پا در کفش دیابتی‌ها: ارتباط کفش، پا و دیابت

در سال 2013، شمار مبتلایان به دیابت حدود 382 میلیون نفر بود که 10 درصد آنها به دیابت نوع 1 و 90 درصد به دیابت نوع 2 مبتلا بودند. دیابت حاملگی نیز در دوران بارداری ممکن است زنان باردار را مبتلا کند.

از شایع‌ترین علائم بیماری می‌توان به تکرر ادرار، تشنگی و گرسنگی مفرط، افزایش وزن، کاهش وزن غیرعادی، خستگی، ایجاد جراحت‌هایی که براحتی درمان نمی‌شوند، اختلال در عملکرد جنسی مردان و سوزن‌سوزن شدن دست‌ها و پاها اشاره کرد؛ بویژه پا که با توجه به قرارگیری آن در دورترین نقطه از قلب و نقشش برای بازگشت خون به قلب با فشار به سیاهرگ (هنگام راه رفتن) به آن قلب دوم می‌گویند.

تاثیر دیابت بر تغییر شکل پاها

مشکلاتی که برای پاها پیش می‌آید از شایع‌ترین عوارض ناشی از ابتلا به دیابت است و مراقبت از متعادل نگه‌داشتن قند خون و حفظ بهداشت پا می‌تواند از ایجاد چنین عوارضی جلوگیری کند. تغییرات عصبی که به دنبال دیابت در برخی بیماران رخ می‌دهد، ممکن است به تغییراتی در شکل پا منجر شود.
اعصاب آسیب‌دیده قادر به ارسال پیام به ماهیچه‌های حرکتی پا نیستند و همین امر به مرور ماهیچه‌ها را ضعیف می‌کند و تعادل آنها را بر هم می‌زند. استخوان‌های پا و انگشتان به این دلیل ممکن است دچار تغییر شوند. علاوه بر این، آسیب عصبی ناشی از دیابت، مفاصل و بافت‌های نرم پا را به مرور از بین می‌برد.
در این بیماری، مفاصل پا سفت و مایعات در این ناحیه جمع می‌شود و به سرعت تشدید می‌یابد. استخوان‌ها ممکن است از جای خود خارج و دچار تغییرشکل شوند. بی‌توجهی به این تغییرات ممکن است باعث وارد آمدن صدمات جدی به مفاصل یا حتی شکستگی استخوان‌های پا شود. احساس حرارت و قرمزی روی پوست‌پا، تورم و درد در این ناحیه از علائم آن به شمار می‌رود.

مراقبت از پا را جدی بگیرید

مبتلایان به دیابت باید مدام از سلامت پاهای خود اطمینان حاصل و به این منظور سالی یک بار برای معاینه پا به پزشک مراجعه کنند. بررسی میزان حس لامسه و گردش خون در پاها برای سلامت پا از اهمیت بالایی برخوردار است. حفظ قند خون در حد متعادل و اندازه‌گیری روزانه آن به مهار بیماری کمک می‌کند.

علاوه بر این، از آنجا که درد پا در بیماران دیابتی کمتر احساس می‌شود، متخصصان توصیه می‌کنند که مبتلایان به دیابت باید هر روز پاهای خود را بررسی کنند تا در صورت بروز زخم، بریدگی، تاول، قرمزی، ناخن‌های عفونی و سایر مشکلات آن را سریع‌تر متوجه شوند. برای مشاهده بهتر اطراف پا می‌توان از آینه هم استفاده کرد تا تمام زوایای آن دیده شود.

بهتر است مبتلایان به دیابت هر روز پاهای خود را با آب گرم شست‌وشو دهند. دمای آب نباید خیلی بالا باشد تا باعث سوختن و آسیب‌رساندن بیشتر به پوست پا شود. بعد از شست‌وشو نیز باید پا و بین انگشتان بخوبی خشک شود تا از ایجاد قارچ ناشی از رطوبت جلوگیری شود. از پودر بچه بین انگشتان پا می‌توان برای کاهش تعریق استفاده کرد.

استفاده روزانه از کرم‌های مرطوب‌کننده روی پوست و کف پا بویژه بعد از شست‌وشو باعث نرمی و لطافت پا و مانع از خشکی و ترک‌خوردگی آن می‌شود.

ناخن‌ها را به‌موقع کوتاه کنید تا مانع از فرورفتن ناخن به داخل پوست کناره‌های انگشت پا شود. گوشه‌های ناخن را هم به گونه‌ای کوتاه کنید که به درون گوشت فرو نرود.

بیماران دیابتی باید همیشه از جوراب، کفش یا دمپایی به عنوان پوشش و محافظ پا استفاده کنند و از راه‌رفتن با پای برهنه حتی در داخل منزل خودداری کنند. چنین کاری به دلیل بیماری‌شان، پاها را در معرض آسیب‌دیدن و جراحت قرار می‌دهد. استفاده از جوراب‌های بدون درز و دوخت در اولویت هستند و باید از پوشیدن جوراب‌های تنگ خودداری کرد.
به خاطر داشته باشید که باید قبل از پوشیدن جوراب یا کفش حتما با دست داخل آن را چک کنید تا از نبود اشیای تیز و برنده در آنها مطمئن شوید؛ زیرا پای افراد دیابتی به دلیل کاهش حس ممکن است وجود اشیای برنده را احساس نکند.

بیماران دیابتی باید در انتخاب کفش دقت کافی داشته باشند و عصرها را برای خرید انتخاب کنند که پا در بزرگ‌ترین اندازه قرار دارد. کفش تنگ ممکن است باعث ایجاد زخم و تاول روی پا و در نتیجه عفونت آن ناحیه شود. خریدن کفش‌های پاشنه بلند و نوک باریک برای مبتلایان به دیابت به دلیل فشار زیادی که بر روی انگشتان وارد می‌کند، بدترین انتخاب ممکن است.
صندل و کفش‌های جلوباز به دلیل احتمال برخورد یا وارد آمدن آسیب هرگز توصیه نمی‌شود؛ بلکه استفاده از کفش‌های بسته‌ای که محافظت کاملی از پا و انگشتان به عمل آورد باید اصلی‌ترین نکته در انتخاب کفش باشد.
کفش‌های نایلونی یا پلاستیکی از آنجا که مانع از گردش هوای مناسب در داخل کفش می‌شود، احتمال تعریق پا و رشد قارچ را بین انگشتان پا افزایش می‌دهد.‌ دیابتی‌هایی که دچار کندی جریان خون در ناحیه پا می‌شوند بهتر است چند بار در روز انگشتان پا را هر بار به مدت پنج دقیقه حرکت دهند تا جریان خون برقرار یا تشدید شود. این کار را می‌توان روی مچ پا نیز تکرار کرد. انداختن پاها روی هم هنگام نشستن روی صندلی جریان خون ورودی به پاها را مختل می‌کند. (منابع: diabetes.niddk.nih.gov و Web MD)