داروی ایرانی با استاندارد جهانی

صنعت داروی کشور طی زمان، تحولات چشمگیری را پشت سر گذاشته و پیشرفت‌های مهمی را در زمینه تولید داروهای ایرانی شاهد بوده‌ایم. داروی ایرانی توانسته نیازهای سیستم سلامت را برآورده و انتظارات مردم و جامعه پزشکی را تا حد زیادی برطرف کند. بیش از 85 درصد داروهای مورد نیاز که داخل کشور ساخته می‌شود از کیفیت مطلوب و قابل قبولی برخوردار است و براساس معتبرترین استانداردهای داروسازی جهان ساخته می‌شود.

در سال‌های اخیر در حوز‌های مختلف عرصه پزشکی ـ از سلول‌های بنیادی تا ساخت و تولید داروهای جدید و نوترکیب و همچنین تولید داروهای مبتنی بر زیست فناوری و نانوداروها ـ پیشرفت‌های چشمگیری را در کشور شاهد بوده‌ایم. تولید داروهای مبتنی بر فناوری‌های نوین از موفقیت‌های مهم محققان در سال‌های اخیر بوده است. ساخت نانوداروی تزریقی ضد سرطان، واکسن آنفلوآنزا و واکسنی علیه سرطان سینه از اقدامات مهم انجام شده در حوزه تولید داروهای جدید بوده است. از تعدادی داروی جدید بیوتکنولوژیک یا داروهای مبتنی بر زیست فناوری نیز رونمایی شده که از این داروها دو دارو به‌عنوان داروی نوترکیب و چهار داروی دیگر در قالب طرح کلان ملی فناوری تولید داروهای وارداتی معرفی شده است. تولید رادیوداروها نیز از دیگر اقدامات مورد توجه در این حوزه بوده است. اگر بخواهیم وضع کشور را از نظر تولید واکسن با دیگر کشورها مقایسه کنیم، باید بپذیریم، اگرچه در رتبه‌بندی تولید واکسن بین کشورهای دنیا رتبه خوبی نداریم، اما کیفیت واکسن‌های تولیدی در کشور مناسب ارزیابی شده است. چندی پیش ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از موفقیت ایران در تولید واکسن هاری انسانی خبر داد. اکنون واکسن‌های دیگری ازجمله واکسن هپاتیت B و واکسن ب.ث.ژ نیز در حال تولید است. با حمایت معاونت علمی و فناوری، طرح کلان تولید واکسن آنفلوآنزا نیز مورد توجه قرار گرفته و پیش‌بینی می‌شود با نهایی شدن این طرح از واردات این فرآورده دارویی به کشور بی‌نیاز شویم. به این ترتیب پس از صدور مجوز لازم برای عرضه این واکسن از سوی وزارت بهداشت محصول ایرانی مشابه باکیفیت نمونه خارجی در اختیار متقاضیان این واکسن قرار می‌گیرد. اکنون 97 درصد حجم مصرفی داروهای کشور را داروهای داخلی تشکیل می‌دهد. به نظر می‌رسد در صورتی که مواد اولیه با کیفیت تامین باشد صنعت داروسازی کشور ما در ساخت دارو با مشکلی مواجه نخواهد بود. این تصور که داروهای خارجی باکیفیت‌تر و بهتر از داروهای داخلی است تصور درستی نیست. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کیفیت داروهای ساخت داخل را تحت کنترل قرار می‌دهد و تا زمانی که ثابت نشود، دارویی از استانداردهای لازم برخوردار است به بازار عرضه نمی‌شود و در اختیار بیماران قرار نمی‌گیرد.

از فناوری هسته‌ای تا ساخت رادیوداروها

دستیابی به توانایی تولید رادیوداروهای موردنیاز بیماران خاص و بیماران سرطانی نقش مهمی در کاهش وابستگی دارویی کشور داشته است. تولید رادیوداروها از مزیت‌های فناوری هسته‌ای است که می‌تواند جان هزاران بیمار سرطانی را نجات دهد. اکنون حدود یک میلیون بیمار ایرانی نیازمند استفاده از رادیوداروها هستند و این نیاز سالانه 15 درصد افزایش پیدا می‌کند. در گذشته باتوجه به این‌که واردات رادیوداروهای مورد استفاده با محدودیت همراه بود اغلب بیماران به گذراندن دوره درمان علاقه‌ای نداشتند و بیماران در مدت زمان کوتاهی جانشان را از دست می‌دادند، اما تولید رادیوداروهای ایرانی با استفاده از فناوری جدید نقش مهمی در افزایش امید به زندگی بیماران داشته و امکان درمان آنها را فراهم کرده است.

ایران، دومین تولید‌کننده داروی ضدسرطان پگاژن

پگاژن داروی ضد سرطانی است که برای نخستین بار در ایران تولید شده و به این ترتیب کشور ما دومین تولید‌کننده این دارو در سطح دنیاست. این دارو پس از پشت سر گذاشتن مراحل آزمایشی و موفقیت در آزمایش‌های حیوانی و انسانی از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مجوز گرفته و به بازار دارویی کشور عرضه شده است. پگاژن دارویی است که برای درمان همه انواع سرطان‌ها بعد از شیمی درمانی کاربرد دارد.

به گفته دکتر فرانک توسلیان از متخصصان شرکت دارویی سیناژن، تب نوتروپنتیک یکی از عوارض شایع و خطرناک شیمی درمانی است که بیشتر مواقع به بستری شدن بیمار منجر می‌شود. این عارضه علاوه بر مشکلات و هزینه‌هایی که برای بیمار در بر دارد، ممکن است به تصمیم تیم درمانی بر کاهش دوز داروهای شیمی درمانی یا تاخیر در شروع دوره بعدی درمان منجر شود و در بسیاری مواقع این تصمیم به شکست در روند درمان منتهی می‌شود.

این دکتر داروساز می‌گوید: داروی فیلگراستیم سال 1991 و فرم طولانی اثر آن با عنوان پگفیلگراستیم سال 2002 وارد بازار دارویی دنیا شد. پگاژن (پگفیلگراستیم) در کنار اثربخشی بالا از مزایای عمده و متعددی چون یک‌بار تزریق در هر دوره شیمی درمانی، نیاز نداشتن به بستری شدن بیمار (بویژه در کودکان) و کاهش چشمگیر عوارضی چون درد استخوان و میزان بروز تب نوتروپنی در بیماران تحت درمان با رژیم‌های شیمی درمانی برخوردار است. بنابراین اثربخشی و کارایی بالاتر و نیاز به تزریق کمتر از مهم‌ترین مزایای پگاژن است. استفاده از این دارو موجب افزایش قدرت سیستم دفاعی بدن در برابر سلول‌های سرطانی می‌شود و با مرگ سلول‌های سرطانی به درمان بیماری منجر می‌شود. این گروه از دارو‌ها موجب می‌شود در بدن بیمار پادتنی علیه سلول‌های سرطانی تولید شود که این پادتن‌ها با هدف قرار دادن سلول‌های سرطانی آنها را از بین می‌برد و به درمان بیماری با عوارض کمتر منجر می‌شود.

فرانک فراهانی‌جم ‌/‌ گروه دانش