اعترافات یک اکران خطرناک

این ضرب‌المثل را به ساحت سینما هم می‌توان نسبت داد و گفت سینمای بانشاط و گیشه پررونق را می‌توان از فروش اکران نوروزی‌اش حدس زد. یکی از راه‌های تشخیص و اندازه گرفتن نبض سینما می‌تواند مقایسه فروش فیلم‌های نوروزی‌اش باشد که همیشه به عنوان شاه‌بیت اکران سالانه شناخته می‌شود. بر همین مبنا سال گذشته فیلم «معراجی‌‌ها» با فروش حدود چهار میلیارد تومان در صدر فروش فیلم‌های اکران نوروزی قرار گرفت و امسال «ایران برگر» با فروش حدود سه میلیارد تومان فیلمی است که پیشتاز اکران نوروزی از نظر فروش است. ایران برگر در جشنواره فیلم فجر مورد استقبال منتقدان قرار نگرفت، اما اتفاقی که در اکران نوروزی برای آن رقم خورد، مسیری کاملا متفاوت را پیمود.

بعد از ایران برگر فیلم «رخ دیوانه» به کارگردانی ابوالحسن داوودی با فروش یک میلیارد قرار گرفته که در جشنواره فیلم فجر سیمرغ بلورین بهترین فیلم آرای مردمی و بهترین فیلم جشنواره را به دست آورد که با توجه به استقبالی که از آن در جشنواره فجر شد فروش قابل قبولی به حساب نمی‌آید.

با مقایسه بین آمار فروش فیلم‌های اکران نوروزی سال 93 و 94 مشخص می‌شود میزان فروش سال 94 کم شده، اما نمی‌توان یکی از دلایل اصلی این افت فروش را آن‌طور که برخی منتقدان در روزهای گذشته مطرح کرده‌اند به پخش نشدن تیزرهای تلویزیونی مرتبط دانست، چون تقریبا شرایط مشابهی بر فیلم‌های اکران نوروز سال 93 و 94 حاکم است. با این حال این یک قاعده نیست و جدا از فصل اکران، نوع فیلم و عوامل اجتماعی موثر نیز می‌تواند موجب شود که مثلا در یک فصل یا ماهی که چندان ماه طلایی اکران هم محسوب نمی‌شود شاهد فروش بالای یک فیلم باشیم، ولی تا اطلاع ثانوی فروش فیلم‌های سینمایی نسبت به سال گذشته جهش محسوسی نداشته، اما از سوی دیگر فارغ از قیاس تکنیکی و حرفه‌ای و بدون توجه به سطح کیفی فیلم‌های جشنواره اخیر اگر بخواهیم فیلم‌هایی را که مورد توجه قرار گرفتند فهرست کنیم به تعداد قابل قبولی از فیلم‌هایی می‌رسیم که اگرچه با شرایط مطلوب سینمای ایران فاصله دارد، اما به نظر می‌رسد گام بلندی می‌تواند در جهت تحقق شعار امسال جشنواره برداشته و اکران سال 94 موفقیت نسبی اکران سال 93 را استمرار ببخشد. از این حیث می‌توان فیلم‌هایی مثل رخ دیوانه، عصریخبندان، کوچه بی‌نام، روزهای عاشقی، ایران برگر و فیلم‌های متفاوت مثل من دیگو مارادونا هستم، در دنیای شما ساعت چند است و حتی فیلم اعترافات یک ذهن خطرناک را هم نام برد که هر کدام می‌تواند به سلیقه و ذائقه متنوع مخاطبان پاسخ داده و حتی به قول رضا داد، دبیر جشنواره، به نیاز مخاطبان خاموش هم پاسخ دهد. امسال در بخش خارج از مسابقه، فیلم‌هایی مثل پدر آن دیگری را داشتیم که می‌تواند در اکران عمومی مورد توجه قرار گرفته و نظر مردم را جلب کند. فیلم‌های تجربی و نگاه نو و حتی سینمای مستند در جشنواره امسال نیز کم و بیش مورد توجه قرار گرفتند و در کل می‌توان به تنوع ژانری و قصه‌گویی و تجربه فرمی تازه به عنوان ویژگی‌های اکران امسال اشاره کرد که گرچه مطلوب و آرمانی نیست، اما ناامید‌کننده هم نیست. آنچه روزنه‌های این امید را فراخ‌تر می‌کند نزدیکی آرای مردم به دیدگاه منتقدان سینماست و این سنخیت آرا در سال‌های گذشته نشان داده که در نهایت به اکران پررونق انجامیده و امسال نیز با این اتفاق می‌توان امیدوار بود که در اکران عمومی حداقل در پنج، شش فیلم با فروش خوبی مواجه شویم که گرچه این تعداد برای رونق بخشی به اقتصاد سینما کافی نیست، اما دست‌کم می‌تواند از رکود در فروش و اکران عمومی جلوگیری کند. برآیند فیلم‌های امسال شاید از حیث حرفه‌ای سینما نمره 20 نگیرد، اما تقریبا اکثر منتقدان حتی منتقدان سختگیر هم معتقدند که هم شاهد فیلم‌های شریف بودیم و هم تنوع و تجربه‌گرایی در ساخت آثار متفاوت را می‌توان تشخیص داد، ل ذا اگر اکران نوروزی که فیلم‌های تاپ جشنواره را اکران می‌کند، بهار سینمای ایران بدانیم می‌توان سالی نکو را برای این سینما تصور کرد که البته به مکانیسم‌های دیگری هم مثل تبلیغ و اکران خوب هم نیازمند است تا در سال 94 تقدیر خوبی را برای سینمای ایران پیش‌بینی کنیم.

نخستین گام اکران سال 94 برای کارشناسان و مدیران سینمایی به قول فیلم هومن سیدی اعترافات زیاد و البته خطرناکی داشت، اگر این افت را جدی نگیریم و برنامه‌ریزی مشخص و مدبرانه‌ای برای اکران فیلم‌ها در فصل‌های مختلف وجود نداشته باشد، ممکن است در ادامه مسیر در سال 94 دچار بحران‌های مختلفی شویم. مهم‌تر از همه برنامه‌ریزی برای از دست ندادن گل‌های اکران و همچنین ارتباط خوب سینما و رسانه بخصوص رسانه ملی در ادامه راه است.

سیدرضا صائمی ‌/‌ جام‌جم‌