از این سختگیری تا آن سهل گیری

از ارائه اصل گذرنامه و رسید پرداخت هزینه خروج از کشور گرفته تا روادید کشور مقصد و بلیت ممهور به مهر آژانس مسافرتی بخشی از مدارکی است که باید برای دریافت حداکثر 300 دلار ارز مسافرتی به متصدی شعبه بانک ارائه کنید.

البته در خیلی از شعب هم برای دریافت این رقم باید کلی بالا و پایین بروید. 300 دلاری که مابه التفاوت نرخ آن با قیمت های بازار اکنون روی هم رفته به کمتر از 150 هزار تومان می رسد. هم اکنون نرخ رسمی دلار بانک مرکزی به بیش از 2650 تومان رسیده و همین ارز در بازار تهران نیز حدود 3100 تومان معامله می شود.

یعنی یک مابه التفاوت 450 تومانی به ازای هر دلار. در چنین شرایطی، معطلی و دوندگی برای دریافت ارز مسافرتی برای خیلی ها مقرون به صرفه نخواهد بود.

این سختگیری البته مذموم نیست و نظام بانکی حتما باید از مصرف ارز مسافرتی (بخوانید رانت دولتی) در جای صحیح خود اطمینان پیدا کند. اما ای کاش در روزگاری که بانک ها سخاوتمندانه و صرفا با یک بلیت مسافرتی به یکی از کشورهای همسایه، منابع ارزی گرانبهای کشور را در اختیار سودجویان قرار می دادند نیز این سختگیری ها وجود داشت، همان روزهایی که نرخ ارز در بازار غیررسمی بسرعت در حال اوج گرفتن بود و مسئولان بانک مرکزی هم به جای واکنش معقول و منطقی به این تحولات هر روز یک تصمیم جدید گرفته و یک دستورالعمل تازه صادر می کردند.

در آن روزهایی که فاصله نرخ ارز مرجع و بازار به بیش از 1500 تومان رسیده بود نه از محدودیت 300 دلاری برای ارز مسافرتی خبری بود و نه از مدارک و مراحل متعددی که برای دریافت این ارز لازم است.

کافی بود از یکی از آژانس های مسافرتی بلیت زمینی یکی از کشورهای همسایه را که نیاز به روادید هم ندارد تهیه و به بانک ارائه می کردید تا ظرف چند ساعت میلیون ها تومان رانت بی زبان نصیب خود کنید. با همه این احوال، رانت ارز مسافرتی شاید کوچک ترین رانت این بازار در آن روزها بود اما طبیعتا در دسترس ترین هم می توانست باشد.

البته کاهش مابه التفاوت نرخ ارز غیررسمی و نرخ بازار اگرچه برای مسافران خارجی خبر خوبی نیست اما برای کل اقتصاد مطمئنا یک داروی شفابخش است، دارویی که تمام امراض ناشی از ارز دو نرخی را می تواند درمان کند.

باید دعا کرد که روند کاهش شکاف این دو نرخ به همین منوال ادامه پیدا کند تا اساسا بساط هر گونه رانت جویی در بازار چند ده میلیارد دلاری ارز کشور برای همیشه برچیده شود.

حمید اسدی - جام جم