این فیلم‌ها را دریابید

در اینجا نمی‌خواهم درباره ویژگی سینمایی این آثار صحبت کنم. فقط می‌خواهم نگاه‌ها را متوجه کیفیت این آثار بعد از گذشت این همه سال بکنم. این‌که بعد از گذشت بیش از چهار دهه یا بیشتر از زمان ساخت یک اثر همچنان نسخه باکیفیت این آثار در دسترس است و شما می‌توانید این آثار را باکیفیتی مثال‌زدنی بعد از این همه سال به نظاره بنشینید.

طبیعتا قدم بعدی نگارنده مقایسه این آثار با نمونه‌های داخلی است و این‌که خیلی وقت‌ها حسرت به دلمان مانده که یک اثر تصویری از دهه 60 ببینیم که تصویر و صدای آن مشکل نداشته باشد. این وسط چه اتفاقی می‌افتد که مثلا یک اثر خارجی با آن قدمت تاریخی را می‌توانید با این کیفیت حیرت‌انگیز ببینید و در عوض بسیاری از فیلم‌های وطنی که تقریبا در دو دهه گذشته ساخته شده‌اند، باید کیفیتی چنین نازل و خارج از استاندارد داشته باشند؟

در همه جای دنیا فعالیت گسترده‌ای برای حفظ آثاری که مدت‌ها از زمان ساختشان می‌گذرد، انجام می‌شود تا این آثار به بهترین نحو ممکن حفظ شود. گرچه باید گفت در کشور ما نیز اقداماتی برای حفظ کیفی این آثار انجام می‌شود، اما این اقدامات در مقابل آنچه باید انجام شود بسیار ناچیز است.

دو: مستند عنوانی است که برای آثاری که بی‌واسطه به متن واقعه پرداخته یا تلاش می‌کند، گوشه‌ای از واقعیت را بازنمایی کند، اطلاق می‌شود. در پاره‌ای اوقات این آثار مستند، حکم سند پیدا می‌کند و می‌توان به اتکای آنها ادعایی را مطرح کرد.

تاریخ ما هم پر از اتفاقاتی است که برخی از آنها توسط مستندسازان مختلف ثبت و ضبط شده‌اند و پاره‌ای دیگر هم از نگاه مستندسازان ما دور مانده‌اند.جنگ هشت ساله ایران و عراق یکی از بزرگ‌ترین وقایعی بود که در طول دهه‌های گذشته روی داده و تاثیرات مهمی بر اقتصاد، فرهنگ و سیاست ما گذاشته تا آنجا که محال است به این زودی‌ها از خاطره آنانی که از نزدیک آن را لمس کرده‌اند، فراموش شود. طبیعی است که از این واقعه بزرگ فیلم‌های مستند متفاوتی ساخته شده باشد. می‌دانیم که کارکرد اصلی آثار مستند با گذشت زمان بیشتر می‌شود. برخلاف برخی از آثار داستانی که ممکن است از خاطره‌ها فراموش شود، فیلم مستند با گذشت زمان دارای ارزش می‌شود و جایگاه واقعی خود را می‌یابد، اما این ارزش به کیفیت تصویری و صدا هم ربط مستقیم پیدا می‌کند.

در هفته دفاع مقدس، امسال تلویزیون باز هم مجموعه‌ای از فیلم‌های مستند دوران جنگ را پخش کرد که این آثار با همه ارزشمندی و جذابیت‌های ذاتی‌شان از یک مشکل عمده رنج می‌بردند و آن هم این بود که بیشتر این آثار به لحاظ تصویری کیفیت آنچنانی نداشت.

در‌واقع می‌توان گفت هیچ کار بایسته‌ای در طول این سال‌ها روی تصویر و صدای این آثار صورت نگرفته است و همه چیز ـ با کیفیتی نازل‌تر از پخش اول این آثار هنگام جنگ ـ روی آنتن رفتند تا آنجا که به نظر می‌رسد باید برای کیفیت پخش این میراث گرانبها یک فکر اساسی کرد و این اتفاق باید هر چه زودتر بیفتد، زیرا با گذشت زمان این تصاویر بیش از پیش شفافیت و وضوح خود را از دست می‌دهند. (مهدی غلامحیدری/ ضمیمه قاب کوچک)