معمای دهه شصتی‌ها

متولدین دهه ۶۰ بزرگ‌ترین گروه جمعیتی ایران را تشکیل می‌دهند. طبق برآوردهای جمعیتی مبتنی بر سرشماری سال ۱۳۹۵ و پیش‌بینی‌های مرکز آمار ایران تا سال ۱۴۰۰، حدود ۲۲ تا ۲۴میلیون نفر از جمعیت کشور (حدود ۲۵-۳۰درصد) را این نسل تشکیل می‌دهند. این موج جمعیتی ناشی از سیاست‌های تشویقی فرزندآوری پس از انقلاب و در دوران جنگ ایران و عراق بود که نرخ باروری را به بالای شش فرزند رساند.اکنون در سال ۱۴۰۴ این افراد در سنین ۳۵ تا ۴۵سال قرار دارند و در میانه زندگی کاری و خانوادگی هستند اما با چالش‌های متعدد اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی روبه‌رو شده‌اند. دهه شصتی‌ها از نظر تحصیلات نسلی نسبتا تحصیل‌کرده هستند. این نسل در دوران گسترش آموزش عالی ایران رشد کرد اما بسیاری از فارغ‌التحصیلان با مشکل تطابق مهارت‌ها با بازار کار مواجه شدند. اشتغال یکی از بزرگ‌ترین مشکلات این نسل است. آمارهای قدیمی‌تر (سرشماری ۱۳۹۵) نشان می‌دهد حدود ۱۶درصد مردان و ۳۲درصد زنان دهه شصتی بیکار بودند‌ و این گروه بیش از نیمی از بیکاران کشور را تشکیل می‌داد.بسیاری از دهه شصتی‌ها در مشاغل غیررسمی، پاره‌وقت یا با درآمد ناکافی مشغول هستند. نرخ مشارکت زنان نیز پایین (حدود ۱۳-۱۴درصد در کل کشور) باقی‌مانده‌ و شکاف جنسیتی در درآمد و فرصت‌ها مشهود است. ازدواج و تشکیل خانواده نیز برای آنها چالش‌برانگیز است. 
طبق آمارهای پیشین، حدود ۱۹درصد زنان و ۳۳درصد مردان دهه شصتی مجرد مانده بودند و این رقم اکنون بالاتر رفته است. سن ازدواج افزایش یافته و بسیاری به‌دلیل مشکلات اقتصادی (هزینه‌های بالا و بیکاری) از تشکیل خانواده صرف‌نظر کرده‌اند. نرخ فرزندآوری هم در این نسل پایین است. بسیاری تک‌فرزند یا بدون فرزند هستند. این امر مستقیما به بحران مسکن مرتبط است. قیمت‌های سرسام‌آور مسکن و اجاره‌بها، جوانان و اکنون میانسالان‌ را مجبور به زندگی با والدین کرده یا مانع استقلال آنها شده است. مهم‌ترین نگرانی آینده آنها هم بحران سالمندی است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد تا سال ۱۴۳۰ (حدود ۲۰۵۱ میلادی) از هر سه ایرانی یکی بالای ۶۰سال خواهد بود و جمعیت سالمندان از ۹میلیون فعلی به بیش از ۲۷میلیون نفر برسد. دهه شصتی‌ها هسته اصلی این موج سالمندی خواهند بود. با نرخ پایین فرزندآوری فعلی، این نسل در پیری با کمبود حمایت خانوادگی، بیمه، مستمری و خدمات درمانی مواجه خواهد شد.