مشق عشق برای پیشگیری از بی‌اخلاقی

در این برنامه با حضور روان‌شناسان، مشاوران و کارشناسان مذهبی مسائل و نیازهای جوانان به صورت علمی و مذهبی مورد مداقه و بررسی قرار می‌گیرد. این برنامه در طول هفته دو بار به مخاطبان و علاقه‌مندان ارائه می‌شود؛ یک بار دوشنبه‌ها از ساعت 15 و 30 تا 16 و 30 دقیقه و دگربار جمعه‌ها از ساعت 18 تا 19 و 30 دقیقه به مدت یک ساعت و نیم. سازندگان و عوامل مشق عشق با هدف معرفی و آموزش مفاهیمی همچون عشق‌ورزی، مهارت‌های زندگی، سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی، شادزیستن، هوش هیجانی، مقابله با استرس و اضطراب، مبانی تحکیم خانواده، خصوصیات همسر ایده‌آل و آشنایی با فضاهای مجازی و نحوه مقابله با عوارض آن این برنامه را برای پخش آماده می‌کنند و به این منظور بخش‌هایی همچون گفت‌وگو با کارشناس، معرفی کتاب، آشنایی با زوج‌های خوشبخت، نامه‌های عاشقانه، حدیث مشق عشق، مولای عشق و... را طراحی کرده‌اند.

هدف، تحکیم روابط خانواده‌هاست

ساخت برنامه مشق عشق از مهر 89 کلید خورده و تا امروز هر هفته با دو برنامه با مخاطبان خود وعده دیدار دارد.

تهیه‌کننده مشق عشق با تاکید بر این که هدف کلی این برنامه، تحکیم روابط خانواده‌هاست به جام‌جم می‌گوید: طی چهار سالی که از پخش این برنامه می‌گذرد در دکور و تیتراژ آن تغییراتی ایجاد کرده و بخش‌های جدیدی را نیز به آن اضافه کرده‌ایم.

مجید قره‌گوزلو ادامه می‌دهد: به طور مثال همین اواخر بخش معرفی کتاب را به برنامه اضافه کردیم که در آن یک کتاب در حوزه خانواده به بینندگان معرفی می‌شود. همچنین در قسمت زوج خوشبخت به سراغ زن و شوهرهایی می‌رویم که پس از گذشت سال‌ها از آغاز زندگی مشترکشان همچنان احساس خوشبختی می‌کنند. موسیقی‌های پاپ با مضمون و تم عاشقانه نیز برای پخش در لابه‌لای قسمت‌های مختلف برنامه پیش‌بینی شده است. مولای عشق هم مربوط به امام زمان(عج) است که روزهای جمعه پخش می‌شود.

وی درباره دیگر بخش‌های این برنامه نیز توضیح می‌دهد: بخشی نیز داریم که در آن آیین‌ها و رسم و رسوم مربوط به ازدواج در میان اقوام مختلف ایرانی به نمایش گذاشته می‌شود. همچنین در قسمت حدیث مشق عشق به روایاتی پرداخته می‌شود که به بهانه ازدواج و خانواده بیان شده است و این که مخاطب نسبت به آموزه‌های دینی خود آگاهی بیشتری پیدا کند. در بخش دیگر برنامه نمایشگاه‌هایی که درباره و با محوریت خانواده و فرهنگ و رسوم ایرانی برپا شده است نیز معرفی می‌شود. همچنین از کارشناسان برجسته کشور نیز دعوت به عمل می‌آوریم تا با حضور در برنامه، پاسخگوی سوالات بینندگان باشند.

کارشناسان متغیر هستند

مشق عشق تنها برنامه خانواده‌محور رسانه ملی نیست. هر شبکه به فراخور حال و امکانات خود ساخت برنامه‌هایی از این دست را در دستور کار خود قرار داده و حتی عمر بسیاری از این آثار بسیار بیشتر از برنامه ترکیبی شبکه آموزش است.

تهیه‌کننده مشق عشق در مورد وجه تمایز این برنامه با آثار مشابه در دیگر شبکه‌های تلویزیون اظهار می‌کند: زمان برنامه ما به نسبت سایر برنامه‌های خانواده‌محور بیشتر است، همین طور بخش‌هایش. قسمت‌هایی مانند آیین ازدواج و زوج خوشبخت مختص خودمان است. اکثر برنامه‌ها کارشناسان ثابت دارند، اما کارشناسان ما متغیر هستند و معمولا هر یکی دو ماه کارشناس برنامه را تغییر می‌دهیم. وجه تمایز دیگر ما ساعت پخش است که معمولا در زمانی نمایش داده می‌شود که اکثر اعضای خانواده در خانه حضور دارند و دور هم جمع هستند.

قره‌گوزلو در تشریح تغییراتی که قرار است در آینده‌ای نزدیک در مشق عشق صورت بگیرد، می‌گوید: دکور و تیتراژ برنامه سال آینده عوض خواهد شد. امیدواریم این اتفاقات در ماه‌های ابتدایی سال 94 رخ دهد.

انطباق با شرایط روز

یکی از عوامل حیاتی که یک برنامه خانواده‌محور را - که با هدف رفع معضل‌های اخلاقی و ارتقای روابط درون خانوادگی تولید و پخش می‌شود - موفق و کامیاب می‌کند در برقراری ارتباط با مخاطب و در مجموع، مفید و موثر بودن، به روز بودن و بررسی دغدغه‌ها و مسائل حال جامعه هدفش است.

قره‌گوزلو با اشاره به این که جامعه هدف مشق عشق خانواده‌ها و بخصوص جوان‌ها است، بیان می‌کند: سوژه برنامه‌ها به روز است. پیامک‌هایی که از طریق مردم ارسال می‌شود در اتاق فکر برنامه بررسی شده و از این مسیر، موضوع‌های برنامه‌های بعدی به تصویب می‌رسد. به طور مثال اگر بینندگان از برنامه‌ای با موضوع طلاق استقبال کرده باشند یکی دو دنباله دیگر هم در ادامه آن می‌سازیم، اما بیشتر نه؛ چراکه پرداخت بیش از اندازه به چنین موضوعی باعث ایجاد جو ناامیدی در جامعه می‌شود.

وی با تاکید بر این که وظیفه یک برنامه‌ساز دادن امید به مخاطب است، تصریح می‌کند: موضوعاتی را برای طرح در برنامه انتخاب می‌کنیم که مردم به آن مبتلا هستند. حتی گاهی با چراغ خاموش از خطوط قرمز هم عبور کرده‌ایم. به عنوان مثال درباره روابط نامشروع و خیانت هم برنامه داشته‌ایم. در سال جدید هم تولیداتی با این رویکرد خواهیم داشت، بخصوص درباره معرفی و پیشگیری از بی‌اخلاقی‌های رایج در شبکه‌های اجتماعی مجازی.

این تهیه‌کننده با اشاره به این موضوع که پرداختن به موضوعات خاص ممکن است باعث بروز حساسیت‌ها و واکنش‌هایی شود، توضیح می‌دهد: گاهی حساسیت‌ها بر مدیران بالادستی فشار وارد می‌کند و طبیعتا آنها هم این احساس را به ما منتقل می‌کنند. گاهی هم فشارها چنان شدت می‌گیرد که تهیه‌کننده را از پیگیری یک موضوع بازمی‌دارد.

قره‌گوزلو می‌افزاید: قرار شده در سال آینده برنامه‌ای براساس شبکه‌های ماهواره‌ای و اقبال خانواده‌ها به برنامه‌های این شبکه‌ها تولید کنیم. واقعا باید به صورت ریشه‌ای بررسی کنیم که چرا مردم به سوی شبکه‌های ماهواره‌ای می‌روند. شاید بخشی از آن برمی‌گردد به کیفیت برنامه‌هایی که در داخل تولید می‌شود.

شعار نمی‌دهیم

تهیه‌کننده مشق عشق بر شعاری نبودن این برنامه تاکید و تصریح می‌کند: ما شعار نمی‌دهیم. همه کارشناسان برنامه از اعضای هیات علمی دانشگاه‌های معتبر کشور هستند. بالاخره هر جوانی در جامعه با غیرهمجنس خود در تماس و ارتباط است. سعی مان در برنامه این است که تعریفی درست و جامع و در چارچوب شرع و عرف از رابطه میان جوانان ارائه کنیم.

یکی از بخش‌های برنامه مشق عشق که روز جمعه به نمایش درمی‌آید، زوج‌های خوشبخت نام دارد با محوریت معرفی حافظان قرآن کریم، ورزشکاران نمونه و زوج‌های خوشبخت و بیان چگونگی موفقیت‌شان به طور مستند گزارشی و از زبان خودشان.

تهیه‌کننده برنامه درباره این بخش توضیح می‌دهد: زوج‌های خوشبخت می‌توانند از طریق پیامک برنامه خود را معرفی کنند. ما سابقه زندگی، میزان تحصیلات و واقعی بودن ادعایشان را رصد می‌کنیم و در صورت واقعی بودن، گروه برنامه به منزلشان اعزام و با آنها گفت‌وگو می‌کنند. ملاک ما خود مردم هستند. ممکن است یک زوج مستاجر باشند و دارای یک زندگی ساده، اما احساس خوشبختی کنند.

قره‌گوزلو بر این که اولویت مشق عشق جوانان هستند، یادآور می‌شود: تا امروز بسیاری از قسمت‌های برنامه به زوج‌های میانسال و معضلات پیش آمده میان آنها مانند کم‌توجهی، کمرنگ شدن احساسات و از بین رفتن حرمت‌ها اختصاص داشته است.

مشق عشق را روزهای دوشنبه فروغ اسرافیلیان و عطیه السادات میرزاجانی به عنوان مجریان بخش اصلی و پیامک‌ها اداره می‌کنند و اجرای روزهای جمعه هم به عهده مصطفی کربلایی و عطیه‌السادات میرزاجانی است.

قره‌گوزلو در پاسخ به این پرسش که چرا برنامه از یک مجری واحد و ثابت برخوردار نیست، اظهار می‌کند: اگر کارشناس برنامه خانم باشد مجری هم باید به تناسب زن باشد و برعکس. ضمن آن که دوشنبه‌ها روز پاسخگویی به پیامک‌های بینندگان است و در روزهای جمعه یک موضوع انتخاب و با حضور کارشناسان به آن پرداخته می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: اکثر بخش‌های برنامه در میان مردم می‌گذرد و ضبط می‌شود. معرفی کتاب، زوج‌های خوشبخت و گزارش‌های میدانی همه در فضای بیرون تصویربرداری می‌شود، اما بخشی از برنامه هم به فضای استودیو نیاز دارد.

تهیه‌کننده مشق عشق در پایان با تاکید بر این موضوع که مشارکت مخاطب برای سازندگان این برنامه تعیین‌کننده است، می‌گوید: مردم معمولا چنین برنامه‌های خانواده‌محوری را دوست دارند و تماشا می‌کنند.

شناخت و تعریف درست از مخاطب

یک کارشناس علوم ارتباطات معتقد است شرط توفیق یک برنامه خانواده‌محور، شناخت و تعریف درست از مخاطبان آن است.

فریدون صدیقی در این باره به جام‌جم می‌گوید: ابتدا باید تکلیف خانواده را مشخص کنیم؛ به عنوان مثال شهری است یا روستایی، تحصیلکرده است یا خیر، جوان است یا پیر، بچه‌ای در آن وجود دارد یا خیر و مسائلی از این دست. خانواده زمانی معنا دارد که همسر و کودک هم در کنار زن باشند. در غیر این صورت تعریف آن ناقص خواهد بود.

وی با تاکید دوباره بر این که برای برنامه‌سازی ابتدا باید بدانیم مخاطب کیست و دارای چه ویژگی‌ها و مختصات تربیتی و رفتاری است، اظهار می‌کند: برنامه‌ساز باید بداند قرار است با کدام قشر و لایه از مخاطبان صحبت کند. تا این مهم مشخص نشود برنامه مخاطب و گوش شنوایی نخواهد داشت.

این روزنامه‌نگار پیشکسوت در پاسخ به این سوال که چرا برخی برنامه‌ها اثرگذاری واقعی را بر مخاطب ندارند، بیان می‌‌کند: دلیل اصلی این معضل عدم نیازسنجی از مخاطب و توجه نکردن به نیازهای واقعی او است. مثلا اگر قرار است برنامه‌ای جوانان را به ازدواج تشویق و ترغیب کند باید این نیاز را طوری تعریف کند که در موقعیت امروزی جامعه معنادار باشد. مخاطبان در برابر این توصیه که ازدواج کنید خواهند پرسید چرا ازدواج کنیم؟ و باید به این چرایی پاسخ داده شود.

صدیقی تصریح می‌کند: برنامه‌های خانواده‌محور باید به یک نیاز واقعی و نه ذهنی و کتابی و مبتنی بر تئوری‌های بی‌جواب پاسخ بدهد. مثلا یک خانم سی و شش ساله به عنوان کارشناس در برنامه حاضر می‌شود و با لحنی ناصحانه از موضوعاتی یاد می‌کند که با این که درسش را خوانده، اما تجربه نکرده است. نمی‌توان با استناد به کتاب‌ها فقط خوانده‌ها را بازخوانی کرد. کارشناس باید تجربه زندگی را گذرانده باشد.

این کارشناس علوم ارتباطات ادامه می‌دهد: برنامه‌های خانواده‌محور باید ساختار خود را متناسب با نیازهای روز جامعه نو به نو کنند و به همین نسبت تولید موضوع و فکر نمایند.

وی تاکید می‌کند: موضوع برنامه مهم است و زاویه‌ای که به آن نگاه و شکلی که به مخاطب ارائه می‌شود. موضوع، محتوا و پرداخت برنامه باید نو باشد.

محسن محمدی / گروه رادیو و تلویزیون