اینترنت‌گردی در اتوبان 4 بانده

روتر بی‌سیم چیست؟

روتر بی‌سیم یا Wi-Fi Router ابزاری است که می‌تواند بدون نیاز به کابل، یک شبکه بی‌سیم ایجاد و دستگاه‌های مختلف را به ‌هم متصل کند. روتر مانند یک ناظر قدرتمند بر اطلاعات در حال انتقال روی شبکه نظارت داشته و با سرعتی بالا مسیر عبور و مرور آنها را برای رسیدن به مقصد در کمترین زمان تعیین می‌کند. روتر بی‌سیم از امواج رادیویی برای انتقال اطلاعات بهره می‌برد و دستگاه‌های مجهز به گیرنده وای‌‌ـ‌فای با توجه به استانداردهایی که وضع شده، از این شبکه رادیویی بهره‌مند می‌شوند.

برخی از مودم‌های ADSL و مودم‌های WiMAX نیز در بازار وجود دارند که دارای روتر بی‌سیم هستند و به همین دلیل بدون نیاز به یک دستگاه مجزا، همزمان وظیفه مودم و تامین شبکه وای ـ فای را به عهده دارند. البته انجام این دو کار به‌صورت همزمان به معنی افت کارایی و ضعیف بودن این سری دستگاه‌ها نیست، بلکه استانداردهای لحاظ شده و امکانات موجود در هر محصول متضمن کیفیت و کارایی آنهاست.

802.11 a‌/‌b‌/‌g‌/‌n‌/‌ac

بیشتر مواقع روی جعبه یا محصول عبارت 802.11g ، 802.11n یا 802.11ac مشاهده می‌شود. اعداد 802.11بیان‌کننده استاندارد شبکه وای ـ فای بوده که آن را موسسه تصویب‌کننده استاندارد‌های بی‌سیم که با نام IEEE شناخته می‌شود، تنظیم می‌کند. این عدد چندان مهم نیست (چون همیشه ثابت است)، اما حرف نوشته شده در مقابل این عدد در انتخاب ما مهم و موثر خواهد بود.

پیشرفت فناوری و نیاز به انتقال اطلاعات با سرعتی بالاتر، باعث شد به مرور زمان استانداردهای جدیدتر با هدف افزایش سرعت، امنیت و پوشش‌دهی بیشتر تصویب شود. علاوه بر مودم‌ها و روتر‌های بی‌سیم، شرکت‌های مختلف سازنده دستگاه‌های دیجیتال (از تبلت و گوشی هوشمند گرفته تا لپ‌تاپ و تلویزیون‌های هوشمند) نیز سعی می‌کنند، این استاندارد را در دستگاه خود بگنجانند تا خریداران از مزایای فناوری‌های جدید بهره‌مند شوند.

دستگاه‌هایی با استاندارد a و b منسوخ شده‌اند و سری g را هم می‌توان استانداردی به تاریخ پیوسته دانست. استاندارد سری n اکنون معمول‌ترین چیزی است که در بازار خواهید یافت و همه دستگاه‌های موجود در بازار بخوبی با آن هماهنگ خواهند بود. دستگاه‌های مجهز به این استاندارد نیز اغلب قیمتی مناسب دارند (مگر آن‌که به قابلیتی ویژه مجهز شده باشند). استاندارد ac نیز بتازگی معرفی شده و برای کسانی که آینده‌نگر هستند، ایده‌آل خواهد بود، هر چند این سری از دستگاه‌ها قیمت بالاتری دارند. این استاندارد مناسب کسانی است که قصد دارند فایل‌هایی با حجم بالا را روی شبکه بی‌سیم منتقل کنند. دارندگان تلویزیون‌های هوشمند پیشرفته، رایانه‌های رده بالا، گوشی‌های هوشمند و تبلت‌های قدرتمند نیز می‌توانند از این استاندارد بهره‌مند شوند. اکنون دستگاه‌های مجهز به استاندارد802.11ac از استاندارد 802.11n نیز پشتیبانی می‌کنند. پس با خرید این روترها می‌توانید مطمئن باشید طیف وسیعی از دستگاه‌های امروزی امکان اتصال به روتر و شبکه بی‌سیم را خواهند داشت.

سرعت وای ـ فای

برای نوشتن سرعت محصول روی جعبه ممکن است از روش‌های مختلفی استفاده شود. حالت ساده، بیان سرعت به عدد و بر مبنای مگابیت بر ثانیه (Mbps) است که معمولا برابر با 150، 300، 450، 900 یا بیشتر است. گاهی شرکت‌ها برای ساده‌تر کردن کار، از عباراتی همچون N450، N150 یا AC 1350 روی جعبه استفاده می‌کنند. به این ترتیب کاربر متوجه می‌شود این دستگاه از چه استانداردی پشتیبانی می‌کند و حداکثر سرعت انتقال اطلاعات آن چقدر است. هرچه سرعت بیشتر باشد بهتر است، اما اگر دستگاه‌هایی که قرار است به دستگاه متصل شوند از سرعت انتقال اطلاعات پایینی برخوردار باشند، نمی‌توانید از حداکثر سرعت روتر خود بهره ببرید. به همین دلیل بهتر است انتخابی متناسب با دیگر تجهیزات خود داشته باشید.

ممکن است بپرسید با این‌که استاندارد 802.11n از حداکثر سرعت 450 مگابیت بر ثانیه پشتیبانی می‌کند، چرا برخی سازندگان عبارت N900 را روی جعبه محصولات ذکر کرده‌اند؟ این سری دستگاه‌ها توانایی پشتیبانی از دو فرکانس کاری به‌طور همزمان را دارند و در نتیجه سازنده مجموع سرعت‌ها روی دو باند را روی جعبه ذکر می‌کند (هر چه عدد بزرگ‌تر باشد بهتر می‌تواند خریدار را جذب کند). همین موضوع درباره عباراتی مانند AC 1350 نیز صدق می‌کند. این عبارت بیان‌کننده مجموع سرعت در استاندارد 802.11n و 802.11ac در روتر مورد نظر است. در ادامه به فرکانس‌ها و نقش آن در شبکه بی‌سیم خواهیم پرداخت.

فرکانس

اتصال شبکه وای ـ فای از فرکانس 4‌/‌2 گیگاهرتز بهره می‌گیرد. تلفن‌های بی‌سیم، اتصال بلوتوث، مایکرویو و انواع دستگاه‌های دیگر نیز از این فرکانس استفاده می‌کنند و بتدریج با افزایش تعداد دستگاه‌هایی که این فرکانس را به کار می‌برند، تداخل در شبکه وای ـ فای افزایش یافته و کم‌کم کارایی کاهش می‌یابد. به همین دلیل موسسه‌های تعیین استانداردهای شبکه‌های بی‌سیم دست به کار شدند تا چاره‌ای بیندیشند، که در نهایت شبکه وای ـ فای در فرکانس پنج گیگاهرتز متولد شد. فرکانس پنج گیگاهرتز بسیار خلوت است و به همین دلیل سرعت انتقال اطلاعات در این باند بسیار بالاست. (بخصوص در استاندارد 802.11ac)

نکته منفی این باند کاهش میزان آنتن‌دهی در فواصل دورتر در مقایسه با فرکانس 4‌/‌2 گیگاهرتز است، اما درنهایت شبکه وای ـ فای در فرکانس پنج گیگاهرتز یک راه‌حل عالی برای کسانی است که از تداخل‌های باند 4‌/‌2 گیگاهرتز به تنگ آمده‌اند. باند پنج گیگاهرتز در دو استاندارد 802.11n و 802.11ac قابل استفاده است و برای این‌که از مزایای آن بهره ببرید، باید دستگاه گیرنده شما نیز از باند پنج گیگاهرتز پشتیبانی کند. (تقریبا تمام گوشی‌های هوشمند و تبلت‌های پیشرفته و رده بالای جدید از باند پنج گیگاهرتز نیز پشتیبانی می‌کنند)

روترهایی که از هر دو باند 4‌/‌2 و پنج گیگاهرتز پشتیبانی می‌کنند، عموما با نام روترهای Dual Band شناخته می‌شوند. نمونه‌های اولیه روترهای بی‌سیم Dual Band در هر لحظه می‌توانستند فقط روی باند 4‌/‌2 یا پنج گیگاهرتز فعالیت کنند که در نهایت باعث ایجاد محدودیت‌هایی در استفاده از آنها می‌شد، اما خوشبختانه امروزه تقریبا همه روترهای Dual Band امکانات لازم برای سرویس‌دهی همزمان روی هر دو باند 4‌/‌2 و پنج گیگاهرتز را در اختیار دارند.

WPS

WPS یا Wi-Fi Protected Setup یک میانبر برای اتصال سریع یک دستگاه به روتر بدون نیاز به وارد کردن کلمه عبور است. کافی است دکمه WPS در رابط کاربری گوشی یا تبلت را انتخاب کرده سپس همین دکمه روی روتر را نیز بفشارید تا هر دو دستگاه یکدیگر را پیدا کرده و اتصال برقرار شود.

WPS در نگاه اول راه‌حلی ساده و سرراست برای اتصال به شبکه است، اما در عین حال می‌تواند ایمنی شبکه شما را نیز با خطر مواجه کند. برای مثال اگر روتر شما در دسترس افراد دیگر باشد، آنها براحتی می‌توانند با فشردن این دکمه به شبکه متصل شوند. پس بهتر است قابلیت WPS را از بخش تنظیمات روتر غیرفعال کنید.

آنتن

آنتن‌ها نقش مهمی در پوشش‌دهی بهتر برای انتقال اطلاعات ایفا می‌کنند. برخی از دستگاه‌هایی که برای امور خانگی و اداره‌های کوچک ساخته شده‌اند، آنتن‌های داخلی دارند.

برخی دیگر نیز به آنتن‌های خارجی با طرح‌های مختلف مجهز هستند، گاهی امکان جدا شدن و تعویض با نمونه‌های بهتر نیز وجود دارد.

به‌طور کل، روترهایی با آنتن‌های خارجی کارایی بهتری در پوشش‌دهی محیط دارند. توان آنتن‌ها با واحد دسیبل سنجیده می‌شود و هر چه این مقدار بالاتر باشد، بهتر است (بیشتر مواقع 5 دسیبل انتخاب مناسبی است). مدل‌های ارزان‌قیمت فقط یک آنتن دارند، اما در مدل‌های گران‌قیمت و آنهایی که از دو باند 4‌/‌2 و پنج گیگاهرتز پشتیبانی می‌کنند، چند آنتن به‌کار گرفته‌شده‌است. برخی از روترهایی که چند آنتن دارند از قابلیتی به‌نام MiMO بهره‌می‌برند که تاثیر مثبتی در کارایی دستگاه و انتقال سریع‌تر اطلاعات خواهد داشت. (در محصولات مجهز به MiMO چند مسیر همزمان برای ارسال و دریافت اطلاعات مورد استفاده قرار می‌گیرد)

راه‌اندازی

حالا دیگر می‌دانید چه محصولی می‌تواند نیاز شما را برآورده سازد و احتمالا آن را هم خریده‌‌اید. نوبت آن رسیده دستگاهتان را راه‌اندازی کرده و از شبکه وای-فای لذت ببرید. هر روتر یک پانل کنترلی دارد که شامل گزینه‌ها و تنظیمات مرتبط با اتصال وای- فای است و آشنایی با آنها می‌تواند در داشتن یک شبکه بی‌سیم بهتر به ما کمک کند.

در ادامه با برخی از این موارد ضروری آشنا خواهیم شد و این‌که هریک چه نقشی در شکل‌دهی شبکه بی‌سیم دارند. بهتر است برای نحوه دسترسی به پانل تنظیمات به دفترچه راهنمای روتر یا مودم مراجعه کنید.

SSID

این عبارت که ممکن است ابتدا عجیب و نامانوس به‌نظر‌برسد، همان نام شبکه بی‌سیم است که با جستجو در دستگاه‌های دیگر مشاهده خواهد شد. این امکان وجود دارد که بتوان SSID را از دید کسانی که در حال جستجو برای شبکه بی‌سیم هستند، مخفی کرد. در این حالت برای اتصال دستگاه خودتان به شبکه بی‌سیم، باید نام شبکه را به‌صورت دستی در گوشی، تبلت یا لپ‌تاپ خود وارد کنید. در برخی روترها یک ویژگی به نام Guest SSID نیز در نظر گرفته شده است. به کمک این قابلیت می‌توانید نام دوم نیز برای شبکه بی‌سیم خود بسازید و حتی یک سیستم امنیتی و کلمه عبور مجزا نیز برایش تعریف کنید. این قابلیت زمانی کاربرد دارد که قصد دارید امکان دسترسی برای افراد خارج از خانه یا محیط کار (مثلا مهمانان) را از طریق شبکه بی‌سیم فراهم کنید، اما در عین‌حال نمی‌خواهید آنها به اطلاعات به‌اشتراک گذاشته شده در شبکه دسترسی داشته باشند. این نکته مهم را به یاد داشته باشید برخی روترها فاقد قابلیت Guest SSID هستند.

Channel

هریک از باندهای 4‌/‌2 یا پنج گیگاهرتز در شبکه بی‌سیم، چند کانال برای برقراری ارتباط دارند که با اعداد مشخص می‌شوند. در محیط اطراف شما برخی از این کانال‌ها ممکن است توسط دستگاه‌های دیگر نیز مورد استفاده قرار گیرند که باعث افزایش تداخل در آن کانال خواهد شد. در پانل تنظیمات روتر این امکان را دارید که یک کانال خلوت را خودتان انتخاب کنید یا با انتخاب گزینه Auto، انتخاب کانال را به خود روتر بسپارید. خوشبختانه نرم‌افزارها و ابزارهای زیادی برای شناسایی ترافیک روی کانال‌ها وجود دارد که در انتخاب بهترین کانال به شما کمک می‌کند. نرم‌افزار Wi-Fi Analyzer که برای گوشی‌ها و تبلت‌ها عرضه شده یکی از همین موارد است.

استفاده از برخی کانال‌ها در کشورهای مختلف ممنوع شده است، زیرا براساس قوانین مخابراتی و ارتباطی هر کشور، ممکن است یک کانال خاص برای امور ارتباطی اختصاصی به‌کار گرفته‌ شده‌ باشد. پس قبل از آن‌که سراغ انتقال کانال بروید، بهتر است گزینه کشور را به ایران تغییر دهید سپس با بررسی شرایط محیطی که قرار است شبکه بی‌سیم را در آن راه‌اندازی و بهترین کانال را انتخاب کنید. (کانال 6 معمولا جزو شلوغ‌ترین کانال‌هاست، پس از انتخاب آن صرف نظر کنید)

امنیت

امنیت شبکه بی‌سیم یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی است که باید به آن پرداخت و در اعمال تنظیمات آن نهایت دقت را به‌کاربرد. انتخاب یک کلمه عبور و سیستم رمزنگاری اطلاعات اولین و مهم‌ترین قدمی است که باید برداشته شود تا سلامت و امنیت شبکه بی‌سیم تامین شود. در بیشتر مودم‌ها و روترهای بی‌سیم، سه سیستم امنیتیWEP ، WPA‌/‌WPA2 Enterprise و WPA‌/‌WPa2 Personal وجود دارد که می‌توان از میان آنها یکی را برگزید. از آنجا که امروزه در شبکه‌های بی‌سیم کمتر می‌توان دستگاهی بسیار قدیمی یافت، پس استفاده از سیستم امنیتی WEP به علت مشکلاتی که دارد، کاملا منتفی بوده و بهتر است سراغ آن نروید. سیستم WPA‌/‌WPA2 Enterprise همان‌طور که از نامش پیداست بیشتر برای شبکه‌های مورد استفاده در سازمان‌ها و کاربردهای وسیع کاربرد دارد و برای استفاده خانگی یا اداره‌های کوچک مفید نخواهد بود.

آنچه همواره از سوی سازندگان دستگاه‌های شبکه و کارشناسان توصیه می‌شود، حالت WPA‌/‌WPA2 Personalاست که گزینه‌ای ایده‌آل، محبوب و پرکاربرد در شبکه به شمار می‌آید. برای این سیستم امنیتی باید یکی از حالت‌های رمزنگاری AES یا TKIP را انتخاب کنید. گزینه TKIP مورد خوبی است، اما از آنجا که پهنای باند نسبتا زیادی از شبکه بی‌سیم را اشغال می‌کند، گزینه AES در مقایسه با آن، بهترین انتخاب است. همچنین باید یک کلمه عبور خوب نیز برای شبکه بی‌سیم خود انتخاب کنید که حداقل هشت حرف باشد. ترکیبی از حروف بزرگ و کوچک و اعداد می‌تواند امنیت خوبی برایتان ایجاد کند.

ابزارهای مدیریتی

با توجه به نوع دستگاهی که در اختیار دارید، ابزارهای مدیریتی مختلفی نیز ممکن است در دسترس باشد. برای مثال در برخی موارد این امکان وجود دارد که به‌طور کل اتصال وای-فای را غیرفعال کرده یا با تعیین روز و ساعت، فقط در برخی مواقع امکان اتصال به شبکه وای-فای وجود داشته باشد. همچنین سیستم فیلترگذاری کاربران و وبسایت‌ها نیز اغلب در دسترس است و می‌توان تعیین کرد هر کاربر می‌تواند چقدر از اینترنت استفاده کند و چه محدودیت‌هایی برایش اعمال شود. همان‌طور که اشاره شد میزان انعطاف‌پذیری بخش مدیریتی، به روتر وابسته است. البته شبکه و مباحث مربوط به آن بسیار مفصل‌ است. هر گزینه و همچنین عوامل محیطی (از دیوار و یخچال و مایکرویو گرفته تا حتی یک لامپ ساده) می‌تواند روی کارایی شبکه بی‌سیم تاثیرگذار باشد.

بابک ولی‌زاده / کلیک (ضمیمه یکشنبه روزنامه جام جم)