خوردنی‌هایی برای پیشگیری و درمان سرماخوردگی

تقویت سیستم ایمنی به کمک خوراکی‌ها

وقتی به فکر تقویت سیستم ایمنی بدن می‌افتیم و می‌خواهیم عملکرد آن را بهبود ببخشیم، معمولا این سوال پیش می‌آید که مصرف مواد غذایی هم در تقویت سیستم ایمنی بدن موثر است یا نه؟ دکتر زراتی در پاسخ به این سوال می‌گوید عوامل متعددی در این زمینه نقش دارد و وضعیت رژیم غذایی هم می‌تواند تاثیر بسزایی در تقویت سیستم ایمنی بدن داشته باشد.

دکتر میترا زراتی، متخصص تغذیه و رژیم درمانی در این‌باره به جام‌جم می‌گوید: یکی از مشکلات شایعی که در فصل‌های پاییز و زمستان و همزمان با سرد شدن هوا اتفاق می‌افتد، فعال شدن میکروب‌ها در بدن و افزایش احتمال بروز سرماخوردگی است. در حقیقت، تغییر دمای محیط می‌تواند باعث فعال شدن ویروس‌ها و باکتری‌ها در بدن شود و به همین دلیل هم پس از چنین تغییر دمایی، بسیاری از افراد بیمار می‌شوند و ممکن است در معرض خطر ابتلا به سرماخوردگی قرار بگیرند.

وی در ادامه توضیح می‌دهد: علاوه بر موضوع تغییرات دمای محیط، آنچه باعث فعال شدن باکتری‌ها و ویروس‌ها در بدن می‌شود، عملکرد سیستم ایمنی بدن است. به همین دلیل هم افرادی هستند که در طول زمستان و پاییز اصلا دچار سرماخورگی نمی‌شوند، در حالی که گروهی دیگر تمام طول پاییز و زمستان علائم سرماخوردگی را به همراه دارند.

دکتر زراتی با اشاره به این‌که چنین وضعی به سیستم ایمنی بدن افراد ارتباط پیدا می‌کند، می‌گوید: عملکرد سیستم ایمنی بدن انسان، تحت تاثیر عوامل متعددی قرار دارد که یکی از آنها استرس‌های جسمی، روحی و محیطی است. به طوری که سیستم ایمنی بدن افراد مضطرب و کسانی که تحت فشار روحی قرار دارند و انسان‌هایی که در زندگی‌شان احساس آرامش نمی‌کنند، ضعیف خواهد شد و آنها نمی‌توانند در برابر میکروب‌ها و باکتری‌هایی که وارد بدن می‌شود، مقابله کنند و در نتیجه به بیماری‌های مختلف از جمله سرماخوردگی مبتلا خواهند شد.

نوع تغذیه و رژیم غذایی فرد هم می‌تواند بر عملکرد و وضعیت سیستم ایمنی اثرگذار باشد. آن‌طور که دکتر زراتی می‌گوید سیستم ایمنی بدن از سلول‌هایی تشکیل شده که دائم در خون حرکت می‌کند و در بافت‌های مختلف بدن می‌نشیند تا مانع بروز بیماری‌ها و فعال شدن باکتری‌ها و ویروس‌ها و مواد سمی در بدن شود.

وی یادآور می‌شود: این سلول‌ها هم مانند هر موجود زنده دیگری به غذا نیاز دارند و اگر نیازشان تامین نشود، تعداد و توان‌شان کمتر شده و نمی‌توانند با عوامل بیماری‌زا مقابله کنند. بنابراین باید به کیفیت و کمیت رژیم غذایی و موادی که به طور روزانه از آنها استفاده می‌کنیم، دقت داشته باشیم.

آهن؛ نه کم، نه زیاد!

یکی از مهم‌ترین مسائلی که بر سلامت بدن و تقویت سیستم ایمنی اثر می‌گذارد، به گفته دکتر زراتی مصرف مقدار کافی منابع غذایی حاوی آهن است. وی با بیان این مطلب توضیح می‌دهد: برای این‌که سلول‌های سیستم ایمنی، فعالیت کافی و مناسبی داشته باشند، باید به مقدار کافی آهن در دسترس‌شان قرار بگیرد. به همین دلیل معمولا سیستم ایمنی‌ بدن‌ کسانی که دچار کم خونی فقر آهن هستند، ضعیف است و بیشتر دچار بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی می‌شوند.

برهمین اساس، این متخصص تغذیه توصیه می‌کند: کودکان، سالمندان، خانم‌های باردار، مادرانی که به فرزندشان شیر می‌دهند و خانم‌هایی که در طول دوران قاعدگی خونریزی شدیدی دارند به این موضوع دقت کرده و به مقدار کافی از منابع آهن استفاده کنند.

البته وی تاکید می‌کند مصرف بیش از حد و بی‌رویه مکمل آهن در افرادی که به طور ناآگاهانه و بی‌خبر از میزان آهن بدن‌شان از این مکمل‌ها استفاده می‌کنند نیز می‌تواند به بروز مشکلات عفونی و اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن منجر شود.

بنابراین دکتر زراتی به کسانی که می‌خواهند از مکمل آهن استفاده کنند، توصیه می‌کند به هیچ عنوان خودسرانه و بدون نظر متخصص این مکمل‌ها را مصرف نکنند.

دکتر زراتی می‌گوید: روی هم یکی از مواد مغذی و مهمی است که برای تقویت سیستم ایمنی بدن باید به مقدار کافی دریافت شود. روی در آجیل و انواع گوشت‌ها وجود دارد و اگر میزان آن در بدن کاهش پیدا کند، فرد به عفونت‌ و سرماخوردگی دچار خواهد شد.

بنابراین توصیه می‌شود همه افراد، بخصوص در روزهای سرد سال، مقداری آجیل یا چند عدد گردو مصرف کنند و حداقل یک وعده در روز از گوشت و بویژه گوشت سفید استفاده کنند تا نیاز بدن‌شان به این ماده مغذی تامین شود.

ویتامین C؛ هم پیشگیری، هم درمان

مصرف منابع غذایی حاوی ویتامین C بسیار مهم است و بارها هم در این مورد شنیده‌ایم که می‌گویند برای پیشگیری از ابتلا به سرماخوردگی و بهبود بیماری باید از میوه‌ها و سبزیجات حاوی این ویتامین بیشتر استفاده کرد. دکتر زراتی در این‌باره می‌گوید: این قضیه تا حدی درست است اما آنچه امروزه ثابت شده، این است که ویتامین C که در مرکبات وجود دارد، بیشتر از آن‌که باعث پیشگیری از بروز بیماری شود می‌تواند طول دوره درمان را کاهش دهد.

بنابراین فردی که دچار سرماخوردگی می‌شود اگر به مقدار کافی از منابع حاوی ویتامین C استفاده کند، زودتر بهبود خواهد یافت. با این حال، نباید این موضوع را نادیده بگیریم که مصرف این ویتامین نیز در تقویت سیستم ایمنی بدن نقش مهمی را ایفا می‌کند و به همین علت توصیه می‌شود در فصل‌های سرد سال بیشتر از منابع ویتامین C مانند فلفل دلمه‌ای که منبع غنی این ویتامین است و انواع مرکبات استفاده کنید. این متخصص تغذیه در این‌باره توضیح می‌دهد: مصرف یک عدد پرتقال متوسط یا سه عدد لیموترش در طول روز می‌تواند نیاز روزانه بدن را تامین کند و باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود.

ویتامین D؛ سلامت استخوان‌ها، تقویت ایمنی

می‌گویند ویتامین D باعث سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها می‌شود و برای پیشگیری از بروز پوکی استخوان باید به مقدار کافی در رژیم روزانه وجود داشته باشد، اما آن‌طور که دکتر زراتی می‌گوید ویتامین D باعث تقویت سیستم ایمنی بدن نیز خواهد شد و به همین دلیل توصیه می‌شود حتما سالی یکبار میزان ویتامین D خون نیز کنترل شود.

وی ادامه می‌دهد: با توجه به این‌که در فصل پاییز قرار داریم و آفتاب در این فصل خیلی نمی‌تواند نیاز بدن به ویتامین D را تنظیم کند، بهتر است این آزمایش را حتما انجام دهید تا اگر میزان ویتامین D کمتر از حد مورد نیاز است، زیر نظر متخصص تغذیه از مکمل‌های این ویتامین استفاده شود.

این متخصص تغذیه به نقش اسیدهای چرب امگا 3 در تقویت سیستم ایمنی بدن اشاره می‌کند و می‌گوید: مصرف ماهی و بخصوص ماهی پرورشی مانند قزل‌آلا که امگا3 بالایی دارد، برای تقویت و بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن توصیه می‌شود. علاوه بر این، بهتر است کاهو یا سبزی خوردن، گردو و کنجد که امگا 3 خوبی دارد نیز به طور روزانه در برنامه غذایی وجود داشته باشد.

وی یادآور می‌شود: در مقابل باید توجه داشته باشیم مصرف روغن‌های جامد، کره، مارگارین،‌ خامه، سرشیر و... که حاوی اسیدهای چرب اشباع است، می‌تواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کند.

ویتامین A و پیش‌ساز آن نیز می‌تواند موجب تقویت سیستم ایمنی بدن شود. دکتر زراتی با اشاره به این موضوع ادامه می‌دهد: هویج و خرمالو منبع بسیار خوبی از پیش‌ساز ویتامین A محسوب می‌شود و مصرف آنها حداقل یک روز در میان توصیه می‌شود تا نیاز بدن را تامین کند.

پروتئین‌ها را کنار نگذارید

همه سلول‌های سیستم ایمنی از خود ترکیباتی را در خون آزاد می‌کند که می‌تواند باکتری و ویروس را از بین ببرد و جنس این ترکیبات اغلب پروتئینی است. بنابراین مصرف مواد غذایی حاوی پروتئین را نیز باید در نظر داشته باشیم.

دکتر زراتی می‌گوید: سفیده تخم‌مرغ منبع خوب پروتئین به حساب می‌آید و می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تقویت کند. بنابراین توصیه می‌شود پنج روز در هفته از تخم مرغ استفاده کنید و نگران نباشید.علاوه بر این، حبوبات، لبنیات و گوشت‌ها هم منبع خیلی خوبی از پروتئین است و باید در برنامه غذایی وجود داشته باشد.

نیلوفر اسعدی‌بیگی‌/‌ گروه سلامت