محله معجون‌ فروش‌ها

البته سقاخانه بازار قوام‌الدوله هم هست یا سقاخانه کربلایی علی گمرک‌چی، وزیر گمرک ناصرالدین‌شاه که محلی‌ها به آن سقاخانه کل عباسعلی می‌گویند و در خیابان اسدی‌منش یا البرز سابق قرار دارد.

خیابان شاهپور یا وحدت اسلامی، یکی از محله‌های تاریخی و قدیمی تهران است که از میدان حسن‌آباد شروع می‌شود و تا خیابان شوش در جنوب ادامه می‌یابد و جدا از وجود سقاخانه‌ها و مساجد‌ قدیمی دارای بافتی سنتی و قدیمی است.

محله‌ای که وقتی در آن قدم بزنید، هنوز خانه‌های قدیمی را می‌بینید که یاس‌های خوشبو دیوارهایشان را پوشانده و کوچه‌های باریک با طاق‌های زیبا و معماری سنتی خود بخش زیادی از این محل را شکل داده است؛ بخصوص در میدان شاهپور، با آن بازارچه زیبا با طاق ضربی و مقرنس‌هایش، هنوز هم نورگیرهای زیبای بازار در روز رقص نور را به نمایش می‌گذارد و بوی عطاری آن آدم را سرمست می‌کند. بازار قوام‌الدوله شاهپور هنوز از محله‌های بااصالت تهران است که انتهایش به بازار بزرگ تهران راه می‌یابد. اگر گذرتان به آنجا افتاد بد نیست سری هم به خانه پدری دکتر حسابی بزنید که حالا بخشی از آن تبدیل به کلینیک گل و گیاه شهرداری شده است. در کنار آن اولین کلیسایی هم که در تهران ساخته شد قرار دارد. کلیسای سورپ گئورک در سال 1795 میلادی ساخته شد که اکنون خانه سالمندان است.

خیابان شاهپور از میدان تاریخی حسن‌آباد شروع می‌شود. ابتدای این خیابان زمانی بورس فروش سیسمونی برای نوزادان بود، اما الان بیشتر مغازه‌ها در حال تبدیل شدن به لوسترفروشی است. در ضلع شرقی خیابان پارک سنگلج یا پارک شهر قرار دارد، پارکی که در قدمت و زیبایی در تهران جزو اولین‌هاست؛ این پارک با درختان کهنسال از گونه‌های مختلف و فضای زیبا آرام و کتابخانه بزرگش که اولین کتابخانه عمومی تهران است و سفره‌خانه و باغ پرندگان و موزه صلح و شهربازی جای جذابی است برای گذران یک روز تعطیل.

اما در کنار پارک، تماشاخانه سنگلج را هم فراموش نکنید. در روز‌های غیرتعطیل به دلیل وجود سازمان‌ها و اداراتی مثل شهرداری و روزنامه رسمی کشور و شورای شهر تهران و پزشکی قانونی خیابان بهشت بسیار شلوغ است.

خانه شیخ‌فضل‌الله روبه ویرانی است

در همین محدوده یکی از خیابان‌های فرعی خیابان بهشت، شیخ‌فضل‌الله نوری است که دلیل این نامگذاری وجود خانه شیخ‌فضل‌الله و مسجدی است که در آن نماز می‌گزارد. خیلی وقایع که در دوره مشروطه برای شیخ‌فضل‌الله اتفاق افتاد در همین خیابان بوده است. متاسفانه خانه ایشان روبه ویرانی است و بجز دیوارهایش بخش‌های دیگر قابل دیدن نیست، اما مسجد هنوز کاربرد خود را دارد.

بعد از خیابان بهشت به چهارراه ابوسعید می‌رسید، خیابانی که به چهارراه گلوبندک ختم می‌شود. این خیابان بیشتر به وجود مغازه‌های لوستر و آینه و شمعدان و آباژورفروشی معروف است و در شب وقتی چراغ مغازه‌ها روشن می‌شود این خیابان چون جواهری درخشان می‌درخشد. البته همه اینها به اندازه خانه قدیمی که درست سر چهارراه قرار دارد و تبدیل به یکی از ادارات شهرداری شده است زیبا نیست.

پایین‌تر از ابوسعید هم جولانگاه معجون‌فروشی‌های شاهپور است؛ معجون‌فروشی‌هایی که هنگام عبور از مقابل‌شان، احتمالا تجمع عجیب خودرو‌های خصوصا مدل‌بالا، شگفت‌زده‌تان می‌کند. معجون‌فروشی علی‌بابا، قدیمی‌ترین و معروف‌ترین معجون‌فروشی این محدوده است و قطعا پرمشتری‌ترین‌شان.

باغی که دیگر نیست

اما از محله‌های معروف دیگر شاهپور خیابان فرهنگ است که در گذشته نه‌چندان دور مسکن فرهنگیان بود و مسجد ولی‌الله سنگلجی هم از مساجد قدیمی در این محل است. بعد از آن می‌رسید به میدان وحدت اسلامی با تمام قدمتش که قبلا گفتیم و خیابان غربی میدان که به پل امیربهادر می‌رسد و انجمن مفاخر و آثار ملی با ساختمانی بسیار زیبا در آنجا قرار دارد. تاریخ ساخت آن به زمان قاجار برمی‌گردد. این مکان عمارت امیربهادر، فرزند محمدصادق‌خان آجودان‌باشی مظفرالدین‌شاه و وزیر دربار محمدعلی شاه بوده است. روبه‌روی این عمارت یخچال قدیمی هم وجود داشته که چیزی از آن باقی نمانده است. اما پایین میدان وحدت اسلامی بیمارستان معروف رازی قرار دارد که بیمارستان تخصصی پوست و مو بوده و یکی از بیمارستان‌های قدیمی تهران است.

خیابان همین‌طور ادامه دارد تا چهارراه مختاری که زمانی باغی در آنجا قرار داشت که تا میدان راه‌آهن می‌رسید و متعلق به مختارالسلطنه بود که متاسفانه از آن فقط نامی باقی مانده است. اداره آگاهی تهران هم در این محدوده قرار دارد که یکی از مراکز مهم شهربانی تهران قدیم نیز بوده است.

از معجون‌فروشی تا ویتامینه‌سرا

اما غذاخوری‌ها در این محله بیشتر سنتی است و هنوز غذاخوری‌های فرنگی در این خیابان جایی ندارد و فست‌فودی‌ها هم کمتر اینجا مشتری دارند، ولی تا دلتان بخواهد اینجا سفره‌خانه و چلوکبابی و قهوه‌خانه موجود است. اما چیزی که باعث شهرت خوراکی‌های این خیابان شده است معجون‌فروشی‌هایی است که از آغاز به کار باباعلی در میدان شاهپور شروع شده است و تا حالا با باز شدن چند ویتامینه‌سرا ادامه پیدا کرده است.

شما در بخش‌های مختلف خیابان معجون‌فروشی‌هایی را می‌بینید که حالا با نام ویتامینه‌سرا کار می‌کنند و نوشیدنی غلیظی از شیر و خرما و موز و دارچین و خیلی چیزهای دیگر در آن می‌ریزند و در نهایت یک لیوان بمب انرژی به شما تحویل می‌دهند.

مجاورت با میدان امام خمینی و میدان حسن‌آباد و پایانه‌ای که کنار پارک شهر قرار دارد مسیرهای زیادی را برای رسیدن به خیابان شاهپور پیش پای شما قرار داده و راه رسیدن به این منطقه را بسیار راحت کرده‌ است.

اکرم بیگی / چمدان (ضمیمه آخر هفته روزنامه جام جم)