زیستگاه با ارزشی به نام تالاب

تالاب از جمله اصطلاحاتی است که افراد اغلب با توجه به تخصص و حرفه خود، تعاریف گوناگونی از آن ارائه می‌دهند. یکی از دلایل این مساله را باید در ماهیت خود تالاب‌ها به‌عنوان زیستگاه‌هایی حساس، پیچیده، حیاتی و متنوع جستجو کرد. یکی از جامع‌ترین تعاریف تالاب، تعریف ارائه‌شده با عنوان کنوانسیون رامسر است. کنوانسیون رامسر، پیمانی بین‌المللی است که به منظور حفاظت از تالاب‌ها ​دوم فوریه ​1971 (سیزدهم بهمن​ 1349) در رامسر منعقد شد. این کنوانسیون تمام مناطق مردابی، آبگیر، تورب‌زارها یا همان پیت‌زارها، عرصه‌های آبی به صورت طبیعی، مصنوعی، دائم یا موقت با آب ساکن، جاری شیرین، لب شور یا شور مشتمل بر آن دسته از آب‌های دریایی را که عمق آب در خلال کشند پایین در آنها از شش متر تجاوز نکند، به عنوان تالاب معرفی کرده است. ​لازم به یادآوری است این تعریف کفه‌های صخره‌ای، بسترهای علفی دریایی در مناطق ساحلی، کفه‌های گلی، مانگروها، مصب‌ها، رودخانه‌ها، آب‌های شیرین، باتلاق‌های جنگلی و مشجر، دریاچه‌ها، مرداب‌ها و حتی دریاچه‌های شور را در بر​می‌گیرد.

دانشمندان باور دارند که به منظور مدیریت صحیح و پایدار، کل مجموعه تالاب‌ها باید به صورت یک بدنه به هم پیوسته مورد مطالعه قرار گیرد. فرضا برای ارزیابی وضع یک تالاب نه تنها باید محدوده اصلی را نظارت و پایش کرد بلکه کل حوزه آبریز از جمله بخش‌های بالادست و حتی بخش‌های خشکی نیز ‌باید مورد بررسی قرار گیرد.

اهمیت تالاب‌ها بیشتر بر پایه عملکرد اجزای گوناگون فیزیکی، بیولوژیکی و شیمیایی آنهاست. به عنوان مثال تالاب‌ها نه‌تنها یک میراث طبیعی بلکه یک میراث فرهنگی باارزش هستند. نقش آنها در کنترل سیلاب و توفان، تولید کالاها و خدمات بیشمار از جمله در فعالیت‌های کشاورزی، تغذیه آب‌های زیرزمینی، پاکسازی مواد سمی، ایجاد بانک ژن، حفظ میکروکلیمای محلی، جذب و کاهش کربن، جلوگیری از توسعه خاک‌های سولفاته اسیدی، فعالیت‌های تفرجی و توریسم و بخصوص کارکردهای آموزشی و پژوهشی سبب شده این عرصه‌ها به عنوان یکی از ارزشمندترین زیستگاه‌های کره زمین به ثبت برسند. بنابر این فعالیت‌های محلی، ملی، منطقه‌ای و حتی جهانی گسترده‌ای جهت حفاظت از آنها امروزه در دستورکار قرار گرفته است.

فرناز حیدری / جام‌جم