ماسوله در راه جهانی شدن

چندی پیش حریم و عرصه منظر فرهنگی ماسوله در کنار 29 اثر دیگر در جلسه‌ کمیته‌ ثبت و حریم سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بازنگری و نقشه و محدوده جدید تعیین و مصوب شد.

مدیر پایگاه میراث فرهنگی و گردشگری ماسوله در گفت‌وگو با جام‌جم این اتفاق را در جهت تکمیل پرونده ثبت جهانی ماسوله عنوان می‌کند و می‌گوید: این امر موجب نزدیک شدن این شهر تاریخی به ثبت جهانی خواهد شد.

مصطفی پورعلی با بیان این‌که ماسوله در سال 54 به ثبت ملی رسید و در سال 76 طرح حفاظتی و حریم‌های آن شامل حریم شهر، فضای سبز و حریم منظر مشخص شد، می‌افزاید: با گذشت حدود دو دهه از تعیین حرایم مذکور، از یک‌سو مطالعات سازمان میراث فرهنگی در حوزه‌های حفاظتی دقیق تر شد و از سوی دیگر در محدوده جغرافیای طبیعی ماسوله تهدیداتی صورت گرفت که با توجه به جدی شدن طرح ثبت جهانی ماسوله در سال 90 به نظر می‌رسید این حریم‌ها باید مورد بازنگری قرار گیرد.

به گفته وی بر همین اساس از تیرماه امسال بازنگری حریم ماسوله در کنار دیگر پرونده‌های تاریخی کشور، در سازمان میراث فرهنگی و تحت نظارت و ارزیابی بسیاری از صاحبنظران و کارشناسان آغاز شد و حرایم جدید به اتفاق آرا مشخص و مصوب شد که این حریم‌ها تحت عنوان منظر فرهنگی ماسوله شامل پهنه‌ قصبه تاریخی ماسوله، قریه‌های مجاور، منظر طبیعی و راه‌های پیرامون و بخشی از پهنه جنگلی ماسوله ـ رودخان است.

پورعلی با اشاره به این‌که حریم جدید وسیع‌تر و کامل‌تر است، می‌افزاید: حریم جدید براساس تعریف جدید منظر فرهنگی یک اثر که شامل تمام آثار انسان ساز و آثار طبیعی است، تبیین شده و علاوه بر گسترش محدوده فضای سبز، چگونگی ساخت و سازها و بحث همگون بودن آن با بافت قدیمی نیز مورد تاکید قرار گرفته است. مدیر پایگاه میراث فرهنگی و گردشگری ماسوله درخصوص آماده‌سازی پرونده ماسوله برای ارسال به یونسکو نیز یادآور می‌شود که مطالعات این پرونده از سال 90 آغاز شده و هم‌اکنون مهم‌ترین مانعی که بر سر راه ثبت جهانی ماسوله و تکمیل پرونده وجود دارد، بحث اشغال حریم‌ این شهر در محدوده فضای سبز منطقه در حاشیه رودخانه توسط برخی ادارات دولتی همچون اداره برق و مخابرات است که طبق خواست یونسکو باید آزادسازی شود.

پورعلی با بیان این‌که طبق حریم‌های تازه تصویب شده، تمام این حریم‌ها باید آزادسازی شده و ادارات مذکور از آنجا جمع‌آوری شود تا بتوان پرونده را به یونسکو ارسال و بحث ثبت جهانی آن را مطرح کرد، می‌گوید: این ادارات قبل از تعیین حریم در سال 76 در این محدوده مستقر شده‌اند و هم‌اکنون سازمان میراث فرهنگی به آنها پیشنهاد داده که می‌توانند فعلا به صورت موقت در سازمان میراث فرهنگی مستقر شوند تا بتدریج ساختمان‌هایی را برای خود در بافت قدیم و از طریق تغییر کاربری برخی ابنیه تاریخی فراهم کنند، همان‌طور که ساختمان فعلی میراث فرهنگی با بهسازی و تغییر کاربری یک حمام قدیمی پا گرفته است.

وی با اشاره به این‌که این ادارات هنوز پاسخ روشنی درخصوص این پیشنهاد به میراث فرهنگی نداده‌اند، می‌افزاید: موانع دیگری نیز در زمینه ثبت جهانی ماسوله وجود دارد که فعلا در اولویت نیست و می‌توان آنها را با زمان‌بندی انجام داد، مثل تغییر مسیر کابل‌های برق و تلفن به زیرزمین که اعتبارش موجود است و بموقع انجام خواهد شد.

به گفته این کارشناس مسئول موارد دیگر همچون ساخت و سازهای جزئی توسط برخی ساکنان خیلی جدی نیست و براحتی قابل پیگیری و جلوگیری است، همان‌طور که دو سه هفته پیش نیز چندین مورد ساخت و ساز و تخلفی که صورت گرفته بود، با حکم قضایی قلع و قمع و تخریب شد.

وی با اشاره به این‌که سالانه حدود 30 خانه در بافت کهنه شهر با مصالح قدیمی همچون تیر بلوط و مشارکت مردم و میراث مورد مرمت و بازسازی می‌شود، تصریح می‌کند که ساخت و ساز در بافت قدیم و حریم ماسوله امروزه فقط تحت شرایط بسیار خاصی امکان‌پذیر است و هرگونه تخلف و ساخت و سازی خارج از این ضوابط تخریب خواهد شد. در همین حال عضو هیات رئیسه کانون سبز فارس نیز از ثبت ملی بخش‌های وسیعی از بیابان لوت و ارسال پرونده برای ثبت جهانی به یونسکو خبر می‌دهد.

بهمن ایزدی با بیان این‌که در جلسه اخیر کمیته ثبت آثار طبیعی، بخش‌های وسیعی از کویر لوت بررسی و تمام این بخش‌ها ثبت ملی شد، در گفت‌وگو با مهر می‌افزاید: اکنون پرونده این اکوسیستم ارزشمند برای ثبت در آثار طبیعی جهان به یونسکو ارسال شده است.

وی با اشاره به این‌که این پرونده در نوبت بررسی کمیسیون عالی ثبت آثار جهانی یونسکو قرار می‌گیرد و به احتمال زیاد در سال ۹۴ ثبت جهانی می‌شود، تصریح می‌کند: در جلسه کمیته ثبت آثار طبیعی ملی مقرر شد هر روزی که در سال آینده بیابان لوت ثبت جهانی شود به عنوان روز ملی بیابان لوت نامگذاری شود. به گفته ایزدی در این روز نشست‌ها و همایش‌های تخصصی برای بررسی و دقت نظر در خصوص ارزش‌های بیابان لوت برگزار می‌شود تا متخصصان بتوانند تجربیات خودرا در تحقیقاتی که برای شناخت و حفاظت از این اکوسیستم ارزشمند انجام داده‌اند تبادل نظر کنند.

فاطمه مراد زاده / گروه ایران