ما دولتی دموکراتیک نیستیم

این دخالت‌ها از لبنان تا لیبی و از پاکستان تا مصر کشیده می‌شود. در تحولات خاورمیانه، قطر نقش مهمی داشته و دارد. این نقش اگر روزگاری به صورت میانجی بود امروزه به مواضع ابهام‌انگیز در قبال برخی گروه‌های تروریستی از جمله داعش و جبهه النصره درآمده است. روزنامه الحیات در مصاحبه‌ای با وزیر خارجه قطر، سیاست‌های این کشور را به چالش کشیده و طبیعتا خالد العطیه نیز کوشیده است از سیاست‌های کشورش دفاع کند.

بخش‌هایی از این مصاحبه طولانی را پیش رو دارید.

نقش شما در قبال گروه‌هایی مثل داعش و جبهه النصره بحث‌برانگیز است. خیلی‌ها می‌گویند قطر نقش دوگانه‌ای بازی می‌کند تا نفوذ به دست آورد. دراین باره چه می‌گویید؟

ما باید بین دو چیز تفاوت قائل شویم. یکی رابطه دولت با دولت است. آیا اینجا اتهامی وجود دارد؟ از این بابت من اتهامی نمی‌بینم. چون نقش قطر مشخص است. ما در طول تاریخمان درجهت برقراری صلح جهانی تلاش کرده‌ایم. در بسیاری از بحران‌ها ما نقش میانجی را بازی کرده‌ایم. از سوی دیگر ما در امور بشردوستانه فعالیت داشته‌ایم. اما یک مساله دیگر، شایعاتی است که در مطبوعات مطرح می‌شود. همه مطبوعات بخصوص رسانه‌های غربی به ما حمله می‌کنند. لیکن قطر با همه این حمله‌ها مخالف است.

اما دوحه از واشنگتن هشدارهایی را دریافت کرده که باید حمایتش را از گروه‌های خشونت‌طلب قطع کند؟

نه. هرگز! قطر هم‌پیمان واشنگتن است. نه فقط در جنگ بلکه در کل، ایالات متحده یک شریک استراتژیک برای ماست.

ائتلاف بین‌المللی مبارزه با داعش شکل گرفت اما گروه داعش قدرت بیشتری پیدا کرد. در این باره چه می‌گویید؟

راه‌حل مبارزه با داعش فقط از طریق حملات هوایی نیست. باید با ریشه‌های مشکل برخورد کرد.

حمایت قطر از اخوان المسلمین موجب شد سه کشور عرب، سفیرانشان را از دوحه فرا بخوانند و روابط قطر با مصر هم به به بن‌بست برسد. چرا این‌قدر در حمایت از اخوان‌المسلمین اصرار دارید؟

اولا قطر از اخوان‌المسلمین حمایت نمی‌کند. در مورد مصر باید بگویم ما از ابتدای انقلاب مصر از تحولات این کشور حمایت کردیم. زمانی از مصر حمایت می‌کردیم که هنوز اخوان‌المسلمین به قدرت نرسیده بود. بعد اخوان آمدند و خودشان را نامزد کردند. من که آنها را انتخاب نکرده بودم، این قطر نبود که آنها را انتخاب کرد، بلکه مردم مصر بودند. وقتی آنها به قدرت رسیدند ما با آنها تعامل کردیم. ما در اقتصاد مصر سرمایه‌گذاری‌هایی داشته و داریم.

اصلا رئیس‌جمهور سابق مصر یعنی محمد مرسی به این دلیل دارد محاکمه می‌شود که برای قطر خبر‌چینی کرده است؟

من دراین باره نمی‌توانم چیزی بگویم. اگر همکاری با یک دولت دوست عربی، خبرچینی تلقی می‌شود این دیگر یک فاجعه باید باشد!

آیا قطر از شبکه الجزیره به عنوان ابزاری برای فشار بر دولت‌های عربی استفاده می‌کند؟

قطر نیازی به این ندارد که گلوله‌ای داشته باشد تا به دیگران شلیک کند. ما نیازمند یک اقدام مشترک عربی و انسجام عربی هستیم. قطر همواره از کشورهایی بوده است که به وحدت دعوت می‌کند.

ولی سرمایه الجزیره از طرف دولت قطر تامین می‌شود و مستقل نیست؟

الجزیره یک کانال تلویزیونی آزاد است. مثل هرکانال دیگری. مدیریت آن کاملا مستقل است. شما به عنوان یک بیننده یا یک مسئول عربی می‌توانید بچرخید و هرکانالی را که دوست داشتید تماشا کنید. شما که مجبور نیستید الجزیره را نگاه کنید.

می‌گویند العطیه کانال‌های العربیه و سی ان ان را بیش از الجزیره نگاه می‌کند؟

خالد العطیه همه کانال‌های تلویزیونی خبری را نگاه می‌کند، چون هر کانالی از یک زاویه به مسائل می‌پردازد. من مسئولیتم این است که همه خبرها را چک کنم.

قطر یکی از بزرگ ترین سرمایه‌گذاران در اروپا و آمریکاست و حالا هم دنبال جاهای دیگر برای سرمایه‌گذاری است، اما حاضر نیست برای مثال درکشورهای همسایه اش سرمایه‌گذاری کند. چرا؟

ما باید بین پروژه‌های سرمایه‌گذاری و توسعه تفکیک قائل باشیم. در قطر ما نگاهی به سال 2030 داریم ولی واقع‌نگر هستیم نه احساساتی. ما بتدریج داریم از درآمدهای نفت و گاز خارج شده و به اقتصاد معرفت بنیان (یعنی اقتصاد مبتنی بر پروژه‌های علمی و تحقیقاتی) روی می‌آوریم. بنابراین ما در هر جای دنیا که چنین پایگاهی داشته باشد سرمایه‌گذاری می‌کنیم. اگر این مساله در بحرین یا عربستان و کویت و امارات هم زمینه داشته باشد سرمایه‌گذاری می‌کنیم. این مسائل برای خودش حساب و کتاب دارد و تابع احساسات و عواطف نیست.

صریح بگویید. آیا انتظار داشتید که عربستان، امارات و بحرین سفرایشان را از دوحه خارج کنند؟

این اتفاقی است که درگذشته افتاده و دیگر تمام شده است. هیچ دولتی نیست که بخواهد این کار را تکرار کند. اجازه بدهید درباره آینده صحبت کنیم.

آیا دیدار جانشین ولیعهد عربستان امیر محمد بن نایف از دوحه که بتازگی انجام شد برای متوقف کردن تبلیغات قطر علیه رئیس‌جمهور مصر بود؟

این حرف درستی نیست. یک دیدار دوستانه بود و هرگز در آن چنین مسائلی مطرح نشد.

قطر می‌گوید از دموکراسی در منطقه دفاع می‌کند. اما این ادعا مطابق با اعمال شما نیست، زیرا شما خودتان حکومتی مطلقه دارید و اجازه فعالیت به احزاب نمی‌دهید. مجلس شورای شما غیر منتخب است و... پس چطور شما از دموکراسی حرف می‌زنید؟

آیا ما گفتیم دموکراسی داریم؟ ما هرگز نگفته‌ایم دولتی دموکراتیک به نحوی که شما انتظار دارید هستیم. متاسفانه حتی کشورهای غربی بر این باورند که دموکراسی همانی است که در کشورشان اجرا می‌کنند، اما کشورهای شورای همکاری ویژگی‌های خاص خودشان را دارند و ما بهترین نوع دموکراسی را در بین آنها داریم. دموکراسی خاصی که مناسب حال ما و جامعه ماست. این سیستم برای ما امنیت آورده است، بنابراین ما به کسی اجازه نمی‌دهیم الگوی دموکراسی ما را سبک بشمارد. در مجموع اما قطر درکنار ملت‌ها می‌ایستد و مخالف کشتار‌ ملت‌ها یا سرکوبشان است.

سلطنت‌نشین عمان بر «گفت‌وگوهای مخفی هسته‌ای» بین ایران و آمریکا نظارت دارد و درعین حال با دولت‌های عضو شورا هم هرگز مشورت نمی‌کند. نظر شما چیست؟

اولا اجازه بدهید با تمام صراحت به شما بگویم که سلطنت‌نشین عمان یکی از ستون‌های اصلی شورای همکاری است و هیچ کس بر سر این موضوع حرفی ندارد. سلطنت عمان هم مثل دیگر اعضا به دنبال منافع خودش است. از سوی دیگر ما به عنوان اعضای شورای همکاری، حق مصادره ابتکارات دیگران را در حوزه سیاست خارجی نداریم. این حق هر دولتی است که روابط و سیاست خارجی خودش را داشته باشد.

قطر به رغم اختلافاتی که بر سر سوریه هست، همچنان روابط گرمی با ایران دارد. سیاست قطر در قبال ایران را چگونه تشریح می‌کنید؟

ما باید دو مساله را از هم تفکیک کنیم؛ یکی حسن همجواری و داشتن روابط خوب با ایران و دیگری اختلاف برسر مساله سوریه. ما که نمی‌توانیم جغرافیا را تغییر دهیم. بنابراین داشتن حسن همجواری، امری طبیعی است.

مقامات لیبیایی گله می‌کنند که شما در کشورشان دخالت و از گروه‌های اسلامگرا پشتیبانی می‌کنید؟

باید بدانید که 50 درصد از مخالفان خارج از لیبی طرفدار نظام گذشته بوده و مخالف 50 درصد بقیه لیبیایی‌ها هستند. این نزاع الان به این شکل درآمده است که می‌بینید حفتر، قطر و ترکیه را متهم می‌کند. طبعا قطر و ترکیه نیستند که مثل حفتر شهرهای لیبی را بمباران کرده و کودکان را می‌کشند. یا از نیروهای خارجی می‌خواهند بیایند و با ملت لیبی نبرد کنند. بهتر است حفتر به جای این‌که قطر و ترکیه را متهم کند بنشیند با طرف‌های دیگر و جلوی این خونریزی را بگیرند و به یک راه‌حل سیاسی برسند. قطر یکی از بزرگ‌ترین حامیان راه‌حل سیاسی در لیبی است.

آینده منطقه را چگونه می‌بینید؟

ما همیشه سعی می‌کنیم خوشبین باشیم. چرا ؟ چون اگر به مشکلات خاورمیانه از دور نگاه کنیم دچار نوعی وحشت می‌شویم. اما اگر از نزدیک نگاه کرده و بکوشیم برای آنها راه‌حلی پیدا کنیم باید بگویم ان‌شاءالله آینده درخشانی خواهیم داشت.

آیا قصد دارید با «اخوان» ترکیه ائتلافی تشکیل دهید؟

ترکیه به لحاظ اقتصادی، نهمین دولت در جهان به شمار می‌رود. من از شما می‌پرسم آیا می‌خواهید ما را از این حق طبیعی محروم کنید که رابطه‌ای طبیعی با کشورهای دیگر براساس منافع‌مان داشته باشیم. روابط دولت‌ها یک رابطه استراتژیک است. به این معنا که ما باید براساس دیدگاهی این روابط را بنا کنیم.

بارها در رسانه‌ها مطرح شده است که داستان «ابن الذیب» شاعر به کجا رسید. او چهار سال است که به دلیل سرودن قصیده‌ای که در آن دیدگاهش را بیان کرده بود به زندان افتاده است. گفته می‌شود قرار است یک عفو ملوکانه شامل حالش شود؟

سوال غلط‌اندازی است. در بخشی از آن شما از عفو ملوکانه صحبت می‌کنید و در بخشی دیگر از این‌که فردی به دلیل اظهارنظرش به زندان افتاده است و این اشتباه بزرگی است. در رابطه با عفو، باید گفت قانون چنین اختیاری را به امیر قطر داده است. او هرکس را بخواهد عفو می‌کند و من دراین باره نمی‌توانم اظهار نظری بکنم. اما در رابطه با بخش دوم باید بگویم این شاعر به دلیل این‌که قصیده‌ای سروده زندانی نشده است. بلکه این شاعر به این دلیل زندانی شده است که برخلاف قانون عمل کرده است. وقتی ما به کشوری می‌رویم باید بدانیم که در آنجا قوانینی وجود دارد و باید رعایت شود. اینجا اصلا مساله آزادی بیان مطرح نیست. بسیار کسانی هستند که شبانه‌روز از ما انتقاد می‌کنند. آنها می‌آیند و می‌روند. حتی از تریبون‌های رسانه‌ای خود قطر از ما انتقاد می‌کنند، ولی به زندان نمی‌افتند.

قطر از نخستین اعضای اوپک است. الان قیمت نفت بشدت کاهش پیدا کرده است. روسیه و ایران از این موضوع انتقاد کرده‌اند. شما دراین باره چه می‌گویید؟

اوضاع نفت الان دارد خوب می‌شود. اما در نهایت ما باید همیشه خودمان را برای شرایط عرضه و تقاضا آماده کنیم. ما اینجا درباره همه چیز صحبت کردیم. بگذارید وزارت نفت درباره این موضوع صحبت کند. فراموش نکنید یک بار قیمت نفت به هشت دلار رسید. با این حال ما خودمان را با شرایط تطبیق دادیم و توسعه درکشورهای خلیج فارس متوقف نشد.

در یک کلمه رابطه‌تان را با عربستان بیان کنید.

ممتاز.

با امارات؟

ممتاز.

با بحرین؟

دولت برادر. از جاهای دیگر بپرسید.

عراق؟

ما در هرکشوری از یک دولت جدید استقبال می‌کنیم و آرزو می‌کنیم که صدای دیگران هم شنیده شود.

سرگذشت پلی که بحرین را به قطر وصل می‌کند به کجا کشید؟

یک کمیته فنی هست که در این باره تحقیق می‌کند.

آیا مسابقات قطر را تماشا کردید؟ عملکرد تیم‌تان را در بازی‌های آسیایی چگونه می‌بینید؟

چطور بازی تیممان را تماشا نکرده باشم. در جام آسیایی حضوری افتخارآمیز داشتیم. البته ما از نتایج راضی نیستیم. می‌دانید که تیم ما به لحاظ فنی در بالاترین سطح آمادگی بود. شاید به لحاظ روحی در سطح قهرمانی نبود.

اگر تشکیلات جام جهانی از برگزاری آن در قطر منصرف شود، شما چه می‌کنید؟

هرگز منصرف نمی‌شود. منصرف نمی‌شود.

آیا به نظر شما این حمله پایان یافته است؟

حمله‌ای ظاهری بود. کسانی که آن را مطرح کردند به دنبال اهداف خودشان بودند.

آیا باشگاهی در جهان هست که شما مشوق آن باشید؟

در داخل، قطر و در خارج، رئال مادرید.

الحیات / مترجم: محمدعلی عسگری