پل‌های هوایی؛ سنگر ناامن عابرین؟

این جملاتی بود که راننده تاکسی با اشاره به عابرینی از عرض خیابان می‌گذشتند می‌گوید. نظرش در اولین نگاه به نظرم درست و منطقی می آید اما وقتی به یکی از پیاده‌روی‌های عصرگاهیم فکر می کنم به یاد فردی می‌افتم که بر روی پل برای دختر جوانی مزاحمت ایجاد کرده بود یا به صحبت دوستی که می‌گفت یک بار در اتوبانی طعمه زورگیران شده است و گوشی موبایل و پول خود را برای عبور خود هزینه کرده است.

در واقع وقتی از پشت فرمان بلند می شویم و در نقش عابر قرار می‌گیریم، می‌بینیم که شماری از پل‌های هوایی از خیابان ناامن‌تر است. خفت گیری، تجمع معتادین، زورگیران در کنار اتراق افراد مشکوک و بی خانمات در این سازه که قرار بود برای رفاه حال شهروندان باشد آن را به مکانی نه چندان امنی برای شهروندان تبدیل کرده است.

به گزارش ایسنا، اولین پل عابر پیاده در ایران بیش از نیم قرن پیش احداث شد و آخرین مطالعه موردی ارزیابی و تحلیل اثربخشی پل های عابر پیاده درون شهری که براساس آمار سازمان زیباسازی شهر تهران گردآوری شده بود نشان می‌داد 29 پل مکانیزه و 170 پل عادی و در مجموع 199 پل عابر پیاده در تهران 1386 وجود داشته است.

هموطنان ما اقبال زیادی از پل های هوایی به خصوص در بزرگراه ها نمی کنند که طراحی هندسی نامناسب ،عدم مکانیزه بودن، نبود حصار و چند بانده بودن خیابان از جمله دلایل هندسی و کالبدی و عوامل مزاحم مانند معتادان، کارتن خوابها، دستفروشان از دلایل فرهنگی عدم استفاده از پل هوایی است که مطرح می‌شود.

دختری که در اتوبان بابایی و با دشواری از گاردریل عبور کند در ارتباط با این کار خود می گوید: "سعی می‌کنم تا وقتی مجبور نباشم از پل های عابر پیاده استفاده نکنم. خاطره بدی از این کار دارم که نمیتوانم برایتان تعریف کنم اما همین را بگویم که بعضی از پل ها اصلا برای خانم ها مناسب نیست. "

او به فضای پل که از تابلوهای تبلیغاتی پوشیده شده اشاره می‌کند و می‌گوید: "ببین اگر آنجا کسی را بکشند هم دیگران متوجه نمی شوند. قبل از این که آن اتفاق برایم بیفتد هم بارها دیده بودم که معتادی گوشه‌ای کز کرده است و خمار یا در حال مصرف مواد مخدر است. در آن زمان سعی می کردم خودم را به ندیدن بزنم و سریع از او دور شوم ولی خب همین کار هم ریسک است چون معتاد برای بدست آوردن پول هرکاری ممکن است انجام دهد."

او صحبت خود را اینگونه ادامه می دهد : "یکی از دوستانم سال گذشته با نامزدش در حال عبور از پلی بوده که یک نفر برای گرفتن پول به آن ها حمله میکند چون شوهرش توانسته بود غالب شود فردی که همراه زورگیر بود با سرنگی که می‌گفت آلوده است تهدیدشان کرده بود آن ها هم هر چه داشتند دادند تا بتوانند جانشان را نجات دهند."

مرتضی طلایی - نایب‌رئیس شورای اسلامی شهر تهران نیز با بیان این که اصل اماکن بی دفاع شهری مساله بسیار مهمی در حوزه امنیت است، می‌گوید: "فضاهای زیادی می‌تواند زمینه احساس ناامنی یا خودناامنی را فراهم کند. پل‌ها در گذشته نیز به دلیل بی دفاع بودن و هم به لحاظ سیما و منظر شهری مورد بحث قرار می‌گرفتند."

وی می‌افزاید: "در شورای سوم مصوبه‌ای داشتیم که طی آن شهرداری ملزم بود اقداماتی برای بهبود سیما و منظر شهری و چشم انداز و عرشه پل‌ها انجام دهد که به جهت پوشش می‌توانست تبدیل به محیط ناامنی شود. آنچه که می‌توانست موجب امنیت و پویایی این محیط‌ها شود تقریبا انجام شده و مورد توجه قرار گرفته است. در حال حاضر مشکل خاصی از بابت این موضوع و نا امنی آن در شهر نداریم. "

نایب‌رئیس شورای اسلامی شهر تهران در ادامه می‌گوید: "موضوع امنیت هم باید در کنار بسیاری از مسائل به آن پرداخته شود. پارک‌ها و ساختمان‌های خالی از سکنه و محله‌هایی مثل عودلاجان نیز چنین شرایطی دارند. "

محسن پیرهادی-عضو کمیسیون نظارت و حقوقی نیز با بیان اینکه حضور مردم پل‌های عابر پیاده را از ناامنی خارج می‌کند، معتقد است: "سازندگان باید مراقب باشند که به دلیل ویژگی‌های سازه و نور، این مکان‌ها به نقطه بی دفاع تبدیل نشود."

چه کسی مسئول پل‌هاست؟

" شهروندان برای استفاده از اتوبوس های بی‌ارتی در ایستگاه کوی نصر باید از پل عابر پیاده عبور کنند، اما انگار شهرداری هیج اجباری برای نگهداشت یا تعمیر و نظافت ندارد" این حرف را زنی می گوید که عرق صورتش را پوشانده و سنگینی بارش در چروک صورت و اخمش نمایان است، ادامه می‌دهد: "پل های مکانیزه هم یکی در میان خراب است معلوم نیست برای چه این ها را اینجا نصب کردند وقتی خاموش است."

مسئولیت ایجاد امنیت و نگهداشت پل های عابر پیاده که شامل نظافت و تعمیر می شود همچون شیی نحس دست به دست می شود و هیچ کس حاضر نیست آن را بپذیرد و این شاید دلیل اصلی تداوم چنین مشکلی باشد. مجتبی یزدانی، شهردار منطقه یک و محمد سالاری، رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران نیز در این خصوص که موضوع پل‌های عابر پیاده در حیطه وظایف معاونت خدمات شهری یا معاونت حمل و نقل است نیز نظر یکسانی ندارند و هر یک این مسئولیت را متوجه هر یک از معاونت ها می‌دانند.

معاون خدمات شهری منطقه 3 در پاسخ به این سوال مبنی بر اینکه برای ارتقای امنیت پل‌های سطح منطقه برنامه‌ای دارید، می گوید: "این در حوزه مسئولیت های بنده نیست و همکارش در معاونت حمل و نقل را برای پاسخگویی به این سوال معرفی می‌کند" اما بهروز فغانی معاون حمل و نقل و ترافیک منطقه 3 نیز می گوید: "چه کسی گفته به این معاونت مربوط می شود؟ خدمات شهری اقدامات مربوط به نگهداشت را انجام می دهد. من نمیدانم چرا در حالی که برای این کار مناقصه برگزار کردند چنین حرفی میزنند."

منطقه 16 که یکی از اسیب پذیر مناظق تهران در مقابل معضلات اجتماعی است گویا در این حوزه اقداماتی انجام داده است، اسدی، شهردار این منطقه در رابطه با ناامنی در پل‌های هوایی در مناطق کم تردد به خبرنگار ایسنا می‌گوید: "با حذف موانع بصری بر روی پل‌ها و تغییر سیستم روشنایی پل‌ها توانستیم تا حدودی از بروز مشکلات به خصوص در ساعاتی از شب که تردد افراد کمتر است کم کنیم. تمام پل‌های منطقه از موانعی همچون تابلوهای تبلیغاتی پاک شده است، تنها یک مورد باقی مانده که در حال هماهنگی با سازمان زیباسازی شهرداری برای حذف آن هستیم."

وی ادامه می‌دهد: ‌"هماهنگی‌های ویژه‌ای با کلانتری‌ برای چند پل حساس منطقه همچون پل عابر پیاده مترو خزانه و شمال ترمینال داشتیم که گشت‌های بیشتری برای این پل‌ها اختصاص دهند. همچنین عوامل شهرداری منطقه نیز شب‌ها در گشت زنی‌های خود به این دو پل نیز سرکشی می‌کنند."

اسدی در رابطه با سرویس و نگهداری پل‌های مکانیزه نیز می‌گوید:" پیش از این نگهداری از این پل‌ها به این شکل بود که در زمان خرابی به سرویس‌کار اطلاع می‌دادیم اما الان پیمانکاران پل‌های مکانیزه در آن منطقه مستقر هستند و نیروی ثابتی در آنجا وجود دارد. چک لیست‌هایی تهیه شده که همه موارد خدماتی اعم از نظافتی و مکانیکی پل‌ها را در بحث‌های تخصصی مورد نظر قرار می‌دهد و کنترل این چک لیست‌ها در صورت وضعیت پیمانکاران اعمال و مبنای پرداخت صورت وضعیت پیمانکاران خواهد بود. "

به گفته اسدی، در حال حاضر شش پل مکانیزه در سطح منطقه فعالیت می‌کند و طبق آمار خرابی پل‌ها به کمتر از یک سوم دوره‌های قبل تقلیل پیدا کرده البته بسیاری از خرابی‌های حال حاضر نیز به دلیل مشکلاتی از قبیل تحریم قطعات بوده است.

پل‌ها نیاز به نگهداری مستمر دارند

«محمد سالاری» رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی در رابطه با امنیت پل‌های عابر پیاده نیز می گوید: "این سازه‌ها یکی از امکانات خوبی است که شهرداری ایجاد کرده است. با توجه به سطح وسیع بزرگراه‌ها و آزادراه‌ها برای تسهیل‌گری عابران پیاده اقدام خوبی بوده است، اما اشکالی که وجود دارد، این است که جداره‌های پل تا پایین ادامه دارد و علنا به یک محدوده بسته‌ای تبدیل شده است."

سالاری در ادامه به مصوبه شوراها در خصوص طراحی تابلوهای تبلیغاتی و ادامه کوتاه بودن آن‌ها اشاره می‌کند و ادامه می دهد: "یکی دیگر از اشکالات در این سازه شهری این است که بسیاری از آنها مکانیزه نیستند این باعث کاهش تردد می‌شود در صورتی که اگر حجم تردد بالا باشد، امنیت نیز ارتقا پیدا می‌کند."

وی با بیان این که پل‌های مکانیزه نیاز به نگهداری مستمر دارد، معتقد است: "مشکلاتی از قبیل نگهداری فضای پل همیشه وجود دارد اما نباید به این دلیل این سازه ها را کنار بگذاریم ."

پلیس می‌گوید میزان جرم و جنایت در پل های عابر پیاده چشمگیر نیست. اما کم اعتمادی و بی اعتمادی نسبت به چنین فضاهایی علاوه بر این که باعث هدر رفت مبلغ زیادی از سرمایه مالی و انسانی می شود حادثه هایی را نیز می آفریند که دردناک است. این مهم است که فراموش نکنیم پل عابر پیاده قرار است حافظ جان عابر و مایه آسودگی راننده باشد نه پناهگاهی امن برای مجرمین، زنان خیابانی و معتادین.