جشنواره عروسکی، شادی و امید به نمایش گذاشت

تیستو سبز انگشتی اثر موریس دروئون، نویسنده فرانسوی است که آن را سال 1957 نوشته و لیلی گلستان به فارسی برگردانده است.

چه شد برای جشنواره عروسکی، داستان تیستو سبز انگشتی را انتخاب کردید؟

دو سال پیش من و خانم هما جدی‌کار تصمیم گرفتیم این داستان را به نمایش درآوریم. نسل دهه 60 این داستان را خوانده بود، اما دلمان می‌خواست نسل جدید نیز با این داستان آشنا شود. این داستان برای ما بسیار جذاب بود و قصد داشتیم آن را برای بچه‌ها در قالب نمایش اجرا کنیم. خانم جدی‌کار با خانم نغمه ثمینی صحبت کرد و او ضمن استقبال از این داستان، نمایشنامه‌اش را برای ما نوشت. شروع کار ما همزمان شد با جشنواره عروسکی که خانم مرضیه برومند دبیر آن بود. برای همین تصمیم گرفتیم با این کار در جشنواره شرکت کنیم. این کار در جشنواره قبول شد و ما تمرین را آغاز کردیم و در نهایت آن را چهار بار در جشنواره روی صحنه بردیم.

چه زمانی آن را برای اجرای عمومی آماده می‌کنید؟

قصد اجرای عمومی داریم، ولی می‌خواهیم آن را با شرایط و امکانات مناسب روی صحنه ببریم. در جشنواره عروسکی، ما براساس امکانات و بضاعت جشنواره کار را اجرا کردیم.

یعنی امکانات خوبی در جشنواره فراهم نشده بود؟

اصولا جشنواره‌ها وضع مالی و بودجه خوبی ندارند. بویژه این که به نمایش عروسکی توجه خاصی نمی‌شود و همواره مظلوم واقع شده است. با وجود این، ما زمان اندکی داشتیم تا کار را برای جشنواره آماده کنیم. ولی می‌خواهیم با رفع اشکالات و با امکانات مطلوب‌تری آن را برای اجرای عمومی روی صحنه ببریم.

در جشنواره در چه سالنی نمایش را اجرا کردید؟

در سالن چهارسو.

این سالن برای اجرای نمایش شما مناسب بود؟

بد نبود، ولی اصولا مرکز هنرهای نمایشی موافق اجرای نمایش‌های کودکان و عروسکی در تئاتر شهر نیست و تالار هنر را برای اجرای این نمایش‌ها در نظر می‌گیرد. از سوی دیگر، نمایش‌های ما برای سالن‌های کلاسیک که جای صحنه و تماشاگران کاملا متمایز است، طراحی نشده. برای همین ترجیح می‌دهیم در سالن‌هایی مثل چهارسو آن را اجرا کنیم.

کدام سالن مدنظر شماست؟

متاسفانه با این که مجموعه دست‌اندرکاران تئاتر شهر خیلی از ما حمایت کردند، ولی در حال حاضر سالن‌های تئاتر شهر، امکانات خوبی ندارند. برای مثال، ویدئو پروجکشن‌هایی در اختیار ما گذاشته بودند که کیفیت چندانی نداشت، همچنین پخش صدا و... .

پس گفته شما بیشتر معطوف به امکانات ضعیف است تا ظاهر سالن؟

برای اجرای یک کار خوب، شما به صحنه مناسب، نور خوب، صدای باکیفیت و حتی صندلی راحت برای تماشاکنندگان نیاز دارید که بتوانند نمایش را راحت ببینند. ولی بیشتر سالن‌های ما این امکانات را ندارند.

جشنواره نمایش‌های عروسکی امسال را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

در کل، جشنواره خوب و شادی بود. امسال برای نخستین‌بار در این سی و چند سال اخیر یک کارناوال شادی داشتیم که همه از آن استقبال کردند؛ چه خانواده‌ها و چه بچه‌ها. سال‌ها بود که ما شاهد حرکت یک گروه عروسکی در خیابان‌ها نبودیم که بتواند با بچه‌ها ارتباط برقرار کند. از سوی دیگر، برنامه‌ها بموقع اجرا می‌شد و مجموعه تئاتر شهر نیز به همه گروه‌ها کمک می‌کرد اجرای خوبی را روی صحنه ببرند.

همچنین با این که فرصت نکردم همه کارها را ببینم، اما بیشتر کارها و گروه‌هایی که به جشنواره آمده بودند کارهای قابل قبولی به نمایش گذاشتند. در کل، جو شاد و پرامیدی بر جشنواره حاکم بود. ولی اصولا بودجه جشنواره بسیار پایین است. تقصیر مسئولان جشنواره هم نیست، چون بودجه‌ای در اختیار آ‌نها قرار نمی‌دهند.

نمایش شما چه ویژگی‌هایی داشت که هیات داوران جایزه محیط زیست را برای آن در نظر گرفتند؟

این داستان حکایت پسرکی است که انگشتان سبزکننده دارد و به هر جا دست می‌زند گل و سبزی می‌روید. پیام آن این است که با عشق و دوستی می‌توان با جنگ مبارزه کرد، از خشونت پرهیز کرد و با بیماری‌ها به مبارزه برخاست.

یعنی تیستو داستانی جهانی دارد؟

بله، حتی خود اسم تیستو را خود نویسنده ابداع کرده و پیش از آن اسم کسی نبوده است.

فضای نمایش چطور؟

در این نمایش ما با تفکیک زمانی مواجه‌ایم، از یک سو، زمان حال که تیستو گم شده است؛ اما این که چرا او گم شده و داستان گم شدنش چیست را به صورت فلاش‌بک‌هایی با عروسک‌های رومیزی به نمایش می‌گذاریم. عروسک‌ها نیز حدود 50 تا 60 سانتی‌متر هستند.

ما ایرانی‌ها خیلی به کار تیمی عادت نداریم. پیش از این هم با هما جدی‌کار، کار مشترکی داشتید؟

سال‌هاست ما با هم دوست و همکاریم. تصمیم گرفتیم نشان بدهیم که می‌توان بدون دعوا و گیس و گیس‌کشی با هم کار کرد. خوشبختانه تقسیم کار کردیم و در آخر هم کار خوبی از آب در آمد.

آینده نمایش عروسکی را چگونه می‌بینید؟

در حال حاضر، جای خالی کارهای کودک احساس می‌شود، چه در تلویزیون چه در سینما. خوشبختانه با شهر موش‌ها اتفاق مبارکی در این عرصه رخ داده است. امیدواریم در تئاتر نیز این اتفاق بیفتد. متاسفانه نمایش‌هایی که برای کودکان اجرا می‌شود کارهای عمیقی نیست و حرفی برای بچه‌ها ندارد. امیدوارم مثل سابق کارهای عروسکی برای بچه‌ها زیاد تولید شود.

کمیل انتظاری / گروه فرهنگ و هنر