امام خمینی (‌ره) در شکوه

خروش با واسطه علی‌محمد حیدریان نیز شاگرد کمال‌الملک محسوب می‌شود، اما این نقاش چیره‌دست چهره و طبیعت‌پرداز علاوه بر میراث‌داری از این سنت هنری ایرانی، به دلیل دیگری هم شهره جامعه هنری است. او پرتره‌هایی تاریخی و جاودانه از حضرت امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب کشیده است که شاخص‌ترین نمونه آنها این سال‌ها در ورودی موزه هنرهای معاصر تهران به دیوار است.

این نقاش پرآوازه هفتاد و سه ساله بعد از ٣٠ سال آثار نقاشی‌اش را در گالری شکوه به تماشا گذاشته که اتفاقا با رونمایی پرتره‌ای تازه از امام خمینی‌(ره) همراه بوده است.

٣٠ سال گوشه‌نشینی

استاد خروش در پنجمین همایش چهره‌های ماندگار در سال ۱۳۸۴ به عنوان چهره ماندگار رشته خوشنویسی معرفی شده است حال آن‌که او به موازات خوشنویسی، یک نقاش توانمند و قابل است؛ آن طور که کارشناسان او را مهم‌ترین نقاش واقعگرای ایران در حال حاضر می‌خوانند.

اما عجیب است که او تمام این سال‌ها نمایشگاه نقاشی برگزار نکرده و همه وقتش را در آتلیه‌اش خوشنویسی کرده و خوشنویسی آموزش داده است. او سال پیش در مشهد مقدس و امسال بعد از ٣٠ سال، نقاشی‌هایش را به تماشا گذاشته است. در روزگار امروز که جوان‌ها بعد از چند دوره کلاس و کارگاه رفتن نمایشگاه می‌گذارند و کلی ادا و اطوار دارند این تواضع و فروتنی قابل تامل و الگوبرداری است.

پرتره‌ساز تاریخی

در روزهایی که پیروزی انقلاب در حال شکل‌گیری بود، خروش بنا به ندایی درونی از یکی از شاگردان خوشنویسش عکسی از امام می‌گیرد و برای اولین بار پرتره‌ای از ایشان می‌کشد. خودش می‌گوید برای دلش این کار را کرد، اما بعدها این پرتره در موزه شهدای همان سال‌ها نصب شد. خروش می‌گوید: همان تابلو سبب شد تابلوی چهره بسیاری از شهدا بخصوص مسئولانی را که شهید شدند بر بوم ثبت کردم. او پرتره‌سازی از امام و سال‌های اخیر پرتره رهبر معظم انقلاب را بارها از روی عکس‌شان نقاشی کرده است. این هنرمند درباره پرتره تازه امام خمینی‌(ره) که در گالری شکوه به تماشا گذاشته می‌گوید: نقاشی تازه امام با رویکرد ساده‌تر و رهاتر اجرا شده است.

به خلاف بقیه پرتره‌های امام ، در اثر تازه آگاهانه به جزئیات توجه کمتری کرده‌ام. در مجموع هر پرتره‌ای که از امام کشیده‌ام حال و هوای خاص خودش را دارد. این اثر که از عکسی معروف از امام خلق شده با حذف پس‌زمینه، فضایی فراهم کرده که مخاطب و امام با صمیمیت رو‌در‌روی هم به تماشا می‌نشینند.

استاد طبیعت‌پرداز

اکثریت قابل ملاحظه‌ای از این نمایشگاه، طبیعت‌پردازی‌هایی است که با محتواهای مردم و مناظر طبیعی بر بوم نقش بسته‌اند. طبیعت‌های بکر و دست نخورده که دیگر نشانی از آنها نیست و همین‌طور بازار و مردمی که در حال کار روزمره‌اند محتواهای مورد علاقه خروش از دیروز تا امروز است. طراحی در این آثار حرف اول را می‌زند. خود استاد در این باره می‌گوید: پایه اصلی آثارم طراحی کلاسیک است. من از تعلیم یافته‌های زمان قدیم هستم، در زمان ما طراحی اهمیت زیادی داشت و در واقع قسمت اعظم کار را طراحی تشکیل می‌داد، به همین دلیل من هم به طراحی توجه زیادی دارم و آن را تا اندازه زیادی در آثارم لحاظ می‌کنم.

در ادامه رنگ‌گذاری‌های استادانه و ضربه قلم‌های آرام و فارغ از هرگونه رفتار هیجانی، نوعی آرامش را به مخاطب بازتاب می‌دهد. فضای سبز و فراخ طبیعت حتی برای مخاطب امروز آرامش برانگیز است.

در این میان انتخاب این صحنه‌ها و سوژه‌ها خودش جالب توجه است. خروش در این باره می‌گوید: همه این مناظر و چهره‌ها را از روی عکس کشیده‌ و البته در برخی منظره‌ها خیال و ذهنیات خودم را هم لحاظ کرده‌ام. سلیقه‌‌ام مهم‌ترین ملاک انتخاب سوژه برای نقاشی است.

این نمایشگاه منتخبی از دوره‌های مختلف کاری من است که شامل نقاشی‌هایی از طبیعت و همچنین پرتره‌هایی از افراد مختلف از جمله امام خمینی‌(ره) است. من با سوژه‌های مختلف برخورد می‌کنم و هر چه نظرم را جلب کند آن را به تصویر می‌کشم.

این عشق به طبیعت و فضای بکر و دست نخورده آن، در بوم‌های خروش ریشه در سال‌های دور دارد. خودش با یادآوری این نکته که همچنان شاگرد استاد حیدریان است، در مورد نوع نگرش استادش به نقاشی می‌گوید: او از کسانی بود که عاشقانه به طبیعت نگاه می‌کرد. نقاشی را با دید عرفانی انجام می‌داد و معتقد بود نقاشی نوعی عبادت است، زیرا به این شکل می‌تواند با خالق ارتباط برقرار کند.

خروش از دل این بافت فضای سبز به آفریننده هستی اشاره می‌کند و راز نیم قرن نقاشی او از طبیعت در همین جهان‌بینی ریشه دارد.

رتبه اول کنکور

خروش از کودکی میل به هنر داشت و در این راه از مسیر دانشگاه و تحصیل علم گام برداشت. هوش و علاقه سرشارش به هنر چنان بود که سال ١٣٤٠ در کنکور دانشکده هنر شرکت کرد و رتبه اول را به دست آورد. او در دانشگاه در میان انبوه سبک‌های هنری که عمده آنها مدرنیستی و انتزاعی بود شیفته هنر رئالیستی و طبیعت‌گرایانه شد و در پیروی از استاد، بومش را به دل طبیعت برد. او در این باره می‌گوید: معدودی از نقاشان قدیمی بخصوص هم دوره‌های من بیشتر به طبیعت و واقعگرایی در نقاشی وفادار هستیم، اما امروزه سبک‌ها متفاوت شده و افراد به طریق دیگری کار می‌کنند که البته باید گفت آثار خوبی ارائه می‌دهند.

در واقع از همان نیم قرن پیش نقاشی‌هایی از جنس کلاسیک که کمال‌الملک به عنوان چهره شاخص آن را نمایندگی می‌کند دیگر نه‌چندان بازار فروش دارد و نه‌چندان جوانان نقاش به آن تمایل نشان می‌دهند، اما بدیهی است این‌گونه هنر همچنان جذابیت خود و اصالتش را حفظ کرده است. اما در عین حال هنر امروز دچار تحولات بسیار شده که دیگر با تکنیک‌ها و فرم‌های گذشته قابل قیاس نیست، انواع و اقسام سبک‌ها سبب شده بندرت شاهد رئالیست‌های کلاسیک باشیم. خروش به عنوان استاد نقاشی واقعگرا ضمن اشاره به تعداد زیاد جوانان که به حرفه نقاشی مشغول‌اند می‌گوید: نقاشی امروز ایران در وضعیت خوبی است و جوانان زیادی در این زمینه مشغول کارند و می‌توان در این بین شاهد آثاری با سطح کیفی بالا هم بود.

سجاد روشنی / گروه فرهنگ و هنر