کاهش تولید زعفران در خراسان

مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در این باره به خبرنگار جام‌جم می‌گوید: امسال در مجموع و به‌طور میانگین تولید با کاهش 35 درصدی همراه بوده است، به‌طوری که در برخی شهرستان‌ها شاهد کاهش تولید 50 درصدی و در برخی مناطق نیز شاهد کاهش 15 درصدی بوده‌‌ایم. محمدرضا قدسی با اشاره به این‌که تولید سال گذشته استان 246 تن بود که امسال به 180 تن کاهش یافت، می‌افزاید: تغییرات اقلیمی سال گذشته، شامل سرما و یخبندان ماه‌های آذر و دی در برخی نقاط سردسیر همچون تربت حیدریه و تداوم خشکسالی در برخی مناطق گرمسیر استان همچون کاشمر و گناباد و همچنین سوء مدیریت در برخی مزارع و عمل نکردن به توصیه‌های جهاد کشاورزی از سوی برخی کشاورزان، در مجموع موجب کاهش این تولید شده است. وی با بیان این‌که این کاهش تولید بی‌شک در قیمت زعفران بی‌تاثیر نخواهد بود، تصریح می‌کند که با این حال هنوز زود است درباره وضع بازار و میزان افزایش قیمت این محصول اظهار نظری کرد، زیرا این امر وابستگی زیادی به میزان صادرات دارد و از آنجا که هنوز مقداری از زعفران سال گذشته در انبارها وجود دارد، فقط پس از پایان صادرات امسال و مشخص شدن میزان زعفران موجود در بازار داخل، می‌توان در این زمینه اظهار نظر کرد، زیرا افزایش قیمت ارتباط مستقیمی با موجودی محصول در بازار و میزان عرضه و تقاضا دارد.

به گفته قدسی، در گذشته قیمت زعفران در اوایل دوره پس از برداشت و به دلیل عرضه همزمان و زیاد محصول به بازار با کاهش همراه بود، اما در یکی دو سال اخیر و با مدیریت‌های انجام گرفته و ورود تدریجی محصول به بازار تا حدی جلوی افت قیمت اولیه آن گرفته شد، ضمن این‌که کاهش تولید امسال نیز خود عامل دیگری برای جلوگیری از افت قیمت زعفران پس از برداشت و حتی موجب افزایش قیمت آن در مقطع کنونی نسبت به زمان مشابه سال گذشته خواهد بود.

مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با بیان این‌که سال گذشته بیش از 70 تن زعفران از مشهد صادر شد که رشد 34 درصدی نسبت به سال پیش از آن داشت، می‌افزاید: گرچه کاهش تولید بر میزان صادرات نیز تاثیرگذار خواهد بود، اما هنوز نمی‌توان اظهارنظر قطعی دراین‌باره داشت و از آنجا که آمار صادرات هر سال براساس میزان صادرات انجام شده از فروردین تا پایان اسفند سنجیده و ارزیابی می‌شود، باید تا پایان اسفند منتظر ماند و آن‌گاه درباره میزان صادرات انجام شده و وضع بازار سخن گفت. تربت حیدریه، زاوه، کاشمر، رشتخوار و مه ولات در جنوب خراسان رضوی به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکنندگان زعفران خراسان و جهان، از جمله شهرستان‌هایی است که بیشترین خسارت را از ناحیه سرمازدگی زمستان سال گذشته دیده و با کاهش عملکرد 40 تا 50 درصدی مواجه بوده‌اند.

مدیر جهاد کشاورزی تربت حیدریه دراین باره می‌گوید: حجم محصول تولیدی امسال حدود 20 تن معادل 40 درصد کاهش یافته است.

سعادت علی‌نیا در گفت و گو با ایرنا با بیان این‌که تداوم پدیده خشکسالی، گرمای شدید تابستان امسال، بارش تگرگ و سرما در تربت حیدریه به 45 درصد مزارع زعفران در این خطه خسارت زده است، می‌افزاید: بارندگی‌ها و تگرگ نیز در اوج فصل برداشت زعفران در شهرستان روی داد که باعث از بین رفتن گل این محصول شد و در مجموع میزان خسارت به مزارع زعفران 60 میلیارد تومان برآورده شده است. به گفته مدیر جهاد کشاورزی تربت حیدریه، زعفران یکی از مهم‌ترین منابع اشتغال و درآمدی این شهرستان است که برای حدود 400 هزار نفر روز، طی مراحل کاشت و برداشت زعفران اشتغال ایجاد شده است. محمد رستمی مدیر جهاد کشاورزی زاوه نیز با اشاره به این‌که با پایان برداشت زعفران در این شهرستان، تولید این محصول نسبت به مدت مشابه سال قبل 50 درصد کاهش یافته است، می‌گوید: سال گذشته 40 تن زعفران خشک در شهرستان زاوه تولید شد که این رقم امسال نسبت به مدت مشابه پارسال 20 تن کاهش داشته است. محمد رستمی می‌افزاید: در بررسی کارشناسان، میزان خسارت به این مزارع 19 میلیارد و 330 میلیون ریال برآورده شده است.

طرح جامع زعفران منتظر تامین اعتبار

گذشته از کاهش تولید زعفران طی امسال، این بخش که با اشتغالزایی بسیار بالایی در خراسان رضوی و جنوبی همراه بوده و اخیرا نیز به‌واسطه کم آب بر بودن، کشت آن در برخی دیگر از استان‌ها رواج یافته است، با مشکلات بزرگ دیگری درگیر است که در صورت به کار نگرفتن راهکاری اصولی و جدی برای رفع این موانع و مشکلات، علاوه بر پایین آمدن بهره‌وری و کاهش درآمدزایی کشاورزان، جایگاه ایران را به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده زعفران در دنیا نیز تهدید می‌کند.

از جمله این مشکلات؛ نبود نقدینگی، کشت سنتی، نبود صنایع فرآوری و بسته‌بندی و نبود تعامل و همکاری میان تمام گروه‌ها و نهادهای درگیر این بخش از تولیدکننده تا تاجر و صادرکننده است که مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی خراسان رضوی با اشاره به آنها می‌گوید: برای رفع تمام این مشکلات، راهکارهایی اساسی اندیشیده و در قالب طرح جامع زعفران گنجانده شده است که این طرح به تصویب هیات دولت نیز رسیده و اکنون فقط منتظر تامین اعتبارات آن هستیم.

قدسی با اشاره به این‌که هزینه اجرای این طرح برای یک دوره پنجساله، 300 میلیارد تومان برآورد شده که دولت 112 میلیارد تومان آن را تقبل کرده و بقیه باید از طریق تسهیلات و آورده‌های بخش خصوصی و کشاورزان تامین شود، می‌افزاید: در این طرح تمام دستورالعمل‌های مربوط به کشت نوین و غیرسنتی و افزایش تولید، موارد مربوط به فراوری مناسب و بهداشتی و صنایع بسته‌بندی و در نهایت امور بازرگانی و صادرات که تمام آنها در مجموع موجب افزایش بازده تولید و بهره‌وری و همچنین جلوگیری از قاچاق و ضربه خوردن به زعفران ایرانی در دنیا می‌شود، لحاظ شده است. وی با اشاره به این‌که امیدواریم با تخصیص اعتبار مورد نیاز در سال 94، این طرح بزرگ را که هم‌اکنون به‌صورت آزمایشی در برخی روستاهای استان اجرایی شده است، آغاز کنیم، یادآور می‌شود: یکی از بندهای مهم طرح، ثبت ژنتیک زعفران خراسان و ایران است که در این صورت زعفران ایران ابتدا در کشور سپس در مجامع بین‌المللی، صاحب برند ملی شده و به این ترتیب جلوی قاچاق آن گرفته می‌شود؛ زیرا اکنون بزرگ‌ترین مشکل ما در این بخش، قاچاق پیاز زعفران ایران و همچنین صادرات فله‌ای این محصول به کشورهایی همچون اسپانیاست که در آن کشورها بسته‌بندی و به نام آنها به نقاط دیگر دنیا صادر می‌شود، اما پس از ثبت ژنتیک و تعیین برند زعفران ایران، این زعفران در تمام دنیا شناخته می‌شود و دیگر امکان قاچاق آن به هیچ طریق وجود نخواهد داشت.

فاطمه مرادزاده / گروه ایران