۲۶ نکته از فیلم محمد(ص) که تاکنون نشنیده‌اید

1-به گفته صابری کار تحقیق و نگارش این پروژه به دستور مقام معظم رهبری از سال۸۷ کلید خورد و از‌‌ همان ابتدا هم ایشان به بنیاد مستضعفان دستور دادند که این پروژه باید توسط این بنیاد سرمایه‌گذاری شود. مدتی بعد از آغاز این پروژه، رییس وقت بنیاد مستضعفان، محمد فروزنده، در فروردین سال۹۰ تصمیم گرفت یک شرکت سینمایی تاسیس کند که همه مسوولیت این فیلم در اختیارش باشد و شرکت سینمایی «نور تابان» با هدف سرمایه‌گذاری در فیلم‌های اینچنینی ثبت شد. سهام این شرکت صد درصد متعلق به بنیاد مستضعفان است و طبق دستور حضرت آقا، هیچ فردی در این فیلم یک سهم هم شریک نیست.

2-کار ساخت و ساز شهرک فیلمبرداری از آبان ۸۹ شروع شد. گویا برای پیدا کردن لوکیشنی در ایران که به مکه ۱۴۰۰سال پیش شباهت داشته باشد، تلاش‌های زیادی شد ولی در اوج ناامیدی، بالاخره مسعود شاه‌ابراهیمی از روی نقشه هوایی توانست در کیلومتر ۵۵ جاده تهران- قم و در جوار روستای الله‌یار محلی پیدا کند که شرایط مورد نظر را داشت. پس از این اتفاق، طراح اصلی پروژه آقای «کرکا» که از بهترین طراحان صحنه دنیاست، مسعود شاه ابراهیمی و پس از آن مجید مجیدی و آقای «استوارو» فیلم‌بردار سر‌شناس سینمای جهان که کار فیلم‌برداری پروژه را داشتند، از محل بازدید کردند و همه فقط یک چیز گفتند: «محل بی‌نظیری است».

3-بعد از اینکه تولید فیلم آغاز شده، شرکت سینمایی «نور تابان» به فکر خریدن روستای الله‌یار افتاده است. روستایی که فقط ۶خانوار ساکن داشته است. صابری می‌گوید: «ما برای اینکه پروژه باعث از بین رفتن آسایش‌شان شده بود، تصمیم گرفتیم اراضی این چند خانوار را بخریم. روستایی که حداکثر ۲۰۰میلیون تومان قیمت داشت یا از اشتباه ما یا از قسمت کسانی که در آن ساکن بودند و به برکت وجود حضرت با قیمت بالاتری از آنها خریداری شد».

4-لوکیشن «محمد(ص)» متعلق به ارتش بوده و برای مانور نظامی از آن استفاده می‌شده است ولی برای ساخت شهرک در اختیار شرکت سینمایی نور تابان قرار گرفت.

5-در این شهرک تقریبا 10هزار متر بنا به صورت مستند در مکه ساخته شده چون این فیلم بیشتر در حال و هوای کودکی حضرت است و بخش اصلی ماجرا در مکه اتفاق می‌افتد. البته حدود ۴۷۰۰متر بنا هم در مدینه ساخته شده و کلیسا و عبادت‌کده کلیمیان هم طراحی شده است.

6- شهرک توسط یک شرکت به نام «اسکان» که متعلق به خود بنیاد مستضعفان بوده و با نظر مسعود شاه‌ابراهیمی و آقای «کرکا» که طراح اصلی بود، ساخته شده است. تا زمانی که این فیلم اکران نشده اجازه اینکه از آن شهرک استفاده دیگری شود، وجود ندارد.

7-به گفته صابری، این فیلم سه‌گانه است؛ قسمت اول قبل از تولد حضرت تا ۱۲سالگی و قسمت دوم از ۱۲ سالگی تا قبل از مبعث و قسمت سوم از مبعث تا رحلت پیامبر را به تصویر می‌کشد.

8- روی فیلم‌نامه محمد(ص) مجید مجیدی و کامبوزیا پرتویی بیشتر مطالعه کردند و از اکثر مذاهب هم نظر خواستند. چه اهل تسنن، چه تشیع و حتی مسیحیت چون یکی از شخصیت‌های اصلی فیلم فردی به نام «ساموئل» با بازی محسن تنابنده است.

9-چون در فیلم، دوران کودکی حضرت محمد(ص) به تصویر کشیده شده است، مراجع اهل تشیع این اجازه را داده بودند که چهره را هم به تصویر بکشند اما چون نظر اهل تسنن این بود که چهره نباید دیده شود، عوامل سازنده به نظر آنها احترام گذاشتند. بنابراین با فیلم‌برداری از پشت سر و تکنیک‌های خاص دیگری که مجید مجیدی به کار برده، چهره در فیلم محمد(ص) نمایش داده نمی‌شود.

10- در هر مرحله از ساخت فیلم به مراجع تقلید گزارش‌هایی از روند کار داده می‌شده تا هیچ مساله‌ای پیش نیاید. هر چند پیش از آغاز به کار هم مجید مجیدی با آیت‌الله سیستانی و آیت‌الله وحید خراسانی و همه مراجع دیدار داشت و نظرات ایشان را گرفته بود. به گفته صابری، آیت ‌الله جوادی آملی، نظرات دقیقی برای عوامل فیلم داشته‌اند و بر نگارش فیلم‌نامه نظارت کرده‌اند.

11-تولید فیلم محمد(ص) از برج ۸ سال۹۰ آغاز شد اما به گفته صابری چون فصل سرما بود، به عنوان اولین صحنه، اولین سفر حضرت به شام و اولین‌بار که ایشان دریا را می‌بینید، در عسلویه فیلم‌برداری شده است. بعد از این، اواخر اسفند، گروه فیلم‌برداری در شهرک مستقر شده‌اند و فیلمبرداری در شهرک آغاز شده است. فیلم‌برداری حدود ۱۱ماه طول کشیده است.

12- طبق گفته‌های صابری، صحنه دریا از بهترین صحنه‌های فیلم است: «... لوکیشن هم مکانی بوده صخره‌ای در حوالی دریا که هنوز کسی به آنجا نرفته بود. جاده‌ای هم نداشت. ما از طریق هلیکوپتر این مکان را پیدا کردیم. خدا رحمت کند مرحوم شریفی‌راد را. ایشان برای کارهای جلوه‌های ویژه زحمت بسیاری کشید. این شهر را کلا ساختیم و در پایان به مردم عسلویه هدیه کردیم که می‌توانند به عنوان منطقه توریستی از آن استفاده کنند...».

13-به غیر از شهرک ساخته شده و عسلویه و آفریقا، یک صحنه از فیلم هم در شهداد کرمان فیلم‌برداری شده است. شب تولد حضرت را به لحاظ کویری بودن منطقه آنجا فیلم‌برداری کرده‌اند چون به آسمان باز و پر ستاره نیاز داشته‌اند. بعد از اینکه فیلم‌برداری در داخل تمام شده و صحنه آفریقا را هم گرفته‌اند، تدوین فیلم در آلمان آغاز شد. آقای روبرتو، تدوینگر فیلم محمد(ص) بوده است و فیلم‌بردار هم آقای استوارو و چون باید نقطه نظرات او هم هنگام تدوین در نظر گرفته می‌شده، تدوین در آلمان انجام شده است. به گفته صابری، ساخت موسیقی هم توسط آقای رحمان که از بهترین‌های دنیاست، انجام شده. آخرین کار این موزیسین در زمینه موسیقی فیلم، میلیونر زاغه‌نشین بود که جایزه اسکار گرفت. رحمان، مسلمان است و سه دفتر در لس‌آنجلس، لندن و هند دارد. گویا او به دلیل مسلمان بودن، برای ساخت موسیقی این فیلم عرق خاصی داشته است.

14-به گفته صابری، این فیلم، یک یا دو اکران در جشنواره بین‌المللی فیلم فجر خواهد داشت. هر چند گویا یکی از نگرانی‌ها درباره این فیلم مساله پخش است. چون سیستم پخش در کشور ما سیستم «دیجیتال دی» نیست. هر چند شرکت سینمایی «نور تابان» در تلاش است که بعضی از سینماهای کشور را از این سیستم بهره‌مند کند.

15-نسخه نهایی فیلم، سه ساعت و 10دقیقه است. این فیلم بلند‌ترین فیلم ایرانی است که تاکنون روی پرده رفته است. هر چند این اواخر فیلم «ماهی و گربه» با حدود دو ساعت و چهل دقیقه، جزو فیلم‌های طولانی به لحاظ زمان بود.

16- برخی از صحنه‌های تاثیرگذار این فیلم به گفته صابری اینها هستند: وقتی که خبر شادی به ابوطالب می‌دهند و او از شادی اشک می‌ریزد. همچنین صحنه نامگذاری حضرت؛ چون تا قبل از ایشان نام «محمد» وجود نداشته و در این فیلم می‌بینیم چطور شد نام محمد برای حضرت وقتی عبدالمطلب داخل کعبه می‌رود و بیرون می‌آید، انتخاب شد. چون اعراب یک سری مراسم داشتند و بچه‌هایی که در آن روز به دنیا آمده بودند باید نامگذاری می‌شدند. آخرین بچه حضرت محمد(ص) بوده است.

17-شخصیت حضرت علی(ع) در این بخش از فیلم وجود ندارد. البته دو نما وجود دارد که مربوط به بزرگی حضرت و دوران نبوت‌شان است ولی در این صحنه‌ها هم تصویری از ایشان و حضرت علی(ع) وجود ندارد.

18-شروع فیلم به این شکل است: حضرت در شعب است و سران قریش خدمت عموی حضرت می‌آیند و می‌گویند به محمد(ص) بگو دست از خداپرستی بردارد وگرنه ظرف سه روز او را می‌کشیم. ابوطالب به سمت کوهی که حضرت در آن مشغول راز و نیاز بودند، می‌آیند تا این موضوع را به ایشان بگویند، ابوطالب می‌نشینند تا بعد از تمام شدن راز و نیاز ایشان خبر را به او بگویند که حضرت در آن لحظه آیه‌ای می‌خواند. از اینجا راوی داستان ابوطالب می‌شود و فیلم به قبل از تولد حضرت فلاش‌بک می‌شود یعنی با آن آیه یادآوری می‌شود که اینها اصلا نمی‌خواستند اجازه دهند پیامبر به دنیا بیاید و صحنه‌ها از قبل از تولد آغاز می‌شود و تا دوازده سالگی ادامه پیدا می‌کند. فینال فیلم هم باز در شعب است که برای بیعت با حضرت می‌آیند. یعنی حدود شش‌هفت دقیقه‌ای از فیلم در شعب می‌گذرد که به طور کامل ساخته شده است.

19-می‌گویند یکی از بهترین بازی‌ها در این فیلم متعلق به مهدی پاکدل است. صابری در این‌باره می‌گوید: «نقش ابوطالب را با گریمی متفاوت و بازی بسیار قوی آقای پاکدل می‌بینید که اگر نمی‌دانستید او این نقش را بازی کرده اصلا نمی‌توانستید تشخیص دهید مهدی پاکدل بازیگر نقش است. درباره نقش عبدالمطلب چند نفر از بزرگان سینمای ایران آمدند و تمرین هم کردند اما در آخر نقش به آقای شجاع نوری رسید که به نظرم با این نقش آقای شجاع نوری ماندگار شدند؛ این نقش واقعا عجیب و متفاوت است.

20- صابری درباره هزینه‌های ساخت فیلم محمد(ص) می‌گوید: «من قضاوت را به عهده مردم می‌گذارم. ما یک شهرک داریم که حدود ۹۰هکتار است. ده‌یازده هزار متر بنا به صورت صد درصد مستند و تمام تاسیسات روز دنیا مثل برق و اینترنت هم داریم. شهرک فاضلاب دارد. منتها زیر زمین است و ساختمان‌هایی داریم که هم نما و هم داخل آن به‌‌ همان سبک ۱۴۰۰سال پیش است که اینها لوکیشن‌های اصلی فیلم بودند و ساختمان‌های دیگری هم داریم که داخل آن مثل هتل ۵ستاره است یعنی نما ۱۴۰۰سال پیش است همه اینها ساختمان است و عوامل ما در آنجا سکونت داشتند و همه اینها مستند است. سند تاسیسات ما به نام شرکت سینمایی نور تابان است و الان هم دو سال است که کار فیلم‌برداری تمام شده شهرک از روز اولی که ساخته شده هم تمیز‌تر و هم مرتب‌تر است.»

21-گویا بعد از اکران جهانی و داخلی فیلم، یک سریال که آن هم آماده است و بین ۶ تا ۷قسمت ۵۰دقیقه‌ای است از راش‌های این فیلم در اختیار رسانه ملی قرار خواهد گرفت.

22- محمد(ص) فرم‌های حضور فیلم در جشنواره برلین و کن را پر کرده است و احتمالا در یکی از این دو جشنواره شرکت خواهد کرد.

23-به گفته صابری، خیلی‌ها اظهار کردند که می‌خواهند در ساخت این فیلم کمک و مشارکت کنند. حتی از کشورهایی مثل ترکیه و قطر اما به این دلیل که هیچ‌کس نگوید ما در این فیلم مشارکت داشتیم، یک ریال از بودجه دولت استفاده نشده و از هیچ ارگان و نهادی کمک گرفته نشده است. صد درصد هزینه‌ها به عهده بنیاد مستضعفان و شرکت سینمایی نور تابان بوده است. حتی به توصیه حضرت آقا برای این کار پروانه ساخت هم گرفته است چون ایشان اصرار داشتند تمام مراحل قانونی فیلم انجام شود.

24- گویا تمام تلاش عوامل این فیلم این است که پخش داخلی و خارجی فیلم، همزمان باشد. هر چند به گفته صابری، امکان این هست که پخش جهانی زود‌تر از پخش داخلی اتفاق بیفتد.

25- صابری درباره لغو سفر به هندوستان برای فیلم‌برداری می‌گوید: «ما به هند نرفتیم. از طرفی باید صحنه حمله سپاه ابرهه را می‌گرفتیم و به فیل نیاز داشتیم. هندی‌ها یک مقدار اذیت کردند و ما دنبال لوکیشن دیگری رفتیم. به آفریقای جنوبی رفتیم. محلی به نام «بلا بلا» که صحنه بسیار بی‌نظیری شد. اتفاقا این یکی از صحنه‌های عظیم فیلم است. کارهای «جلوه‌های ویژه» را آقای اسکات که دو اسکار جهانی دارد، انجام داده و بسیار صحنه‌های کم‌نظیری ساخته شده است.»

26-یکی از اتفاقات خوبی که در این فیلم رخ داده این بوده که کار مستند‌سازی بسیار دقیقی انجام شده. یعنی لحظه به لحظه رفتار عوامل اصلی فیلم و اتفاقات پشت صحنه مستند شده است و ۱۳جلد کتاب در دست چاپ است که برای تدریس دانشگاهی استفاده خواهد شد. (هفته نامه تماشاگران امروز)