائه می‌کنند.

نقدهایی که گاهی رنگ تخریب به خود گرفته و موجب دفاعیه‌هایی احساسی از سوی مقابل می‌شود.

در روزهای اخیر، پیامدهای نگاه شعاری به حوزه دیپلماسی در جریان ادبیات جنجالی رییس‌جمهور و نیز پاسخ منتقدان در بهارستان و رسانه‌ها، ‌بخوبی قابل رویت بود.

خشونت کلامی، تحقیر منتقدان و دفاع احساسی از گفت‌وگوها از یکسو و تضعیف جایگاه رییس‌ جمهور، تهاجم تعصب‌آمیز به گفت‌وگوهای هسته‌ای و به تمسخر گرفتن مدافعان مذاکرات از سوی دیگر، همگی ناشی از خروج از خط واقع‌گرایی در مواجهه با تحولات دیپلماتیک است.

بدیهی است که با «بزدل» خواندن مخالفان، نظر آنها نسبت به مذاکرات تغییر نمی‌کند و با «سازشکار» نامیدن مدافعان گفت‌وگوهای هسته‌ای نیز این روند متوقف نخواهد شد بنابراین تنها حاصل این جدال کلامی، افزایش تنش‌های سیاسی در کشور آن هم در شرایطی است که به اجماع فکری و نزدیکی نهادهای تصمیم‌گیرنده برای رفع بحران‌های اقتصادی و سیاسی، نیاز حیاتی داریم.

بسیاری از صاحب‌نظران، «واقع‌گرایی» را از شاخص‌های مهم «اعتدال سیاسی» می‌دانند و به نظر می‌رسد مدافعان و مخالفان مذاکرات هسته‌ای اگر به‌جای نواختن یکدیگر در تریبون‌های رسمی، به اصل واقع‌گرایی و اعتدال گفتاری و عملی وفادار باشند، آنگاه نیازی نیست که دو طرف یکدیگر را «به جهنم» ارجاع داده و با ادبیاتی بیرون از عُرف سیاسی مخاطب قرار دهند، زیرا همیشه نظر به واقعیت‌ها بدون عینک‌های تعصب‌آمیز سیاسی می‌تواند جدل‌های بی‌نتیجه را پایان دهد.

مصطفی انتظاری‌هروی - گروه سیاسی