حکمت آفرینش انگل‌ها چیست؟

در حقیقت این طور به نظر می‌رسد که سر این انگل از بدنش جداست. کرم‌های قلابدار دهان بزرگی دارند که بزرگی آن تقریبا به اندازه سرشان است. این دهان بزرگ به دو جفت دندان فوق‌العاده تیز مجهز شده است. دندان‌های این کرم کوچک یک سانتی‌متری، شباهت ظاهری مضحکی با آرواره‌های کوسه سفید بزرگ دارد. اما جالب اینجاست که این آرواره‌های ترسناک کوچک وفقط به نوعی انگل تعلق دارند.

کرم‌های قلابدار در روده موجودات بزرگ‌تر مثل تعداد زیادی از انسان‌ها زندگی می‌کنند. دندان‌های آنها ابزاری کارآمد برای چفت شدن یا اتصال به دیواره روده است. انگل از این طریق خون میزبان خود را می‌مکد. این شیوه یکی از موثرترین راه‌هایی است که انگل از میزبان خود بهره‌کشی می‌کند. کرم‌های قلابدار درست همانند همه انگل‌ها فقط گیرنده هستند و در مقابل نه‌تنها سودی برای میزبان ندارند، بلکه در سیستم طبیعی حیات آن نیز اختلال ایجاد می‌کنند.

از دید کلی انگل‌هایی مثل کرم قلابدار بیشتر شبیه چاه‌هایی هستند که انرژی و سرمایه زیادی را از میزبان به زور طلب می‌کنند و در مقابل نه‌تنها سودی ندارند بلکه ضرر زیادی را هم تحمیل می‌کنند.

بیایید برای یک لحظه فرض کنیم که همه انگل‌های دنیا از جمله کرم‌های قلابدار طی یک شبانه‌روز برای همیشه ناپدید شوند... آیا از این به بعد ما و دیگر موجودات سالم‌تر زندگی می‌کردیم؟ تحقیقات نشان می‌دهد که در این شرایط نه‌تنها بیماری و درد وجود خواهد داشت، بلکه حتی بسیاری از زیبایی‌های طبیعی که اکنون شاهد آنها هستیم، در عمل برای همیشه از دست می‌رفت.

زندگی انگلی چیست؟

در جهان میلیون‌ها انگل مختلف وجود دارد. واژه پارازیت یا انگل برگرفته از یک لغت یونانی به نام «پارازیتوس» است. پارازیتوس در زبان یونانی به کسی گفته می‌شود که در پشت میز شخص دیگری غذا می‌خورد. اما از نظر علمی واژه پارازیت‌ به موجوداتی اطلاق می‌شود که به‌واسطه بقای خود و به منظور تامین مواد مغذی و دیگر احتیاجاتشان، حیات دیگر موجودات و گونه‌ها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند. فقط کرم‌ها نیستند که زندگی انگلی دارند، گروه زیادی از موجودات زنده هستند که اعضایشان به نوعی در رده انگل‌ها جای می‌گیرند. برای مثال تعداد زیادی از قارچ‌ها، انگل هستند که از آن جمله می‌توان به بزرگ‌ترین موجود زنده روی زمین موسوم به «قارچ عسلی» اشاره کرد. وسعت پراکنش این قارچ در کوهستان آبی ایالت اورگن آمریکا به حدود 8.8 کیلومترمربع رسیده و محققان طول عمر آن را بالغ بر هزاران سال تخمین زده‌اند. کره زمین غیر از کک‌ها، شپش‌ها، ویروس‌ها و باکتری‌ها شاهد حضور گیاهان انگلی مثل گیاهی موسوم به میستله‌توئه نیز هست. این گیاه که بومی بریتانیا و برخی دیگر از نقاط قاره اروپاست، با چسبیدن به شاخه درختان و حتی بوته‌ها از آب و مواد غذایی که آنها جذب می‌کنند، استفاده می‌کند.

جوجه‌‌ای با یک سر و گردن بزرگ‌تر از والدین

دنیای شگفت‌انگیز ما حتی پرندگان انگل را نیز شامل می‌شود. کوکو یک مثال ملموس‌ از انگل‌هایی است که از رفتار طبیعی میزبانشان سود می‌برند و به آنها انگل‌های اجتماعی گفته می‌شود. کوکوی نر و ماده علاقه‌ای به نگهداری از جوجه‌هایشان ندارند و این وظیفه را براحتی بر دوش دیگران می‌گذارند. کوکوی ماده هر سال‌ حدود 12 تخم را در 12 لانه جداگانه می‌گذارد. مشخص نیست کوکوی ماده چگونه لانه‌ میزبان‌‌ خود را پیدا می‌کند، اما ظاهرا حس بازگشت به محل تولد در این میان بی‌تاثیر نیست.

کوکوها مدت‌ها وقت صرف پیدا کردن لانه‌های موردنظر می‌کنند سپس منتظر می‌شوند تا میزبان از همه‌جا بی‌خبر لانه‌اش را ترک کند. در این زمان کوکوی نر خود را به یک بلندی می‌رساند تا محیط را زیرنظر بگیرد و کوکوی ماده هم بسرعت وارد لانه میزبان شده و یکی از تخم‌های میزبان را به بیرون پرت کرده و به جای آن تخم خود را می‌گذارد. جوجه کوکوی تازه متولد شده هم معمولا بسرعت خواهر و برادرهای ناتنی خود را از لانه به بیرون پرت کرده و مدت 20 روز توسط والدینی تغذیه می‌شود که نه‌تنها والدین واقعی‌اش نیستند، بلکه از نظر جثه نیز از جوجه‌شان بسیار کوچک‌تر هستند!

سیستم ایمنی از مدار خارج می‌شود

دکتر آندرس گومز، متخصص انگل‌شناسی از مرکز آی.‌سی.‌اف واشنگتن درباره اهمیت انگل‌ها به بی.بی.سی می‌گوید: «دنیای ما برای انگل‌ها دنیای وسیعی است. انگل‌ها فراوان، حاضر در همه‌جا، متنوع و مهم هستند. واضح است اگر از شر همه انگل‌ها خلاص شویم، جهان بسیار متفاوت خواهد بود. اما توجه داشته باشید که این تفاوت درست از روز نخست آن هم به بدترین شکل ممکن خود را نشان خواهد داد.» جَپ دِ رود از دپارتمان بیولوژی دانشگاه اِموری در این باره گفت: «عواقب غیرقابل پیش‌بینی این مساله می‌تواند یک بحران تمام‌عیار باشد. برای مثال سیستم ایمنی بدن ما طوری تکامل پیدا کرده که در برابر برخی عفونت‌های خاص از خود واکنش نشان دهد. در نتیجه اگر ما در زمانی که جوان‌تر هستیم، به هر شکل در معرض یکسری انگل‌ها و بیماری‌ها قرار نگیریم، آنگاه سیستم ایمنی بدنمان آن طور که باید و برایش تعریف شده، تکامل پیدا نمی‌کند و این می‌تواند سرآغازی باشد برای آن‌که سیستم ایمنی ما با بدن خودمان به تقابل برخیزد. توضیح بهتر این مساله را در مورد افرادی شاهد هستیم که در محیط‌های سالم و پاک زندگی می‌کنند. آیا آنها کمتر به بیماری مبتلا می‌شوند؟ خیر. متاسفانه احتمال ابتلا به آلرژی و حتی میزان ابتلا به برخی از بیماری‌های موسوم به خود ایمنی در این گونه افراد نسبت به دیگران بیشتر هم هست.»

BBC‌ /‌ مترجم: فرناز حیدری