در سینما کار ضعیف دیده نمی‌شود

«از کنار هم می‌گذریم» (ایرج کریمی)، «نیمه پنهان» (تهمینه میلانی)، «وقتی همه خواب بودند» (فریدون حسن‌پور)، «صداها» (فرزاد موتمن) و «دل بیقرار» (قربان محمدپور) برخی فیلم‌هایی است که این بازیگر خوب و بااستعداد سینمای ایران در آنها بازی کرده است. سال 93، سال پرکاری برای فراهانی بود و او در سه فیلم «طعم شیرین خیال» (کمال تبریزی)، «موقت» (امیر عزیزی) و «نزدیک‌تر» (مصطفی احمدی) حضور داشت. از این سه اثر، این روزها فیلم طعم شیرین خیال، به عنوان یکی از فیلم‌های اکران نوروزی روی پرده سینماهاست. فراهانی در این فیلم در کنار بازیگرانی چون شهاب حسینی و نازنین بیاتی بازی می‌کند. به این بهانه با او گفت‌وگو کرده‌ایم.

نقش استاد نیک اختر در فیلم طعم شیرین خیال را دوست داشتید؟

بله، به چند دلیل نقش و کار را دوست داشتم. اول به دلیل این‌که مجموعه افرادی که مقابل و پشت دوربین همکار بودیم همه افرادی حرفه‌ای بودند که کار با آنها برایم لذتبخش بود. دلیل دوم هم به همکاری با آقای تبریزی مربوط می‌شد، اما الان که فیلم را می‌بینم با خودم می‌گویم ای کاش با آقای تبریزی صحبت می‌کردم که به نقش کمی جان بدهد. لازم بود کمی به استاد نیک اختر نزدیک‌تر شویم. این استاد نقشش در حد تیپ باقی مانده است. این خانم، استاد دانشگاهی است که دوست و همکار شخصیت گروس است.

با کارگردان مشورت نداشتید؟

اشتباه من این بود که هیچ وقت با ایشان این موضوع را مطرح نکردم.

کار کردن با کمال تبریزی چگونه بود؟

کمال تبریزی به معنای واقعی، انسان و کار کردن با این کارگردان بسیار لذتبخش است. دوران بسیار خوبی را با او در فیلم طعم شیرین خیال داشتم.

و همکاری با شهاب حسینی؟

شهاب حسینی بازیگری است که در همکاری با او بسیار سورپرایز می‌شوی. او انسان به معنای واقعی کلمه متواضع و یک دوست، همکار و انسان خوب و بازیگری روان و بدون کوچک‌ترین ادا و اصول است.

فیلم طعم شیرین خیال از حفظ محیط زیست برای مخاطب صحبت می‌کند. چقدر خودتان دغدغه موضوع این فیلم را داشتید؟

حفظ محیط زیست یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های من است. مدام به اطرافیانم گوشزد می‌کنم که آشغال نریزید. نسبت به پاکی محیط زیست بسیار حساس هستم. ناراحت می‌شوم وقتی می‌بینم مردم روی زمین آشغال می‌ریزند. باور کنید ایران مناطق بسیار زیبایی دارد. وقتی کنار دریا می‌روم، نمی‌توانم کنار ساحل بنشینم، چون تمام ساحل پر از آشغال است. همیشه وقتی آشغال روی زمین را می‌بینم با خودم می‌گویم مردم چگونه دلشان می‌آید. مگر شما در خانه خودتان آشغال روی زمین می‌ریزید؟ یک بار فکر می‌کردم که ما بازیگران با هم جمع شویم، کیسه زباله به دست بگیریم و به مناطق مختلف تهران برویم و آشغال‌ها را جمع کنیم. ما بازیگران الگو هستیم و می‌توانیم در این زمینه فرهنگسازی کنیم.

کمی هم از چگونگی همکاری با مصطفی احمدی و امیر عزیزی در دو فیلم نزدیک‌تر و موقت بگویید.

با مصطفی احمدی از فیلم صداهای فرزاد موتمن آشنا بودم. هم خودش و هم همسرش آتوسا قلمفرسایی (طراح صحنه و لباس) از بی‌نظیرهای سینما هستند. وقتی به من زنگ زد بسیار خوشحال شدم، چون می‌دانستم قرار است با فیلم و کارگردان خوبی همکاری کنم. گروهی منسجم و بدون کوچک‌ترین حاشیه با هم کار کردیم که خدا را شکر در جشنواره این فیلم بازتاب خوبی داشت و کارگردان هم نامزد بهترین کارگردانی شد. فیلمنامه موقت امیر عزیزی هم ابتدا سه سال پیش به من پیشنهاد شد. حتی اسم نقش نازنین بود که بعدها تغییر کرد. امیر عزیزی در فیلم موقت، تجربه شخصی خودش را به نمایش گذاشت. به نظرم بهترین فیلم‌ها تجربه شخصی کارگردان است. می‌ترسیدم نکند فیلم خوب درنیاید، اما در نهایت وقتی فیلم را دیدم خیلی خوشحال شدم که فیلم ساختار بسیار مناسبی دارد.

کار با کارگردانان فیلم اولی به نظر کمی ریسک است و شما به نظر این ریسک را می‌پذیرید که اتفاقا همکاری با دو فیلم اولی را در جشنواره سال گذشته فیلم فجر داشتید.

همکاری با علی احمدزاده در «مهمونی کامی» اولین فیلم اولی بود که تجربه کردم. این فیلم همکاری بسیاری خوبی بود. اصلا طرح مهمونی کامی از خودم بود. مضاف بر این‌که با روحیه کارگردان آشنا بودم. باور کنید آنقدر در این فیلم احساس خوبی داشتم که اصلا این‌که با یک فیلم اولی کار می‌کنم را نداشتم. همزمان با آغاز فیلمبرداری مهمونی کامی من سر فیلمبرداری کار دیگری بودم، اما گروه برای حضور من صبر کردند، اما بعد از این فیلم اشتیاق برای کار کردن با کارگردانان فیلم اولی در من زیاد شد.

از چه منظر؟

از این منظر که کار کردن با کارگردانان فیلم اولی یا تازه وارد به سینما بسیار برایم راحت‌تر است. کارگردانان فیلم اولی انگیزه بسیار بالایی برای ساختن فیلم دارند. آنها سال‌ها فیلم کوتاه ساخته‌اند و این گروه با انرژی عظیمی که دارند به زعم خودشان می‌خواهند دنیا را عوض کنند.

این حجم انرژی آنها برای شما جالب است؟

برای من مهم است که این حجم انرژی خنثی نیست. این گروه برای چیزی که می‌خواهند تلاش می‌کنند و ساده از چیزی نمی‌گذرند. این وجه مشترک همه آنهاست. از جزئیات صحنه و هیچ چیز دیگر نمی‌گذرند و می‌خواهند همه چیز به ایده‌آل‌ترین نحو ممکن باشد. می‌خواهند با حضورشان در سینما برگ برنده رو کنند. حتی اگر موفق نشوند بهترین باشند، ولی فیلم بد هم نمی‌سازند.

خوبی حضور در این کارها این است که بازیگر از ایفای نقش در آن شرمنده نمی‌شود.

دقیقا. سرافکنده نیستم که در این فیلم‌ها بازی کردم. نهایتش این‌که فیلم متوسطی از کار دربیاید، اما فیلم‌های کارگردانانی که من با آنها کار کردم نه‌تنها پشیمان نبودم بلکه با سربلندی به این کارها نگاه می‌کنم. قطعا باز با کارگردان‌های فیلم اولی کار می‌کنم و این مسیر را ادامه می‌دهم.

چرا سالهاست فعالیتی در تلویزیون نداشتید؟ تنها کارتان در تلویزیون بازی در سریال داستان یک شهر اصغر فرهادی بود.

کار کردن برای تلویزیون قدری خطرناک است.

چرا؟!

برای این‌که بازیگر با سریال هر شب روی آنتن تلویزیون قرار می‌گیرد و اگرآن سریال خوب نباشد بازیگر هر شب به مخاطب می‌گوید که من در کار بد بازی می‌کنم، اما در سینما کار بد دیده نمی‌شود. تلویزیون با قشر گسترده مخاطب همراه است. نکته دیگر این‌که من ادعا نمی‌کنم همیشه در کارهای موفق حضور داشته‌ام. به این نتیجه رسیده‌ام که بازیگر حق دارد در کار بد بازی کند، اما حق ندارد بد بازی کند. من یکی دو فیلم بازی کرده‌ام که نمی‌توانم از آنها دفاع کنم، ولی از بازی‌ام دفاع می‌کنم. بسیاری از بازیگران بزرگ دنیا هم در فیلم بد بازی کرده‌اند. هیچ‌وقت نمی‌توان تضمین کرد که یک فیلم از ابتدا عالی می‌شود. لذا به نظر من در کار بد سینمایی یا تله فیلم بد حضور داشتن نجاتش به مراتب راحت‌تر است از بازی در مجموعه تلویزیونی بد. سال 93 بازی در دو سریال تلویزیونی را پیشنهاد داشتم که در یکی، نقش را دوست نداشتم و دیگری خود مجموعه را.

به نظر می‌رسد بازیگری که همکاری با کیانوش عیاری و اصغر فرهادی را در کارنامه دارد باید کمی محتاط‌تر از اینها انتخاب کند.

من کارنامه خوبی دارم، ولی دوست دارم اینجا کمی با شما درد دل کنم. وقتی بازیگری حرفه من است و من پنج سال با مراقبت و در نهایت دقت در کارهایی حضور داشتم که هم نقش‌ها متفاوت بود و هم حضوری متفاوت داشتم، ولی اتفاق خوبی برای فیلم‌ها نمی‌افتد، کمی دچار این حس می‌شوی که انگار فرقی ندارد که در کدام فیلم بازی می‌کنی. برای من نازنین فراهانی دیگر انگیزه‌ای نمی‌ماند. وقتی با عیاری کار کردم این حس را داشتم که فیلمی که آقای عیاری کار می‌کند فیلم خوبی است. ولی می‌بینم فیلم در کمد خاک می‌خورد. بازیگر هم انسان است و گاه به خودش می‌گوید خب پس حضور در کار خوب و بد فرقی نمی‌کند. اعتراف می‌کنم کار درستی نیست که احتیاط نکنیم و من هم به عنوان بازیگر سعی می‌کنم دیگر این اتفاق نیفتد. گاهی هم پیش می‌آید که آدم انتخاب اشتباه کند، ولی اعتقاد دارم هر بازیگری شأنی دارد که باید حفظش کند.

جالب این‌که به بد بودن کار هم اعتراف می‌کنید. برخی بازیگران زیر بار بد بودن کارهایشان نمی‌روند.

(می‌خندد) وقتی تماشاگر فیلم را می‌بیند و صراحتا از بد بودن فیلم می‌گوید، من هرچه بگویم خوب است، فایده‌ای ندارد.

معصومه جلالی ‌‌‌/‌‌‌ جام‌جم