حاکم قزوین در عصر ناصری که بود؟

سعدالسلطنه یکی از رجال عصر قاجار و پسردایی علی اصغر خان اتابک بود که حدود 10 سال و طی دو مرحله حکومت قزوین را بر عهده داشت و در این مدت، اقدامات عمرانی متعددی انجام داد. مرمت آثار تاریخی قزوین مانند چهلستون، مسجد جامع و امامزاده حسین(ع) از جمله اقدامات ارزندۀ سعدالسلطنه در این دوران به شمار می رود.

یکی دیگر از اقدامات مهم سعدالسلطنه، ساخت مجموعۀ عظیم سعدالسلطنه است که با حدود سه هکتار مساحت به عنوان بزرگ ترین کاروانسرای درون شهری خاورمیانه شناخته می شود و اکنون به عنوان یکی از جاذبه های مهم گردشگری قزوین درآمده و با زیبایی های خاص خود، پذیرای گردشگران داخلی و خارجی است.

سعدالسلطنه در حکومتداری نیز شیوه‏ای جالب و منحصر به فرد داشت، به طوری که بعضی‏ شب‏ها به صورت ناشناس در شهر می‏گشت و عملکرد شبگردها و گزمه‏ها را از نزدیک زیر نظر می‏گرفت. علاوه بر این، خبرچین‏های متعددی داشت که اخبار تمامی طبقات شهر، از اشرار و اوباش تا اعیان و اشراف را به اطلاع وی می‏رساندند. به همین دلیل چنان بر اوضاع شهر تسلط داشت که کمتر موضوعی بود که از وجود آن بی‏اطلاع باشد.

وی فردی بی‏سواد، اما باهوش، زرنگ، فعال، موقع شناس، کاری، کاردان، لایق و ثروت اندوز بود. فردی که به اقدامات عمرانی علاقه بسیاری داشت، در جلب رضایت مافوق می‏کوشید، ثروتمندان را سرکیسه می‏کرد، به جمع کردن ثروت (ولو از راه نامشروع) می‏پرداخت، دستی در کارهای خیر داشت و در تنظیم قیمت‏ها، جلوگیری از سرقت و شرارت و برقراری امنیت متبحر بود. او اگر چه در دوران حکومت خود، رضایت مردم را به طور نسبی جلب کرد، چهار دفعه با شورش عمومی مواجه شد که دو بار آن در قزوین و نوبت‏های دیگر در رشت و زنجان روی داد.

او با وجود برخی خصایص منفی شخصیتی، در مقایسه با دیگر حکّام عصر قاجار، عملکرد نسبتاً خوبی از خود بر جای گذارد و این عملکرد در هنگام حکومت او در قزوین، نسبت به شهرهای دیگر نمود بیشتری داشت.

شخصیت جالب سعدالسلطنه و تلاش‏های ارزنده او در آبادانی و عمران قزوین در دوران حکومت بر این شهر تاریخی، انگیزه ای برای مؤلف بوده است تا کتابی جامع درباره وی تألیف و چهره و شخصیت واقعی وی را همان گونه که بوده است، برای مخاطبین ترسیم نماید.

مروری بر زندگینامه باقر خان از نوکری در دستگاه اتابک تا کشته شدن در زنجان، اقدامات صورت گرفته توسط وی و تشریح ویژگی های مجموعۀ تاریخی سعدالسلطنه، به همراه با عکس ها و اسناد منتشر نشده، از ویژگی های این کتاب به شمار می رود.