در آخرین جلسه مجلس شورای ملی چه گذشت

وی در جلسه 209 مجلس شورای ملی دوره 24 در جمع نمایندگان اعلام کرد:
بنده نهایت تشکررا ا‌ز آقایان و خانم‌ها که زحمت کشیدند و با جود موانعی که هرروز درپیش پایشان می‌گذارند به مجلس تشریف آوردید و به این دولایحه‌ای که در رأس برنامۀ فوری دولت بود رأی موافق دادید صمیمانه تشکرمی‌کنم.

این عمل رابه تمام ملت ایران، به نمایندگان ملت و به دولت که پیش‌قدم شد و این دو لایحه مهم را آورد تبریک عرض می‌کنم. مسائل مملکتی هر روز به صورت خاص ولی غیرقابل برگشتی ما رو به پیشرفت خواهیم بود. آنچه را که بنده امروز می‌خواستم حضور آقایان عرض کنم روش دولت در مقابل هر قانون‌شکنی است،

قانون شکن دیروز یک ساواک بود،قانون شکن دیروز یک عده قلدر بودند و قانون شکن دیروز یک دیکتاتوری بود. ولی از این دیکتاتوری و این قانون شکنی‌های ما نباید به سوی یک دیکتاتوری جدید و قانون شکنان جدید و اشخاصی که به جان و به ناموس مردم دائماً تهاجم می‌کنند برویم.

مقصود من وقتی که گفتیم ما رو به دمکراسی می‌رویم، مقصود من این بود که این دمکراسی باید توأم با آزادی همه باشد، نه با آزار یک عده‌ای و خودکامگی عده‌ای دیگر وقتی که ما صحبت از قانون اساسی می‌کنیم، صحبت از اجرای دقیق قانون اساسی می‌کنیم. این قانون اساسی هم مفت به دست مردم نیامده، اگر شهدایی در این سال اخیر واقعاً اقلاً تا یکی دوماه قبل جان خود را از دست داده‌اند، شهدایی نیز از هفتاد و دو سال پیش تا حال ما داشتیم در زندان‌ها، در صحنه‌های نبرد، دور همین مجلس شورای ملی در یوسف آباد و جاهای دیگر این مسائل را برای این مطرح می‌کنم که هر روز عده‌ای به مصلحت روز رنگ تغییر می‌دهند و یک افرادی را متأسفانه من ازنزدیک می‌شناسم که تادیروز طرفدار جدی قانون اساسی بوده‌اند و امروز همان اشخاص، قانون اساسی را منسوخ می‌دانند.

غافل از اینکه قانون گناهی نکرده، مجریان قانون بودند که قانون را زیر پا گذاشتند. این مسائل مرا وادار می‌کند که بعضی جریانات را به اطلاع آقایان برسانم. همانطور که بارهاتکرار کردم ملت ایران، کشورا یران،یک واحد غیرقابل تجزیه است (صحیح است). یک مملکت،یک حکومت،یک قانون اساسی ولاغیر (صحیح است). ازاینکه هر روز هر کسی برای خود حکومتی تعیین کند، دولتی تعیین کند و به یک صورتی وارد مبارزه شود تا زمانی که به شوخی و حرف است ما تحمل خواهیم کرد، ولی وقتی که وارد عمل شدند ما عمل را با عمل متقابل جواب خواهیم داد (آفرین).

من این موضوع را روشن کرده‌ام و باز در حضور آقایان محترم روشن می‌کنم که هرگاه خونی ریخته شد، مملکت آرام است، اگر خونی ریخته شد، اگر تجاوزی به مردم شد، بدانند که من به اسم و به رسم متجاوز یا متجاوزین را در همین مکان تعیین خواهم کرد. قانون اساسی که شما و مرا به اینجا آورده و به آن گرانی تمام شده و برای آن مجاهدت‌ها شده، آن قانون اساسی که مدرس را اینجا آورد، مصدق را آورد، مؤتمن‌الملک را آورد حالاباطل شده؟ کی باطل کرده؟ به من بفرمایید. چگونه نخست‌وزیری مستوفی‌الممالک، چگونه نخست‌وزیری فروغی، چگونه مصدق‌السلطنه نخست‌وزیرشدند؟ باهمان فرمانی که من نخست‌وزیرشدم. آنها صحیح بود و من غلط بود، حال که به اینجا رسید آنچه را که بنده راجع به احترام و تواضع نسبت به آیت‌الله خمینی و تمام آیات عظام بلااستثنا داشتم و دارم مرا وادار می‌کند که بعضی فرمایشات متناقض بعضی از این افراد را عیناً قرائت کنم راجع به قانون اساسی تا ببینید که ما همیشه یک حرف زده‌ایم و دیگران از مقام و از وضع خودشان عدول کرده‌اند.

اگر اجازه بدهید بنده سه سطر از این کتاب بخوانم. صفحۀ ۶۷ نامه‌ای است که نوشته می‌شود « این تلگراف به نخست‌وزیر وقت اسدالله علم به تاریخ ۲۸/ ۷/ ۱۳۴۱ نوشته می‌شود، درتعطیل طولانی مجلسین دیده می‌شود که دولت اقداماتی را در نظردارد که مخالف شرع مقدس و مبانی صریح قانون اساسی است » پس قانون اساسی تا سال ۱۳۴۱ نافذ بود و آقای علم نخست‌وزیربوده و فرمانش را از همان سلطانی گرفته که به من فرمان داده و بعد درجایی دیگر در صفحۀ ۷۵ بیان می‌کنند که « اگر گمان کردید که با تصویبنامۀ غلط و مخالف قانون اساسی می‌شود پایه‌های قانون اساسی که ضامن حقوق ملت و استقلال مملکت است سست کرد بدانید در اشتباه و خطا هستید»

اگر لازم باشد باز بخوانم برایتان صفحۀ ۸۲ « اشخاص شریف قوانین اسلام وغیره وغیره ... می‌گذرم، احترام به قانون اساسی می‌گذارند و از کارهایی که برای ملت واستقلال مملکت خطر دارد باید اجتناب بکنند» واعظ غیرمتعظ ، این بود جریاناتی که مرا بر آن داشت این مسائل را حضور آقایان مطرح کنم. این مسئله قانون اساسی برای بنده و برای ملت ایران بالاخص در شرایط کنونی فوق‌العاده حائزاهمیت است.

من درمقابل دویست خبرنگار داخلی وخارجی عرض کردم که قانون اساسی راه هر تحول و تطوّری را در قوانین بازگذاشته است، شما می‌توانید در مجلسین بنشینید و نمایندگان ملت رأی بدهند و مجلسین هر گونه تغییر و تبدیلی در قانون بخواهند آزادانه می‌توانند در یک محیط آرام، بدون تشنج، نه باکوکتل مولوتف، زیر عنوان این قانونی که در این شرایط گذشته باشد ازمجلس، هیچ ایرانی شرافتمند نخواهد رفت،

مجلس وقتی که آزادبود و مردم وقتی که راحت و فارغ البال بودند می‌توانند و باید قانون اساسی را هر وقت که مایل باشند راجع به هرکدام از مواد آن تجدیدنظر بکنند در این مملکت به دلایلی که می‌دانیم احزاب سیاسی را در این مدت نگذاشتند رشد عادی بکنند و ریشه‌های ملی پیدا کنند و آنچه را که ما می‌خواستیم‏ و همیشه خواهان هستیم این است که آزادی واقعی داشته باشند. اگر چنین چیزی بود و اگر یک رهبری قوی در این احزاب ملی پیدا می‌شد، آنچه را که شما می‌بینید در این مملکت به وجود نمی آمد.

خلأ سیاسی حزبی است در این مملکت که اجازه می‌دهد هر کسی به صورتی اظهار عقیده بکنند. حال خواه با مصالح مملکت توأم باشد، خواه نباشد،یک روزی یک نفر برمی‌دارد و در یک مملکتی که میلیون‌ها اهل تسنن برادران ما را، از حکومت عمر و ابوبکر تقلید می‌کند و غافل از اینکه اینها خلفای راشدین‌اند و برای ما مورداحترام هستند و همیشه بوده‌اند (نمایندگان-صحیح است) این مسائل بچه‌گانه باید برای همیشه تمام شود. در این مملکت اینکه شما بین مسلمانان تفرقه بیاندازند آن وقت اسم خلیج فارس را هم تغییر می‌دهند، کدامش را باید قبول بکنیم حتی مابین مسلمانان در داخل تفرقه می‌اندازند و در خارج خلیج فارس را تبدیل می‌کنند و آنهایی که می‌گفتند گوشت و پوست و استخوان و رگ ما متعلق به ایران و ایران زمین و ملت بپاخاسته و غیره وغیره است تحمل می‌کنند و کرنش می‌کنند. هر روز به صورتی درمی‌آیند و تحمل خیلی چیزها را می‌کنند، که ما ادعایی نداشته‌ایم به این صورت حالا هم نداریم و فقط می‌گوییم ایران آزاد و آباد و مستقل در لوای قانون و عدالت (آفرین).

بنده خیال نداشتم امروز مزاحم آقایان بشوم فقط آمده بودم برای تشکر که یک کلمه بگویم و برگردم. می‌خواهم حضورتان عرض کنم که به منظورحفظ وحدت مملکت و با تمام آنچه را که شنیدیم و دیدیم، در مذاکرات به روی تمام افراد و دسته‌جاتی که همین افکار آزاده را داشته باشند باز خواهند ماند.

من حاضرم با تمام افرادمملکت چنانچه نشان دادم صحبت بکنم. مصالح مملکت را یک یک در میان بگذاریم و مسائل راطرح بکنیم و اگر تغییر و تبدیلی در هر جا که لازم است درحدود قانون البته قبول خواهیم کرد و اگر که در یک شرایطی آقایان نخواستند و مرا مرخص کردند با کمال صداقت عرض می‌کنم، متشکرم و تعظیم می‌کنم وخارج می‌شوم. ولی با هو و جنجال و با داد و بیداد و باحکومت‌هایی که درتخیل مردم وجودخارجی هم ندارد من تسلیم نخواهم شد. بایستی که یک حکومت قانون بیاید و یک حکومت قانون برود، والا آنکه با رای نمایندگان مجلس آمده فقط با رأی نمایندگان مجلس خواهدرفت و این تذکری است که می‌دهم.

ممکن است که بعضی ا زآقایان آزاد هستند به دلایلی از نمایندگی خدای نخواسته بخواهند صرف‌نظر بکنید، من نخست‌وزیر قانونی می‌مانم تا انتخابات آینده را انجام بدهم (احسنت). یکی ازنمایندگان (مجلس هم می‌ماند، همه هم می‌مانند.)

منبع: مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی،​جلسه 209، سایت کتابخانه مجلس