زباله‌های فضایی، چالش جدید بشر در قرن 21

کم‌کم می‌شود ادعا کرد که زمین در محاصره گورستانی از زباله‌های فضایی قرار گرفته است. بیش از 50 سال از توسعه برنامه‌های اکتشافی انسان در فضا می‌گذرد و حالا برآورد می‌شود بیش از 22 هزار قطعه فلز و دیگر قطعات از کارافتاده و در فضارها شده که حداقل 10 سانتی‌متر طول دارند در مدار زمین به حالت خود رها شده است.

کد خبر: ۷۷۰۴۵۲

زباله‌های فضایی، چالش جدید بشر در قرن 21

این تنها بخشی از گورستان فضایی است که زمین را احاطه کرده است. تخمین زده می‌شود که میلیاردها تکه زباله فضایی ریزتر نیز در اطراف زمین سرگردان باشد که کشف و جمع‌آوری آنها با استفاده از فناوری‌های فعلی کار بسیار دشواری است. برخی از این قطعات با آنچنان سرعتی در حال پرسه‌زنی در اطراف زمین هستند که در صورت برخورد با فضاپیماها و ماهواره‌ها در عملکرد آنها اختلال جدی ایجاد می‌کنند. جلوگیری از وقوع حوادثی از این نوع هزینه‌های قابل توجهی به همراه دارد. مهر سال گذشته دانشمندان مجبور شدند طی مانوری پیچیده و پرهزینه موقعیت ایستگاه فضایی بین‌المللی را تغییر دهند تا با قطعه جداشده‌ای از ماهواره کاسموس 2251 روسیه برخورد نکند. این قطعه در نتیجه برخورد ماهواره روسی با ماهواره‌ای دیگر از آن جدا و در فضا سرگردان شده بود.

استفاده از هر برنامه پاکسازی فضایی ممکن است سال‌ها و حتی چند دهه به طول انجامد. با این حال از موضوع نگران‌کننده زباله‌های فضایی نمی‌توان بسادگی گذر کرد.

دونالد کسلر، دانشمند بازنشسته ناسا که از وی به عنوان «پدر بررسی مخروبه‌های فضایی» یاد می‌شود در دهه 70 این نظریه را مطرح کرد که برخورد زباله‌های فضایی با کاوشگرها و فضاپیماها می‌تواند به شکل‌گیری حوادثی بزرگ در اطراف زمین منجر شود. به عقیده وی این مساله روند پرشتاب توسعه اکتشافات فضایی را نیز دستخوش تغییر خواهد کرد.

امروزه از اثرات مخرب زباله‌های فضایی بر برنامه اکتشافات در فضا به عنوان سندرم کسلر یاد می‌شود.

کسلر به لزوم توجه دولت‌ها و مجامع قانونگذار به همکاری جدی در زمینه یافتن راهی مناسب برای کاستن از حجم نگرانی‌های موجود اشاره کرده و نتیجه این نگرش را دستیابی به فضایی می‌داند که بستری مناسب برای توسعه برنامه‌های اکتشافاتی خواهد بود.

در حال حاضر ایده‌های مختلفی برای جمع‌آوری بخشی از زباله‌های فضایی سرگردان در اطراف زمین مطرح می‌شود که استفاده از لیزر برای انهدام آنها از جمله راهکارهای پیشنهادی است. با این حال در استفاده از این ابزار نیز تردید و اختلاف نظرهایی وجود دارد. برخی این نکته را مطرح می‌کنند که آیا باید از لیزر زمینی بهره گرفت یا لیزر را از فضا مورد استفاده قرار داد؟ گذشته از آن از چه لیزری و با چه قدرتی باید استفاده کرد؟ و از همه مهم‌تر این‌که آیا به فرض استفاده از لیزر در فضا، آیا امکان بهره‌گیری از این ابزار به عنوان سلاحی در فضا به وجود نمی‌آید؟

زنگ خطر از مدت‌ها پیش به صدا درآمده است و کم نیست شمار دانشمندانی که معتقدند زباله‌های فضایی چالش جدید بشر در قرن بیست و یکم خواهند بود.