نگاهی به برنامه‌های سیما در ماه محرم امسال

اگر چه در سال‌های پایانی دهه هفتاد، یعنی محرم سال 78 سریال «انتظار سرخ» تجربه موفقی برای تلویزیون به ارمغان آورد و فیلمنامه رضا مقصودی ابعاد تازه‌ای از واقعه عاشورا را به تصویر کشید؛ اما سال 80 را باید سرآغازی برای برنامه‌سازی به مناسبت محرم دانست چرا که تقارن نوروز با محرم مدیران تلویزیون را بر آن داشت تا با تولید برنامه‌هایی که هر دو مناسبت را در بر بگیرد شکل دیگری از برنامه سازی را تجربه کنند.

در این سال دو برنامه «با کاروان خورشید» و «همراه آفتاب» برنامه‌های محرم تلویزیون را از قالب سخنرانی‌ها و مداحی‌ها و برنامه‌های گفت‌وگومحور دور کرد که هر کدام جذابیت خاص خود را برای مخاطب داشت و تدبیر مدیران در این سال و بها دادن به برنامه‌سازی درایام محرم منجر به خلق اثری به یاد ماندنی توسط حسن فتحی شد. تلویزیون در محرم سال 81 با سریال «شب دهم» رنگ و بویی دیگر گرفت و در ادامه پای سریال سازی را به برنامه‌های محرم باز کرد.

رسانه ملی در کنار این تحول برنامه‌سازی و روی آوردن به سریال سازی با موضوع محرم که البته مخاطبان زیادی را هم پای تلویزیون کشاند، همچنان تولید برنامه‌های ترکیبی و گفت‌وگو محور را در دستور کارش دارد گویی نمی‌خواهد از تولید چنین برنامه‌هایی دل بکند. البته حق هم دارد چرا که پرکردن آنتن شبکه‌های متعدد، کار آسانی نیست و به هر حال نمی‌توان منکر این حقیقت نیز شد که در ایام محرم مخاطب عاشق امام حسین (ع) قطعا با شنیدن سخنرانی‌ها و مداحی‌ها نیز ارتباط خوبی برقرار می‌کند.

پس از گذشت بیش از یک دهه از تحول برنامه‌سازی به مناسبت ماه محرم، سازمان صدا و سیما، امسال همانطور که شاهد بودیم برای محرم امسال سریال جدیدی تولید نکرد، اما تمام تلاشش را کرد تا با استفاده از داشته‌هایش با ارائه برنامه‌های متنوع، خود را به حس نوستالژیک مخاطبش به عزاداری و فرهنگ حسینی، نزدیک کند.

امسال شبکه دو سیما سریال «رخنه» را بازپخش کرد و شبکه سه نیز سریال «معصومیت از دست رفته» را در قالب دو تله‌فیلم پخش کرد. شبکه تهران هم به فاصله یک سال از پخش «زمانی برای عاشقی» اقدام به باز پخش آن کرد و همچنین مجموعه «شاید برای شما هم اتفاق بیفتد» را به عنوان پای ثابت پخش در ایام عزاداری روی آنتن برد. در نهایت پخش «مختارنامه» داوود میرباقری هم از شبکه « اچ‌دی » همزمان با آغاز ماه محرم آغاز شد که با توجه به پخش آن از شبکه «آی فیلم» نیز می‌توان آن را برگ برنده تلویزیون بین مخاطبان داخلی و خارجی به حساب آورد. اگرچه با پخش سریال «شب دهم» و حتی «وفا» نیز تلویزیون می‌توانست از اعتبار گذشته خود بیشتر وام بگیرد.

علاوه براین هر شبکه متناسب با تعریف و شعار اصلی خود برای محرم امسال برنامه‌هایی را تدارک دید، مثلا شبکه یک به تبیین مولفه‌های مهم نهضت اباعبدالله (ع) از قبیل عدالت‌خواهی و استقلال‌طلبی پرداخت و تبیین نقش امام حسین(ع) در اعتلای خانواده و چگونگی الگوگیری کودکان و نوجوانان از قیام سیدالشهدا برعهده شبکه دو گذاشته شد. ارتقای سطح اخلاق و بصیرت جوانان برعهده شبکه سه بود.

شبکه چهار هم که با عنوان شبکه فرهیختگان از آن یاد می‌شود متناسب با رسالت خود به بررسی تاثیر فرهنگ عاشورا در بازنگری تمدن اسلامی پرداخت. شبکه پنج نیز مسئولیت بررسی رفتار سیاسی امام حسین(ع) در تبیین ارتباط بین دین و سیاست را به عهده داشت.

در ادامه این سیاستگذاری تبیین سبک زندگی اسلامی در سایه‌ اسلام و با الهام‌گیری از قرآن و روایات به عهده شبکه معارف و نگاه جهانی به فرهنگ قیام انسان‌ساز عاشورا نیز بر عهده شبکه جام‌جم گذاشته شده بود.

به همین دلیل تلویزیون با هدف ترویج عزاداری سنتی به پوشش تصویری عزاداری در هیات‌ها و اماکن متبرکه دینی و مذهبی در شهرهای مختلف، آن هم به طور زنده پرداخت. کاری طاقت‌فرسا و گسترده که این رسانه به جان خرید تا امسال نیز از منظری دیگر مخاطب را با خود همراه سازد.

در این راستا شبکه یک برنامه‌های حرم امام رضا(ع) و استان یزد را پوشش داد. شبکه دو عزاداری‌های حرم مطهر شاهچراغ و حسینیه اعظم زنجان را به روی آنتن برد، شبکه سه عزاداری امامزاده هلال ‌ابن‌علی در آران بیدگل و استان کرمان را به تصویر کشید، شبکه چهار نیز حرم مطهر حضرت امام خمینی(ره) و استان تهران را پوشش تصویری داد و همچنین شبکه تهران نیز از حرم امامزاده صالح، حرم عبدالعظیم حسنی، مهدیه تهران و مساجد بازار تهران عزاداری‌ها را به نمایش گذاشت.

این سیاست تلویزیون که نسبت به سال‌های گذشته حساب شده‌تر بود و حرکتی رو به جلو محسوب می‌شود، توانست تا حدی خلأ برنامه‌سازی در حوزه فیلم و سریال را در محرم امسال پر کند. برخی از این عزاداری‌ها آنچنان تاثیرگذار بود که بعید است به این زودی از ذهن مخاطب برود مثلا کدام مخاطب عاشق امام حسین(ع)، عزاداری حسینیه اعظم زنجان را می‌تواند نادیده بگیرد، عزاداری باشکوهی که با پوشش تصویری مناسب حال و هوای عزاداران این شهر را به خانه‌های تک‌تک ایرانیان آورد.

این برنامه‌ها جدا از عزاداری‌هایی بود که در خارج از کشور برگزار شد. مثلا پوشش فوق‌العاده و تاثیر‌گذار مراسم امسال عزاداران در کربلا از نقاط قوت کار مدیران سیما در این زمینه بود که کاملا موفق بود و به چشم آمد بجز این پوشش بعضی از عزاداری‌ها در نقاط مختلف جهان نیز برای مخاطب این سال‌های تلویزیون جذاب بود که از امتیازات برنامه‌های ماه محرم امسال محسوب می‌شود.

امیر افشارفتوحی / قاب کوچک (ضمیمه شنبه روزنامه جام جم)